İnsanın bedeni su ile temizlenir. Fakat kalbi temiz tutabilmek zordur. Peki kalbi temiz tutabilmenin yolları nelerdir?

Yunus Emre Hazretleri buyurur:

Su ne kadar arıta, çün yavuz huyun bile
Meğer bizi pâk ede Hak’tan inâyetimiz

İnsanın bedeni su ile temizlenir. Fakat kalbi temiz tutabilmek, huy ve ahlâkı temiz bir mü’min olabilmek, hem kulun gayretine, hem de Cenâb-ı Hakk’ın lûtf u keremine bağlıdır.

Eski bir İstanbul hamamının kitâbesinde, şu mânidar beyit yer alırmış:

Tıynetin nâ-pâk ise, hayr umma sen germâbeden,

Önce tathîr-i kalb et, sonra tathîr-i beden!

Yani; “Pis tıynetli, kötü huylu bir kimse isen, hamamdan bir hayır bekleme! Gerçek temizlik istiyorsan, evvelâ kalbini temizle, sonra da bedenini…”

Cenâb-ı Hak da âyet-i kerîmelerde:

قَدْ اَفْلَحَ مَنْ زَكّٰيهَا

“(Nefsini) arındıran, mutlaka kurtuluşa ermiştir.” (eş-Şems, 9)

قَدْ اَفْلَحَ مَنْ تَزَكّٰىۙ

“Temizlenen kimse, kuşkusuz kurtuluşa ermiştir.” (el-A’lâ, 14) buyuruyor.

Ebedî kurtuluşa vesîle olacak makbul bir kulluk hayatı için, mü’minin iç âlemini mânevî lekelerden, menfî temâyüllerden, çirkin hâl ve vasıflardan, günah ve isyanların kir ve pasından arındırması zarurîdir.

Zira Cenâb-ı Hakk’ın râzı olmadığı kötü huylara, fücur ve gaflete müptelâ olan hantal bir gönülle, mânevî zirvelere çıkılamaz. Kalbî kesâfet ile, letâfet iklimlerinde yol alınamaz.

Bundan dolayıdır ki kalbimizin tasfiyesi ve nefsimizin tezkiyesi için hem gayret etmeli, hem de bu hususta bizleri muvaffak kılması için Cenâb-ı Hakk’a ilticâ etmeliyiz.

SALİH BİR MÜMİN BUNU ASLA DEMEZ

Sâlih bir mü’min hiçbir zaman;

“–Nasıl olsa benim kalbim temiz.” diyerek kendini kurtulmuş göremez. Kendini fânîler nezdinde değil, Cenâb-ı Hakk’ın katında aklayabilmenin derdinde olur. Yani kıyamet günü Mahkeme-i Kübrâ’da beraat ederek Cenâb-ı Hakk’ın tebrie ve tezkiyesine nâil olabilmeyi, en büyük gâye edinir. Toplumdaki gâfillerin hâline bakarak kendini beğenme gafletinden sakınır.

Zira Cenâb-ı Hak:

“…Kendinizi temize çıkarmayın. Çünkü O (Allah Teâlâ) kötülükten sakınanı en iyi bilendir.” (en-Necm, 32) buyurmaktadır.

Yine âyet-i kerîmede buyrulduğu üzere Hazret-i Yusuf -aleyhisselâm- da şöyle demiştir:

“Ben nefsimi temize çıkarmam, çünkü Rabbimin merhamet ettiği hariç, nefis aşırı derecede kötülüğü emreder…” (Yûsuf, 53)

Velhâsıl nefsimizi tezkiye edebilmek için her şeyden evvel Cenâb-ı Hakk’ın inâyetine muhtacız. Bu hususta bize düşen; Allâh’ın emirlerini samimiyetle yerine getirip, nehiylerinden de titizlikle sakındıktan sonra, O’nun engin rahmet ve mağfiretine sığınmaktır.

Şu hadîs-i şerîf ne kadar mânidardır:

Rasûl-i Ekrem -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz bir defasında:

“–Biliniz ki, hiçbiriniz ameli sâyesinde kurtuluşa eremez.” buyurmuşlardı. Sahâbîler:

“–Siz de mi kurtulamazsınız, ey Allâh’ın Rasûlü?” diye hayretle sordular.

Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şu cevâbı verdi:

“–(Evet) ben de kurtulamam. Ancak Allah, rahmet ve keremiyle beni bağışlamış olursa, o başka!” (Müslim, Münâfikîn, 76, 78)

PEYGAMBERİMİZİN (S.A.V) İKAZI

Yine Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in sevgili kızı Hazret-i Fâtıma’ya yaptığı şu îkaz da çok ibretlidir:

“Ey Allâh’ın Rasûlü olan Muhammed’in kızı Fâtıma! Allah katında makbul olan sâlih ameller işle! Çünkü ben, (kulluk yapmadığınız takdirde) sizi Allâh’ın azâbından kurtaramam!” (İbn-i Sa‘d, II, 256; Buhârî, Menâkıb, 13-14)

Demek ki kulluk gayretlerinden uzak kalanların; “Benim îmânım sağlam, kalbim temiz…” gibi sözleri, ancak gaflet ve cehâlet lâkırdılarıdır.

Abdülkâdir Geylânî Hazretleri buyurur ki:

“Kişinin içi temiz ise, dışında bunun görünmesi lâzımdır. İçi temiz olan bir kişiden güzel ve faydalı davranışlar zuhûr eder. İçi kirli olan, menfî duygu, temâyül ve ihtiraslardan temizlenmemiş kişiden de kötü, çirkin ve zararlı davranışlar zuhûr eder…” (el-Fethu’r-Rabbânî, sf. 574)

Velhâsıl şâirin; “Âyinesi iştir kişinin, lâfa bakılmaz.” dediği gibi, kişinin hâl ve davranışları, onun iç âleminin aynasıdır. Kulun kalbi temiz ise, bu temizliğin; ibadet, muâmelât, güzel ahlâk, kul hakkı ve takvâ hassâsiyeti olarak hayatına aksetmesi gerekir.

Cenâb-ı Hak buyurur:

“İnsanlar, sadece «îmân ettik» demekle imtihan edilmeden bırakılacaklarını mı zannederler?!” (el-Ankebût, 2)

İslâm, hayatın hiçbir safhasını boş bırakmadan ömrün bütün muhtevâsını tanzim eden büyük bir nizamdır. Sâlih bir mü’min olabilmek için, ne pahasına olursa olsun, bu nizâmın dışına çıkmamak gerekir. Bu husustaki imtihanlara da îman gücüyle tahammül göstermek îcâb eder.

Bu itibarla, mü’minler olarak, hem ilâhî emir ve nehiylere titizlikle riâyet etmeli, hem de Cenâb-ı Hak’tan kulluğumuzun kabulünü niyâz etmeliyiz. Duâlarımız gibi bütün amellerimizin de Cenâb-ı Hakk’ın kabulüne muhtaç olduğunu hatırımızdan çıkarmamalı, hiçbir zaman gaflet ve rehâvete kapılmamalıyız.

İlim ve irfanda kendisine “Güneşler Güneşi” denilen büyük Hak dostu Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri dahî, yazdığı bir mektupta bu hissiyâtını şöyle dile getirmiştir:

“…Allah Teâlâ’ya yemin ederim ki; annem beni doğurduktan bugüne kadar, Allah katında makbul ve mûteber olup hesabı sorulmayacak bir tek hayır işlediğime inanmıyorum.”

Şüphesiz ki sâlih amellere titizlikle devam eden o mübârek zâtı bu hissiyâta sevk eden, Hakk’ın huzûrunda yaşadığı “hiçlik” hâliydi. Nitekim Hâlid-i Bağdâdî Hazretleri, böyle buyurduktan sonra der ki:

“Eğer kendi nefsini bütün hayır işlerinde iflâs etmiş olarak görmüyorsan, bu, cehâletin en son noktasıdır. Eğer iflâs etmiş olarak biliyorsan, Allâh’ın rahmetinden de ümitsiz olma. Zira Allah Teâlâ’nın fazl u keremi, kul için, insanların ve cinlerin (bütün sâlih) amellerinden daha hayırlıdır…

Şeytanın, akıllarıyla oynadığı kimseler gibi, Allah Teâlâ’nın fazlına güvenerek, ibadetlerde aslâ ihmâlkârlık gösterme!..” (Mektubât-ı Mevlânâ Hâlid, 28. Mektup)

Fakat kimilerinde bu gaflet vardır:

“–Nasıl olsa Allah merhametlidir, affeder.” deyip kulluk vazifelerine gereken ihtimâmı göstermez, haram ve kerahatlerden lâyıkıyla sakınmazlar. Hâlbuki Cenâb-ı Hak şu îkazda bulunmaktadır:

“Ey insanlar! Rabbinize karşı gelmekten sakının! Ne babanın evlâdı, ne de evlâdın babası nâmına bir şey ödeyemeyeceği günden çekinin. Bilin ki, Allâh’ın verdiği söz gerçektir. Sakın dünya hayatı sizi aldatmasın ve o aldatıcı şeytan, Allah hakkında (O’nun affına güvendirerek) sizi kandırmasın.” (Lokmân, 33)

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Altınoluk Dergisi, 2021 – Nisan, Sayı: 422

İslam ve İhsan