Tevekkül nedir? Teslimiyet nasıl olmalıdır? Müslümanın hayatında tevekkül ve teslimiyetin yeri...

Tevekkül, kalbin yalnız Allah’a güvenmesi demektir. Zira Allah herşeye vekildir, mü’minlerin mevlâsı, koruyup gözeteni ve yardımcısıdır. O Vekîl’dir, Velî’dir, Mevlâ’dır ve Nasîr’dir. Her an ve her durumda güvenilecek yegâne mercîdir.[1] O, kuluna yeter.[2] Bu sebeple Rabbimiz şöyle buyurmuştur:

“Asla ölmeyecek olan O diri varlığa (Allah’a) dayanıp güven ve O’na hamdederek yüceliğini dile getir. Kullarının günahlarından haberdar olma konusunda O kendi kendine yeterlidir.” (el-Furkân 25/58)

“Mü’minler yalnız Allah’a güvensinler.” (Âl-i İmrân 3/160)

O’na tevekkül etmek, imanın bir gereğidir ve imanı olgunlaştırır.

Allah Teâlâ kendisine tevekkül edilmesini emreder ve kendisine güvenip dayanan kullarını sever.[3]

Tevekkül tedbir almaya mani değildir. Zira tedbirli olmak da Allah’ın emridir.[4]

Tevekkülle birlikte Allah’a gönül huzuruyla teslimiyet göstermeli ve O’ndan râzı olmalıdır.[5]

Peygamberlerin hayatı tevekkül ve teslimiyet konusunda en güzel misallerle doludur.[6] Abdullâh bin Abbâs (r.a)’nın rivâyetine göre “Allah bize yeter, O ne güzel vekîldir” sözünü İbrâhim (a.s) ateşe atılırken söylemiştir. Rasûlullah (s.a.v) Efendimiz de bu sözü; “Müşrikler size karşı toplandılar, başınızın çâresine bakınız!” denildiğinde söylemişlerdir. Bunun üzerine müslümanların îmanları artmış ve hep birlikte; “Allâh bize yeter, O ne güzel vekîldir!” diyerek, Allâh’a karşı büyük bir teslîmiyet örneği sergilemişlerdir.[7]

Cenâb-ı Hak bu tevekkül ehli müslümanları şöyle medheder:

“Birtakım insanlar onlara, «İnsanlar size karşı asker toplamışlar, onlardan korkun» dediler de bu, onların imanlarını arttırdı ve «Allah bize yeter, O ne güzel vekildir!» diye cevap verdiler. Bunun üzerine Allah’ın lutuf ve keremiyle kendilerine hiçbir fenalık dokunmadan geri döndüler Allah’ın rızâsına da uymuş oldular. Allah büyük lutuf sahibidir.” (Âl-i İmrân, 173-174)[8]

Cenâb-ı Hak, Mûsâ (a.s)’ın tevekkül ve teslîmiyetini şöyle anlatır:

“Şehrin öbür ucundan bir adam koşarak geldi: «Ey Mûsâ! İleri gelenler seni öldürmek için hakkında müzâkere yapıyorlar. Derhâl (buradan) çık! İnan ki ben, senin iyiliğini isteyenlerdenim!» dedi. Mûsâ etrâfını kontrol ederek endişe içinde oradan çıktı: «Rabbim! Beni zâlimler gürûhundan kurtar!» dedi.” (el-Kasas 28/20-21)

Görüldüğü üzere Mûsâ (a.s) önce istişâre etmiş, sonra karar verip azmetmiş, ardından tedbîrini almış ve duâya sarılarak netîceyi Allah’a havâle etmiştir.

Hz. Yûsuf’un kardeşleri babaları Hz. Yakub’un huzuruna varmış izin istiyorlardı. Kardeşleri Bünyamin’i Mısır’a götürmek istiyorlardı. Tevekkül ve teslimiyeti en güzel şekilde açıklayan bu hâdise âyetlerde şöyle anlatılır:

“Ya‘kūb şöyle cevap verdi: «Aşılamaz engellerle kuşatılmanız hariç, onu bana mutlaka getireceğinize dair Allah adına yeminle kesin söz vermediğiniz takdirde onu sizinle beraber göndermem!» Ona hepsi de kesin söz verince, «Söylediklerimize Allah şahittir» dedi.

Sonra şunu söyledi: «Oğullarım! (Şehre) hepiniz bir kapıdan girmeyin, ayrı ayrı kapılardan girin. Ama Allah’tan gelecek hiçbir şeyi sizden savamam. Hüküm Allah’tan başkasının değildir. Ben yalnız O’na güvenip dayandım. Güvenecek olanlar yalnız O’na güvenip dayansınlar.

Babalarının kendilerine emrettiği şekilde girdiklerinde (emrine uymuş oldular. Fakat bu), Allah’tan gelecek hiçbir şeyi onlardan savamazdı; ancak Ya‘kūb’un duygularından kaynaklanan bir ihtiyacı gidermiş oldu. Şüphesiz o, ilim sahibiydi, çünkü ona biz öğretmiştik. Fakat insanların çoğu bilmezler.” (Yûsuf 12/66-68)

Ya‘kūb (a.s) tedbirini almış, Rabbine tevekkül edip hükmüne teslim olmuş ve rahatlamıştı. Gerisi Allah’ın takdirine kalmıştı. O ne dilerse ona râzı olacak ve bu sebeple de ayrıca sevap kazanacaktı.

Dipnotlar:

[1] el-İsrâ 17/68.

[2] ez-Zümer 39/36.

[3] Âl-i İmrân 3/160.

[4] en-Nisâ 4/71, 102; el-Enfâl 8/60; Yûsuf 12/66-67.

[5] Hûd 11/23; el-Hac 22/34-35; el-Fecr 89/28.

[6] el-A‘râf 7/89; Yûnus 10/71; Hûd 11/56, 88; İbrâhîm 14/11-12; Meryem 19/25; el-Kasas 28/22; es-Sâffât 37/99, 103; Sâd 38/42; ed-Duhân 44/23-24; el-Mümtehine 60/4-5.

[7] Bkz. Buhârî, Tefsîr, 3/13.

[8] Vâhidî, Esbâbu nüzûli’l-Kur’ân, s. 135.

Kaynak: Doç. Dr. Murat Kaya, Kitabımız Kur’ân Muhtevâsı ve Fazîletleri, Erkam Yayınlıar

İslam ve İhsan