İstibra ve İstinca ile İlgili Hadisler

İdrardan sonra taharet gerekir mi? İstibra ve istinca (idrardan temizlenme) ile ilgili hadisler...

- İbn Abbas radıyallahu anh’dan rivâyet edildiğine göre:

Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem iki kabre rastladı, “Dikkat ediniz! Bu kabirlerin içindekiler azab olunuyorlar ama (halk arasında) büyük (sayılan) günah(lar)dan dolayı değil. Şu (kabrin sahibi) idrarından sakınmazdı, şu da (insanlar arasında) koğuculuk ederdi” buyurdu.

Sonra yaş bir hurma dalı istedi. (Getirdiler) onu ikiye böldü, parçanın birini kabrin birine, öbürünü de diğerinin üstüne dikti ve “Bu dallar kuruyuncaya kadar azablarının hafifletilmesi umulur,” buyurdu. (Ebû Dâvûd, Taharet, 11/20; Buharî, Kitâb’ul-Vudu, b. 57, c. 1, s. 60; Müslim, Kitâb’ut-Tahâret, b. 34, n. 292, c. 1, s. 240; Neseî, Kitâb’ut-Tahâret, b. 5, c. 1, s. 35, n. 39; İbn-i Mâce, Kitâb’ut-Tahâret, b. 26, s. 125, n. 347, c. 1; Tirmizî, Ebvâb’u-Tahâret, b. 53, n. 70, s, 102, c. 1; Tirmizî, Ebvâb’u-Tahâret, b. 53, n. 70, s. 102, c. 1)

Râvi Hennad rivâyetinde sakınmazdı (yestenzihü) yerine örtünmezdi (yestetiru) demiştir.

Hadisin Açıklaması

Rabbımız peygamberlere mucize vermiştir. Onunla kabirdeki ölülerin ne durumda olduğunu bilirler.

Peygamberlerin ümmetleri arasından keramete ermiş olanlar da ölülerin durumunu bilebilirler. İşte Rasûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem bu iki kabirde yatanların durumuna muttali olmuş ve onların azab olunduklarını haber vermiştir.

Aslında söz taşımak haramdır. İdrar ise büyük pisliklerdendir. Ama bunlar, insanlar arasında küçümsenir. Bu iki kabrin sahiblerinin bu yüzden azab olundukları bildirilerek, bunların küçümsenecek günahlar olmadığı, sonuç itibarı ile her ikisinin de kabir azabına sebeb olacakları bildirilmiştir.

Kabir üzerine yaş bir hurma dalının, ikiye bölünerek dikilip, bunlar yaş bulunduğu müddetce azablarının hafiflemesi umulur buyrulmasına gelince:

Alemde her ne varsa, hal dili ile Rabbımızı tesbih ederler, bilhassa yaş otların ve yaş ağaçların tesbihi devamlıdır. Kabirler üzerinde bulunan yaş ot ve ağaçların tesbihi sebebi ile altındaki ölülerin azabı hafifletilir. (Bezl’ül-Mechûd c. 1, s. 55) İşte bunun içindir ki, kabristanlarda bulunan yaş ot ve ağaçları koparmak yolmak, kesmek mekruhtur. Bu hadis-i şerif; ehl-i sünnet için kabir azabının varlığına naklî delildir.

***

- İbn Abbas radıyallahu anh’dan:

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’den geçen hadisin manâsı rivâyet olunarak “İdrarından sütreye riayet etmezdi (gizlenmezdi) dedi.”

Ebû Muaviye rivâyetinde:

“Sakınmazdı,” dedi. (Ebû Dâvûd, Taharet, 11/21; Buharî, Kitâb’ul-Vudu, b. 57, c. 1, s. 60; Müslim, Kitâb’ut-Tahâret, b. 34, n. 292, c. ,s. 240; Tirmizî, Ebvâb’ut-Tahâret, b. 53, n. 70, c. 1, s. 102; Neseî, Kitâb’ut-Tahâret, b. 3, N, 37, c. 1, s. 35; İbn-i Mâce Kitâb’ut-Tahâret, b. 26, n. 347, c. 1, s. 125)

Hadisin Açıklaması

Bu hadisin rivâyetlerinden biri küçük abdest bozarken idrarından korunmazdı veya o esnada tesettüre riayet etmezdi manasında “la yestetiru min bevlihi” şeklinde rivâyet edilmiştir.

Diğer bir rivâyette ise:

– Ufak abdestte üstünü başını idrardan sakınmadı manasını ifade eder. “la yestenzihu min bevlihi” şeklinde gelmiştir. Bu iki rivâyet de manâ itibariyle uygundur. Abdest bozarken avret mahallini açmak haram olduğu gibi idrar sıçratmak da sakıncalıdır.

***

Abdurrahman bin Hasene radıyallahu anh’den rivâyete göre:

– Ben ve Âmr İbn’ül-As Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem’e gittik. Elinde Deraka (deriden yapılmış kalkan) ile çıktı, onunla örtünerek küçük abdestini bozdu. (Biz kendi aramızda) Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem’e bakın (sakınarak) kadınlar gibi bevlediyor dedik.

Söylediklerimizi işitti ve bize:

“İsrail oğullarının arkadaşının başına geleni bilmiyor musunuz? Onların elbiselerine idrar bulaşınca idrar dokunan yeri keserlerdi. (Arkadaşları bu titizlikten) Onları nehyetti de kabrinde azabolundu,” buyurdu.

Ebû Dâvud dedi ki:

Mansur, Ebû Vâil’den o da Ebû Musâ’dan şu hadisin rivâyetinde “Onlardan birinin derisine idrar bulaşırdı” demiştir. (Ebû Dâvûd, Taharet, 11/22)

Asım ise, Ebû Vâil’den ve O’da Ebû Musâ’dan O’da Rasûlullah’tan rivâyet ederek: “Onlardan birinin cesedine” idrar bulaşırdı, demiştir. (Neseî Kitâb’ut-Tahâret, b. 5, n. 30, c. 1, s. 34; İbn-i Mâce, Kitâb’ut-Tahâret, b. 14, n. 309, c. 1, s. 192)

Hadisin Açıklaması

Bu hadis-i şerif haramı terk etmek isteyenlere mani olup, haramda ısrarlarına sebep olanların azap olunacağını haber veriyor. İsrailoğullarında geçen bir vak’a buna misâl teşkil ediyor. İdrarın büyük pisliklerden olduğunu bilip ondan temizlenenlere mani olanlara da azap olunacaktır.

Mani olanlara azap olunursa, kendi iradesiyle temizlenmeyenlere de kabirde azap olunacağı tabiîdir.

Hadisin bir rivâyetinde, “onlardan birinin derisine idrar bulaştığı zaman” diye rivâyet edildiği halde, diğer rivâyetinde “onlardan birisinin cesedine idrar bulaştığı zaman” diye rivâyet edilmiştir.

Kaynak: İbrahim Koçaşlı, Sünen-i Ebî Davud ve Tercemesi, Erkam Yayınları