İslam, o kadar kolay bir dindir ki, bazı zaman ve durumlarda, sırf zorluğu, meşakkati kaldırmak için, bazı tekliflerim ya kaldırmış ya ertelemiş veya yarı yarıya düşürmüştür.

İslam dininde zor yoktur, meşakkat yoktur. Allah, kulları için daima kolaylık diler. (Bakara Suresi, 185) güçlerinin yetmediği tekliflerle onları yükümlü tutmaz. (Bakara Suresi, 286)

Ama kullar, ilahî tekliflere uzak dururlarken, içlerinden, hep bu tekliflerin zorluğunu bahane etmişlerdir. “Şeriatı yaşamak zordur” demişlerdir. Kimdir bunu diyen? Selefin dediği gibi, echel-i eşya olan nefs-i emmare. Ancak insafla düşünelim, vehimden, kuruntudan ve tuzaktan başka bir şey midir bu?

Düşünelim, aslında her ilahî emir ve yasakta, bir meşakkat, bir çaba ve gayret isteyen fiil vardır. Ama onsuz bir iş var mıdır dünyada? Yerken bile bir ölçüde zorluk çekeriz. Öyleyse niye yeriz? Yemeyi terkederek bu zorluktan kurtulursak olmaz mı?

Olmaz! Niye? Çünkü azıcık zorlanmaya karşılık, onsuz olmayan birçok ihtiyaç ve zevkimizi karşılamış oluruz.

İSLAM’I YAŞAMAK ZOR MU?

İslam’ı yaşamak da aynen böyledir. Gerçi namaz, zekat, oruç, emr-i bi’l-maruf, nehy-i ani’l-münker gibi farz ibadetler ve içki, uyuşturucu, kumar, fuhuş vs. gibi haramları terk hususunda nefsin biraz zorlanması varsa da, azıcık düşünmeyle anlaşılır ki, bu emir ve yasakların arkasında, gerek fert, gerek toplum için nice zevkler, sıhhatler, selametler ve saadetler vardır, üstelik aksi durumda da nice acılar, ızdıraplar, hastalıklar, felaketler daha büyük zorlukları beraberinde getirirler.

İslam’ın emir ve yasaklarını şöyle bir düşündüğümüzde, gerçekten azıcık zorluğun arkasında olan büyük faydaları, güzel sonuçları kendiliğimizden göreceğiz, bulacağız, işte şeriatını koyarken, Allah Teala’nın hikmeti de bizi bu faydalı sonuca ulaştırmaktır. Hatta, bu faydalı sonucu bilebilen, görebilen inkarcı, tanrı tanımazlar bile, onun şeriatını yaşamakta gerçekten fayda olduğunu göreceklerdir, eğer taassubları olmasa... Ve ahiret düşünceleri olmasa da, sırf dünyalarını mamur etmek için sistem olarak İslami alacaklardır. Nitekim bu onların İslami inceleyenleri arasında kanaatimizi paylaşanları da zaman zaman görüyoruz.

İslam incelendiğinde görülecektir ki, sistemlerin en açığı, en sadesi, yani, karmaşadan uzak olma bakımından en basitidir. Onun her teklifi gayet açık bir bilgi ile ve insanın daima gücünün yettiği oranda yüklenmiştir insana. Düşünülürse, net, açık ve sade bir bilgi, güç dahilinde bir teklif, bu asrın sistemlerine göre, çok büyük ve önemli özelliklerdir. Çağın karmakarışık, uzmanlarını dahi şaşırtan hayrette bırakan ve bıktıran mevzuat yığınını gören insanlar olarak biz bunu daha iyi takdir ediyoruz.

İşi zorlaştırma, biraz da insanların fıtratında vardır. Gerçekten insan ne kendine ne de diğer insanlara Allah kadar merhametli olamaz. Bir de, Allah kadar bilgili, güçlü, kudretli, kapsamlı vs. olamayacağını düşünürsek, kaynak olarak beşeri olan sistemlerin zorluğu kendiliğinden ortaya çıkar, İslam’a göre.

“ALLAH SİZİN İÇİN KOLAYLIK DİLER, ZORLUK DİLEMEZ.”

Evet, işi zorlaştırma, insanın fıtratında vardır ve bu, İslam’ın geldiği ve uygulandığı ilk yıllarda da görülmüştür. Allah ısrarla, “Allah sizin için kolaylık diler, zorluk dilemez.” (Bakara Suresi, 185) “Allah, dinde sizin için hiç bir zorluk yüklememiştir.” (Hacc, 78) “Allah sizden (yükünüzü) hafifletmek ister, zira insan zayıf yaratılmıştır” (Nisa Suresi, 28) buyururken, bu dinin tebliğcisi Hz. Peygamber Efendimiz, günah olmadıkça işlerin daima en kolayını seçerken (Buharî, Menakıb, 23. Edeb 80, Hudud 10; Müslim, Fedail, 77-78; Ebü Davud, Edeb 5; Muvatta, Hüsnül hulk. 2) ve “müsamaha dini Haniflik ile gönderildim” (Ahmed b. Hanbel, Müsned 5/266) buyururken, hala bu dini zorlaştıranlar bulunmuştur. Bulunmuştur ama çok şükür, gelecek nesillere de birer ibret olarak durdurulmuştur. Peygamberimizin, gece hiç uyumamaya, hiç evlenmemeye, gündüzleri hep oruç tutmaya karar veren ashaptan bazılarına karşı çıkan şu meşhur sözleri konu hakkında hep misal verilir:

“Allah’a yemin olsun ki, içinizde Allah’tan en çok korkan ve ona en çok saygı duyan benim. Fakat ben, bazan oruç tutar, bazan da yerim, gece de hem namaz kılar hem de uyurum. Kadınlarla da evlenirim, benim sünnetimden yüz çeviren benden değildir.” (Buhari, Nikah, 1) Yine Peygamberimiz “Allah’ın sevap yazmaktan yorulmayacağını, ama bizim yorulacağımızı” (Müslim, Sıyam 177), dolayısıyla Allah’ın adamın kendine işkence etmesine ihtiyacı olmadığını bildirmiş, daima ifrat ve tefritten uzak, itidale çağırmış, gereksiz zorlamanın ibadet olmadığını açıklamıştır.

İslam, o kadar kolay bir dindir ki, bazı zaman ve durumlarda, sırf zorluğu, meşakkati kaldırmak için, bazı tekliflerim ya kaldırmış ya ertelemiş veya yarı yarıya düşürmüştür. “Fıkıh usulü”nde “azimet ve ruhsat bahsi” bunu anlatır.

Aslında “emmare”liğinden tezkiye ve tasfiye olmuş nefisler ve temiz vicdanlar, ilahi emir ve yasaklardan zevk alırlar yaşarlarken. Ancak, bu zevk, hastanın ilaç yutmasından sonra sıhhatin saadetini bulması gibi, biraz zor ve meşakkatin arkasından gelecektir. Ah onu bir görebilsek, gösterebilsek.

Kaynak: Cemal Nar, Altınoluk Dergisi, Sayı: 85

İslam ve İhsan