Karmin Helal midir?

Karmin nedir, nerelerde kullanılır? Bazı yiyeceklerde renklendirici olarak kullanılan Karmin (kırmızı boya) helal midir, içinde bu tür renklendirici olan yiyecekleri tüketmek caiz midir?

Karmin: Dactylopius coccus isimli böcekten elde edilen bir tür renk pigmentidir. Pigment, böceğin yumurtalarından ve vücudundan elde edilir. Pigmentin ismi karmin olup, asıl renk ise karminik asittir. Karmin, tekstil boya maddesi olmasının yanı sıra, gıdalarda da yaygın olarak kullanılmaktadır. Ayrıca sakız, hap ve öksürük pastili olarak da üretilmektedir. (Bk. Küçüköner, Erdoğan, 2010. Gıda Katkı Maddeleri Ders Notları Basılmamış. S.D.Ü. Müh. Mim. Fak. Gıda Mühendisliği Bölümü, Isparta, Ayrıca bk. Anonymous. 1996. Food Colours. Food Technology, Vol. 40 (7) 49-56.)

Allah temiz ve sağlıklı olan şeyleri (tayyibatı) helal, pis/iğrenç ve zararlı olan şeyleri (habaisi) haram kılmıştır. (Bk. Araf, 7/157) Müctehid alimler haşerat cinsi böceklerin tüketilmesinin hükmü konusunda ihtilaf etmişlerdir. Hanefi, Şafii ve Hanbelilerin de içinde bulunduğu cumhur ulema; haşerat cinsi böcekleri ve sürüngenleri habais kapsamında görüp haram olduğu sonucuna varmışlardır. Naslarda helal olduğu açıkça belirtildiği için çekirge bu hükmün dışındadır. Ancak Maliki alimlerinin büyük çoğunluğu naslarda açıkça yasaklanmayan haşerat cinsi böceklerin ve sürüngenlerin tezkiye (besmele ve niyet ile itlaf etme) şartıyla helal olduğunu söylemişlerdir. Çünkü “Eşyada asl olan ibahadır” ve naslarda geçen habais kavramı (sağlık açısından zararlı olması dışında) iğrençlik hali toplumların örfüne/damak zevklerine göre değişkenlik arz etmektedir. Hanbeli alimlerinden bir kısmı da akıcı kanı olmayan hayvanların helal olduğunu belirtmişlerdir.

Sonuç olarak böceklerdeki renkli sıvıların kan olmaması, söz konusu pigmentin renklendirici olarak üretilirken bir takım kimyasal işlemlerden geçmesi ve bu renklendiricinin birçok mamülde bulunması (umûmî belva) sebebiyle sağlığa zararlı olmadığı sürece söz konusu renklendiricinin haram olduğu söylenemez. Ancak şüpheli şeylerden kaçınmak emredildiği için üreticiler, bu renklendiricinin alternatifi varsa ona yönlendirilmelidir.

Kaynak: Diyanet Fetva Kurulu