Kerem, Sehâ ve Semâhat Nedir?

Kerem, sehâ ve semâhat nedir? Abdullah Sert Hocaefendi, Şifa-i Şerif eserinden kerem, sehâ ve semâhat terimlerinin mânalarını okuyor.

KEREM, SEHÂ VE SEMÂHAT NEDİR?

Cömertlik (kerem) ile iyilikseverlik (sehâ), bir de eliaçıklık (semâhat) terimlerin mânaları birbirine yakındır. Fakat bazı âlimler bunlar arasında ince farklar olduğunu söylemiştir. Buna göre:

Kerem Nedir?

Kerem (cömertlik); çok önemli ve faydalı yerlere gönül rızâsıyla vermek, harcamak anlamındadır. Buna, bir şeye kul köle olmaktan kurtulma anlamında hürriyet de denir; cömertlik, pintiliğin zıddıdır.

Burada sözü edilen “hürriyet”, cimriliğin esâretinden kurtulmak demektir. Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz: “Altın, gümüş, kumaş ve abâya kul olanlar helâk oldular.” (Buhârî, Cihâd 70, nr. 2886-87, Rikãk 10, nr. 6435.)  hadisiyle işte bu esâreti anlatmıştır.

Semâhat Nedir?

Semâhat (eliaçıklık); Başkasından alacağı bir şeyden gönül rızâsıyla vazgeçmek anlamındadır. Geçimsizliğin zıddıdır.

Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellem, “Alışverişte ve borcunu istemekte kolaylık gösteren kimseye Allah rahmet etsin.” (Buhârî, Büyû‘ 16, nr. 2076.) hadisiyle bu durumu anlatmıştır. Burada ayrıca: “Yumuşak ve müsâmahalı ol ki, Allah da sana öyle davransın.” (Ahmed ibni Hanbel, Müsned, I, 248.) hadisini hatırlamalıdır.

Sehâ Nedir?

Sehâ; kolayca infâk etmek ve beğenilip takdir edilmeyen davranışlardan kaçınmak demektir. Bunun bir adı da “cûd”dur. Cimriliğin zıddıdır.

“Yok” Demezdi

Cömertlik lütufkârlık, iyilikseverlik, eliaçıklık bakımlarından kimse Resûl-i Ekrem sallallahu aleyhi ve sellemin dengi olamaz ve onunla boy ölçüşemez. Allah’ın Elçisi’ni tanıyan herkes böyle söylemiştir.

Câbir ibni Abdillah radıyallahu anhümâ şöyle demiştir:

” «Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellemden bir şey istendiği zaman aslâ ‘yok’ demezdi.” (Buhârî, Edeb 39, nr. 6034)

Bu hadisi Enes ibni Mâlik ve Sehl ibni Sa‘d (v. 91/710) radıyallahu anhümâ da rivâyet etmiştir.

Abdullah ibni Abbâs radıyallahu anhümâ şöyle demiştir:

“Resûllullah sallallahu aleyhi ve sellem, insanların en cömerdi idi.

Onun en cömert olduğu anlar da Ramazanda Cebrâil’in, kendisi ile buluştuğu zamanlardı. Cebrâil aleyhisselâm, ramazanın her gecesinde Resûl-i Ekrem ile buluşur, karşılıklı olarak birbirlerine Kur’an okurlardı. Bundan dolayı Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Cebrâil ile buluştuğunda, esmek için engel tanımayan bereketli rüzgârdan daha cömert davranırdı.” (Buhârî, Savm 7, nr. 1902, Menâkıb 23, nr. Bed’ul-halk 6, nr. 3220, Fezâilü’l-Kur’ân 7, nr. 4997)

Kaynak: Kadı İyaz, Şifa-i Şerif