İslam’da yasaklar nelerdir? İslam’da emir ve yasakların hikmeti nedir? İslam’da haram olan şeyler.

Cenâb-ı Hak, Kur’ân-ı Kerim’de hoş ve temiz şeylerden istifade etmeyi kullarına helal kılmış ve bunları yasaklamak isteyenleri azarlamıştır. Sonra da, Yüce Zâtı’nın insanların faydasına olan şeyleri yasaklamayıp sadece zararlı şeyleri haram kıldığına işaret ederek şöyle buyurmuştur:

“De ki: Rabbim açığıyla, gizlisiyle tüm çirkinlik ve hayâsızlıkları, günahı, haksız yere sınırı aşmayı, hakkında hiçbir delil indirmediği bir şeyi Allah’a ortak koşmanızı ve Allah hakkında bilmediğiniz şeyleri söylemenizi haram kılmıştır.” (A‘râf, 33)

DİNİMİZDE EMİR VE YASAKLARIN HİKMETİ

Günahlar ve haramlar, insanı maddî ve mânevî olarak helâke sürükleyen zehirler mesâbesindedir. Fakat şeytan ve nefis, onları süsleyerek insanlara tatlı ve hoş gösterir. Buna aldanan insanlar da nihayetinde mânevî hayatlarını perişân ederler. Hâlbuki dünya üzerinde helâl olan nimetler daha çok ve daha faydalıdır. Zira, “Eşyada aslolan ibâhadır.” Yani bir şeyin haram olduğuna dâir kuvvetli bir dînî delil yoksa o helâldir. Bu sebeple haram ve yasak olan şeyler istisnâ kabilinden çok azdır. Bununla birlikte İslâm, her yasağın meş­rû zeminde alternatifini, daha iyi ve temiz olanını da göstermiştir. Ancak ne hikmetse insanoğlu, bunca helal şeyi bırakıp belirli sayıdaki haramlara heveslenir.

İslâm, zaruretler, beklenmedik şartlar, zorlamalar ve hayatî tehlikeler karşısında bazı yasakların geçici olarak ve ihtiyaç miktarınca ihlâline müsâade eder. Cenâb-ı Hak şöyle buyurur:

“Ölü (leş), kan, domuz eti, Allah’tan başkası adına boğazlanan, boğulmuş, (taş, ağaç vb. ile) vurulup öldürülmüş, yukarıdan yuvarlanıp ölmüş, boynuzlanıp ölmüş hayvanlar ile canavarların yediği hayvanlar -ölmeden yetişip kestikleriniz müstesna- dikili taşlar (putlar) üzerine boğazlanmış hayvanlar ve fal oklarıyle kısmet aramanız size haram kılındı. Bunlar yoldan çıkmaktır… Her kim son derece açlık hâlinde çaresiz kalır da günaha meyl maksadı olmaksızın onlardan yemek zorunda kalırsa elbette Allah çokça bağışlayan, çokça merhamet edendir.” (Mâide, 3. Bkz. Bakara, 173; Mâide, 60; En‘âm, 145; Nahl, 115)

Ancak zarûret ve ihtiyacın tâyin ve takdirinde indî ve ferdî kana­atler değil, şer‘î ve objektif ölçüler esas alınmalıdır.

İslâm’ın koyduğu yasakların maksadı ferdî ve içtimaî olarak insanları hertürlü sapmadan ve yanlıştan korumak, huzur içinde yaşa­malarını ve Rablerinin katına temiz bir alınla çıkmalarını temin etmektir. Bu itibarla İslâm’ın yasakları, onun rahmet dini olmasının tabiî bir îcâbı ve neticesidir.

Öte yandan İslâm dini itikadî, ahlâkî ve hukukî umdeleri birbiriyle irtibatlandırarak makul bir bütünlük ve denge içerisinde birlikte takdim etmiştir. Ortaya koyduğu itikadî ve ahlâkî esasları, zaman zaman hukukî mü­eyyidelerle desteklemiştir. Bu itibarla İslâm’ın bir şeyin haram ve gayr-i meşrû olduğunu beyan etmesi, hem itikâdî, uhrevî ve ahlâkî, hem de hukukî yönü bulunan bir husustur.

Hile ve dolaylı yollar, haramın adını değiştirmek, çoğunluğun o işi yapıyor olması gibi şeyler gayr-i meşrû olan bir şeyi helâl kılmaz. Bilgisizlik bu konuda mazeret sayılmadığı gibi iyi niyetle hareket ediyor olmak da çoğu zaman yeterli değildir. Vâsıtaların da gâyeler gibi meşrû olması şarttır. Haramdan ve harama yol açan vâsıtalardan kaçınmak gerektiği gibi, haram şüphesi taşıyan işler­den ve kazançlardan da ihtiyaten sakınmak gere­kir.

İslâm’ın koyduğu haramların bildiğimiz veya bilemediğimiz pek çok hikmet ve sebebi vardır. Bu yasaklara uymak her şeyden önce kulun Rabbi karşısında ciddî bir imtihan vermesidir. Bunun yanında, dînî bir yasağa uymak, kullara dünyevî ve uhrevî pek çok fayda temin eder.

Kaynak: Dr. Murat Kaya, Ebedi Yol Haritası İslam, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan