Her fikir manzûmesinin ana gâye ve iddiâsı, insanı yükseltmek ve insânî münasebetlere bir seviye kazandırmaktır. Fakat hiçbir beşerî sistem, bu gâyeyi gerçekleştirmede İslâm ile kıyas edilebilecek bir noktaya ulaşamamıştır. Bunun sebebi, beşerî sistemlerin, imkânları sınırlı olan akla dayanmasıdır.

HİÇBİR SİSTEM İSLÂM KADAR İNSANI YÜKSELTEMEMİŞTİR

İslâm ise Rabbimizin irâdesinin mahsûlü olduğundan, insan ve kâinât gerçeğiyle âhenkli bir nizam oluşturmuş ve böylece hayal ötesi bir mükemmellik sunmuştur. Bundan daha tabiî bir şey olamaz. Çünkü acziyetle mâlûl bulunan insanoğlunun, kendini, diğer varlıkları tanıması ve beşerî münasebetlerini düzenlemesi, Rabbimizin sonsuz gücü önünde bir hiç mesâbesindedir. Bundan dolayıdır ki, insanlığa güyâ yön vermek iddiâsıyla ortaya konulmuş felsefî sistemlerin -ve hattâ beşerî dinlerin- pek çoğu, iddiâlarının aksine yanlış yolda hizmet etmiştir. Beşeriyeti saâdet yerine, sefâlete dûçâr kılmıştır.

Gerçekten insanı ahlâkî bakımdan sefâhate sürükleyen Freud’dan, onu iktisâdî refaha kavuşturmak gâyesini güttüğünü söyleyen Marx’a kadar pek çok sistemin neticesi, başlangıçtaki iddiâların aksine tahakkuk etmiştir. Nihâyette ise ictimâî kargaşa ve beşerî sefâletlere sebebiyet vermiştir.

İSLÂM'IN DEĞİŞTİRDİĞİ İNSANLAR

Şu husus târihî bir gerçektir ki, Âlemlerin Efendisi Hazret-i Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem-, zulüm ve anarşi içinde boğulmakta olan insanlığı, îmânın en kıymetli meyvesi olan merhamet ve şefkatiyle kucaklamıştır. O, rahmet ve muhabbet dolu davranışlar manzûmesiyle de insanlığa nümûne olmak yolunda ebedî bir zirve teşkil etmiştir. Onun peygamberliğinden evvel insanlar, çocukluk çağından başlayarak kavga eden, zulmeden, işkence yapan ve hemcinsine saldıran kimselerdi. Ancak o mübârek varlığın elinde her biri, bütün bu mezmûm davranışlardan kurtularak “gökteki yıldızlar gibi” parlak ve müstesnâ birer şahsiyet oluvermişlerdir. “Ashâb-ı güzîn” adıyla bilinen bu topluluğun hayatlarında, Kâinâtın Fahr-i Ebedîsi’nin örnek alınmasıyla gerçekleşen ahlâkî seviyeyi aksettiren sayısız hâdise mevcuttur. Bunlar arasında Mus’ab bin Umeyr’in şu hâli ne kadar hikmetli ve istikâmet vericidir:

MUS'AB BİN UMEYR'İN TEBLİĞ YÖNTEMİ

Mus’ab bin Umeyr -radıyallâhu anh-, beraberinde Es’ad bin Zürâre -radıyallâhu anh- olduğu hâlde Medîne’de Abd-i Eşhel ve Zafer oğullarının yurduna gitmişlerdi. O gün Abd-i Eşhel oğullarının liderleri Sa’d bin Muaz ile Üseyd bin Hudayr idi. İkisi de henüz müşrikti. Sa’d, Mus’ab bin Umeyr’in gelişini duyunca Üseyd’e:

“−Ne duruyorsun? Bizim zayıf ve cılız insanlarımızı aldatmak için gelen şu iki adamın yanına git ve onları buradan uzaklaştır!” dedi.

Üseyd de Mus’ab bin Umeyr ile Es’ad bin Zürâre’nin yanlarına geldi; kötü sözler söyleyerek başlarına dikildi ve elindeki mızrağını onlara doğrultup:

“−Yaşamak istiyorsanız buradan çekip gidin!” dedi.

Mus’ab -radıyallâhu anh- ise sakin ve mütebessim bir şekilde şu mukâbelede bulundu:

“−Eğer oturup dinlersen, sana söyleyeceklerimiz var. Sen akıl ve basîret sâhibi seçkin bir kimsesin. Beğenirsen kabul eder, hoşlanmazsan uzak durursun...” dedi.

Üseyd, biraz düşünüp:

“−Doğru söylüyorsun.” diyerek mızrağını yere sapladı ve dinlemeye başladı.

Dinledikçe Mus’ab -radıyallâhu anh-’ın anlattığı ilâhî güzelliklerin câzibesine kapılarak İslâm’ı kabul etti. Sonra huzur içinde oradan ayrılıp Sa’d’a:

“−Onları dinledim, anlattıklarında da bir mahzur görmedim.” dedi.

Buna kızan Sa’d, bu defa kendisi Mus’ab’ın yanına gitti. Öfkeli idi ve kılıcını da yarıya kadar sıyırmıştı. Mus’ab -radıyallâhu anh- onu da aynı şekilde karşıladı. Yatıştırdı. Sonra tatlı ve rûhunu okşayıcı bir üslûp ile ona da bir kısım ilâhî hakîkatleri anlattı. Böylece Sa’d da, Üseyd gibi anlatılanların ulvî câzibesine kapılarak îmân kevserini yudumladı.

SENİ ÖLDÜRMEYE GELEN SEN DE DİRİLSİN

Hiç şüphesiz bu hâl, Allâh Rasûlü -sallallâhu aleyhi ve sellem-’in mânevî terbiyesinde yetişen müstesnâ sahâbîlerin nasıl yüce bir olgunluğa eriştiklerinin bir misâlidir. O bahtiyarlar, insanın ihyâsından ibâret olan İslâm’ın bereketiyle “Seni öldürmeye gelen, sende dirilsin!” düstûrunu beşeriyet târihine altın harflerle yazmışlardır.

Bu çerçevede Rasûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem-, ölümü hak eden nice mücrimleri, hattâ amcasını öldüren Vahşî’yi dahî affedip, onlara hilm ile muâmelede bulundu. Onun gönlünde ve huzûrunda dâimâ merhamet ve rahmet, gazabın önüne geçti. Beşeriyeti yakan nice gaflet ve dalâlet alevleri, onun hakîkat kevserinde söndü ve emsâlsiz goncaların yetiştiği bir gülistân hâlini aldı. Yaşadığı devrin insanları:

“Dişsiz mi bir insan, onu kardeşleri yerdi!” şeklinde ifâde edilen vahşet ve cehâletten kurtuldu ve muhârebe sonrası bir damla suya hasret bir hâlde can verirken bile, kendisine getirilen suyu, diğer yaralı kardeşine işâretle:

“−Ona götürün!” diyerek, son nefesinde bile başkasını düşünen diğergâm şahsiyetler hâline geldi.

EN ÜSTÜN İNSAN: PEYGAMBER EFENDİMİZ

İnsanlığı, işte böylesi kâbına varılmaz mânevî zirvelere götüren Hazret-i Peygamber -sallallâhu aleyhi ve sellem-, oluşturduğu ilâhî kervanın dâimâ en önünde idi. Nitekim geçen asrın ortalarında Hollanda’nın Lahey şehrinde toplanan bir ilim ve fikir adamları konseyi de, dünyanın yüz büyük adamını tesbît etmiş ve hepsi Hristiyan olan seçici kurul, koydukları temel ahlâkî ölçüler çerçevesinde en üstün insan olarak Hazret-i Peygamber’i tercih etmek zorunda kalmışlardır.

Yine câlib-i dikkat bir husustur ki, ashâb-ı kirâmın yüzde doksanı sırf Rasûlullâh -sallallâhu aleyhi ve sellem-’in üsve-i hasene şeklinde ifâde edilen örnek şahsiyet ve karakterine, yüce ahlâkına ve üstün vasıflarına hayrân ve meftûn olarak İslâm’ı tercih etmişlerdir. Ona düşmanlıkta en ileri gidenler bile kendisine hiçbir zaman “yalancı” veya “zâlim” gibi menfî sıfatlar kullanamamışlar ve onu kötülemek niyeti ile konuştuklarında dahî hakkında övgüden başka söz söyleyememişlerdir.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Vakıf-İnfak-Hizmet, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan