Kültürel Sömürgeciliğe Başkaldıran Eser

Yrd. Doç. Dr. İbrahim Halil Üçer, İslam Düşünce Atlası'yla, İslam düşünce tarihine dair yeni bir perspektif geliştirmeyi amaçladıklarını belirterek, "Bu çalışmanın başarmasını arzu ettiğimiz şeylerden biri, belki de yüz yılı aşkın süredir maruz kaldığımız kültürel sömürgeciliğe bir başkaldırı olarak değerlendirilebilir." dedi.

İlmi Etütler Derneği tarafından Konya Büyükşehir Belediyesi Kültür Daire Başkanlığının destekleriyle hazırlanan "İslam Düşünce Atlası" projesi tamamlandı.

Yapımına akademisyenler, araştırmacılar, tasarım uzmanları, yazılımcılar ve harita mühendislerinin eşlik ettiği proje, interaktif programlar taşıyan açık erişimli bir web sitesi ve İslam Düşünce Atlası başlıklı 3 ciltlik kitaptan oluşuyor.

Projeyle, İslam düşünce tarihiyle ilgili oluşmuş yüksek seviyeli ilmi birikimin kolaylıkla takip edilebilir hale getirilmesi ve İslam düşünce tarihi yazımına yeni bir bakış açısı kazandırılması amaçlanıyor.

Projenin koordinatörü İstanbul Medeniyet Üniversitesi Öğretim Üyesi Yrd. Doç. Dr. Üçer, başlangıcından bugüne kadar kesintisiz, dinamik ve bütüncül bir İslam düşünce tarihi yazımı öneren atlasa ilişkin AA muhabirine yaptığı açıklamada, projeyle İslam düşünce tarihine dair yeni bir perspektif geliştirmeyi amaçladıklarını söyledi.

4 YILDA TAMAMLANDI

Üçer, İslam düşüncesinin, genel felsefe-bilim tarihi yazımı tarafından dışlandığını ve bu gelenek içindeki bilginlerin ancak Batıya etki ettiği oranda değerli görüldüğünü dile getirdi.

İslam dünyasında üretilmiş nazari birikimin, yaklaşık bin yıl boyunca felsefe ve bilimin merkezi konumunda olduğuna dikkati çeken İbrahim Halil Üçer, "Elinize Türkçe yazılmış, Türkiye'deki müellifler tarafından telif edilmiş bir felsefe tarihini aldığınızda, burada yaklaşık 7-8 asırlık İslam felsefesi tarihinin birkaç sayfayla geçiştirildiğini göreceksiniz. Ancak medeniyetler tarihinde bir düşünce geleneği inşa ettiğini hatırlayan milletler, yeniden düşünmeye teşebbüs edebilirler." diye konuştu.

Üçer, yaklaşık 4 yılda tamamlanan projeyle İslam düşüncesini genel düşünce tarihi içerisinde hakettiği yere oturtmak istediklerinin altını çizerek, "Bu çalışma aynı zamanda İslam düşünce tarihinin başlangıcından günümüze kadar, kendi iç dinamikleri etrafında yeni ve sürekli bir dönemlendirme aracılığıyla bütüncül bir biçimde okuma teklifi olarak öne çıkıyor. Bu çalışmanın başarmasını arzu ettiğimiz şeylerden biri, belki de yüz yılı aşkın süredir maruz kaldığımız kültürel sömürgeciliğe bir başkaldırı olarak değerlendirilebilir." ifadelerini kullandı.

Projenin bir başlangıç olarak değerlendirilmesi gerektiğine işaret eden Üçer, çalışmaların İslam Düşünce Atlası'nı zenginleştirecek şekilde devam edeceğini anlattı.

İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİ YAZIMI İÇİN KARANLIK DÖNEMLER

İbrahim Halil Üçer, atlas kapsamında okuyuculara İslam düşünce tarihinde yeni bir dönemlendirme teklifi sunduklarını dile getirerek, bu dönemlendirmenin, atlasın omurgası olduğuna vurgu yaptı.

İslam Düşünce Tarihi'ni 4 ana döneme ayırdıklarına değinen Üçer, şöyle devam etti:

"Birincisi 7 ile 11. yüzyıl klasik döneme, 12 ile 16. yüzyıllar yenilenme dönemine, 17 ve 18. yüzyıllar muhasebe dönemine, 19 ve 20. yüzyıllar ise arayışlar dönemine karşılık geliyor. Bu dönemlendirmeyle birlikte başarmayı umduğumuz şey, İslam düşünce tarihi yazımına eşlik eden ve uzunca bir süredir bu düşünce tarihi yazımını tasallutu altına alan tarih hırsızlığına bir meydan okumadır esasen. Bugün İslam düşünce tarihi yazımı için 13, 14, 15 hatta 16. yüzyıl karanlık dönemlerdir."

Projenin, İslam düşünce tarihi yazımını tüketme iddiasında olmadığına vurgu yapan Üçer, "Bu dönemlendirme, söz konusu asırlara haklarını vermek ve hafızamızı adil bir biçimde yeniden kendi gözlüklerimizle okuma yolunda bir teşebbüs olarak değerlendirilebilir. Gelecek ile bir hesabımız varsa, geleceğe dair cümlelerimiz varsa, gelecekte elde etmeyi umduğumuz kurucu bir rol iddiamız varsa, bu perspektifle geçmişimize bakıp kopartılmış ve içe çekilmiş alanları yeniden canlandırmak ve o hafızaya bitişmek durumundayız." dedi.

Üçer, interaktif bir zaman haritası hazırladıklarını da belirterek, proje kapsamında İslam bilginlerinin hangi tarihsel, kurumsal ve coğrafi şartlar içerisinde yetiştiklerinin görülebileceğini aktardı.

İSLAM MEDENİYETİNİN PARÇALARI

Dönemlendirme etrafında adeta bir bina inşa ettiklerini bildiren İbrahim Halil Üçer, bu binanın "Zaman Haritası", "Kitaplar Haritası", "Kişiler Haritası" ve "Kültürel ve Tarihi Hafızalar" başlıklı 4 bileşeni olduğunu sözlerine ekledi.

Üçer, İslam medeniyetini parçalanarak etrafa dağılan bir küreye benzeterek, "Bu yüzden İslam düşünce yazımı, onu taşıyan kurumlara, ona sahiplik eden hafızalara ve şehirlere, onu aktaran metinlere, ona yol biçen güzergahlara ve yollara yeniden dönmek, o parçaları yeniden birleştirmek zorundadır. Zaman haritası bize bütüncül bir biçimde İslam düşünce tarihine bakma imkanı verecek." değerlendirmesini yaptı.

İslam Düşünce Atlası'nın kapsamlı şehir maddeleri ve ilk defa çizilen haritalarla, düşünce tarihini coğrafyaya davet ettiğinin altını çizen Üçer, bu çabayla birlikte, düşünce tarihinde kurucu roller elde etmiş coğrafi ve kültürel havzaları yeniden gerçek anlamlarına kavuşturmayı amaçladıklarını ifade etti.

Araştırmacılar ve öğrenciler, açık erilişimli olarak hazırlanan projenin, www.islamdusunceatlası.org adresinde yer alan tüm bilgilerini ücretsiz olarak indirme, kullanma ve yaygınlaştırma imkanı elde edebilecek.

Kaynak: AA