Karz Ne Demektir?
Karz ne demektir? Kısaca anlamı nedir?
Birinin diğerine, kullanılmakla tükenen mislî bir malı, daha sonra emsalini geri ödemek üzere vermesine karz denir. Buna göre karz, altın, gümüş, para veya buğday, arpa gibi mislî bir malın, bir müddet sonra mislinin geri verilmesi üzere ödünç olarak verilmesidir. Tam olarak karşılamamakla birlikte aynı manayı ifade etmek üzere Türkçe'de, ödünç ve borç kavramları da kullanılmaktadır.
Kur'ân'da karz, Allah rızasını kazanmak amacıyla, ihtiyaç sahiplerine ödünç vermek anlamına kullanılmaktadır (Bakara, 2/245; Mâide, 5/12; Hadîd, 57/11, 18; Müzzemmil, 73/20).
Muhtaç olan kişinin borç alması mubah, ihtiyacı olana borç vermek ise menduptur. Karşılıksız yardım güzel bir davranış olduğu gibi, ihtiyacı olanlara borç ve ödünç vermek faziletli bir davranış olarak kabul edilmiştir. Hatta borç vermek, sadaka vermekten daha güzel sayılmıştır. Hz. Peygamber bir hadislerinde şöyle buyurmuştur: "Mirac gecesi Cennetin kapısı üzerinde, `sadaka on misli sevapla karşılanır. Borç ise onsekiz misli sevap ile karşılanır' yazılı olduğunu gördüm. Cebrâil'e, `ödünç vermenin sadakadan üstün olmasının sebebi nedir' diye sordum. Cebrâil: `Çünkü dilenci, yanında olduğu halde dilenir. Halbuki borç isteyen kimse ancak muhtaç olduğu için borçlanır' diye cevap verdi." (İbn Mâce, Sadakât, 19).
Karz akdinde, karz olarak verilen şeyin altın, gümüş, para veya ölçülen ? tartılan cinsten mislî şeylerden olması gerekir. Akar veya hayvan gibi mislî olmayan malların verilmesi ise karz değil âriyettir. (bk. Âriyet)
Ödünç Allah rızası için yapılmalı, bir şeye karşılık olmamalı, bir menfaat şart koşulmamalıdır. Borç karşılığında sağlanan menfaat faizdir; helal değildir. Ancak borç verirken böyle bir şart koşulmadığı halde, borçlu daha iyisini öderse veya hediye verirse, o bölgede böyle bir gelenek bulunmaması şartıyla bu fazlalık caiz olur. Hatta Hz. Peygamber bunu tavsiye etmiştir (Müslim, Müsakat, 22).
Diğer taraftan enflasyonun yüksek olduğu yerlerde, ödünç verilen para önemli ölçüde değer kaybettiğinden, bu kayıp telafi edilmelidir. Karz akdinin, mislî mallarda cereyan etmesi ve ödemede mislinin yapılmasının şart olması, alınan malın değeri bakımından da aynen iadesinin gerektiğini göstermektedir. Diğer taraftan kaybın telafi edilmemesi, ihtiyaç sahibine yardımda bulunan borç verene, hak etmediği bir zararı yüklemek olacaktır. Bu da, kişilerin borç vermekten kaçınmalarına sebep olacaktır. Bu itibarla, enflasyon sebebiyle meydana gelen değer kaybının telafisi faiz olmayıp, borcun güzel bir şeklinde ödenmesi olarak kabul edilmelidir.
Kaynak: Diyanet
YORUMLAR
-
İlk yorumu yapan siz olun!