Vücudunuzdaki organların isimlerini sayınız? Bu soru size sorulsa hangi organı hatırlamazdınız?

Caddede giderken bir anketçi karşınıza çıktı ve sordu: “Vücudunuzdaki organların isimlerini sayınız?” Sonra herkesin cevaplarını derledi: “100 kişiye sorduk, beyin, kalp, akciğer, karaciğer tüm katılanların aklına geldi. Pankreas diyen katılımcı oranı % 65, ince bağırsağın kısımlarını söyleyenler ise %10 gibi bir sonuç çıktı.”

HANGİ ORGAN?

Bu soru size sorulsa hangi organı hatırlamazdınız?

Lenf Nodları

Muhtemelen ilk üçte yer alacak bir organ “lenf nodları”dır.

Dergimizin okurları için kalp desek sadece görünür kısmıyla ilgili 100 cümle çıkar. Karaciğeri, böbreği de iyi kötü anlatırız da ne oluyor bu lenf nodu?

Teknik tabirlerle konuyu anlatmak -sağlıkçılar için- kolay, anlatılanı anlamak -okurlarımız için- zor olur diye düşündük. Birkaç senaryoyla mevzuyu izah etmeye çalışalım.

Birinci hastamız evin on yaşındaki oğlunun boynunda 4-5 tane beze (şişlik) fark edilir. Bazıları cevize yakın büyüklüktedir. Doğal olarak hızlıca hastaneye başvurulur. Çocuk hekiminin aklına iyisinden kötüsünden 3-5 tane sık görülen, bir sürü de nadir görülen ama ciddi hastalıklar gelir.

En sıklarından başlayalım önce.

Vücudumuzdaki Karakollar

Vücudumuzda kanın dolaştığı damar sistemi gibi bir de lenfatik sistemimiz var. Onun da kan damarlarına benzer bir dağılım şeması ve farklı olarak arada istasyonları var.

Asıl amaç bölgenin her türlü zararlıdan korunmasıdır. Her organa yakın bir istasyon, tabiri caizse karakol bulunuyor. Oğlumuzun dişindeki çürükler ilerlemiş, diş kökünde apse olmuş. Hemen mahallenin karakolu büyümüş, savunma hücrelerini (askerini- polisini) artırmış. Bu sebeple çap olarak büyümüş, gözle görülür hale gelmiş.

Olay hayra alamet aslında. Hem savunma hücrelerimiz var, zor zamanda çoğalıyor, düşmanla savaşabiliyor. Hem de adeta alarm sistemi gibi çalışmış. O bezeleri görmeseydik haberimiz olmayacaktı apseden. İlerleyip belki hastane yatışı belki cerrahi girişim ihtiyacı olduğunda anlayacaktık. Dikkatli bir muayene, bir iki tetkik sonucu muhtemelen bir antibiyotik tedavisi ile konu kapanır.

Hayati Olanlar

İkinci hastamız; 50-60’lı yaşlarda bir beyefendi. Kol altında 2-3 cm çapında şişlik fark etmiş. Akla birçok hastalık geliyor. Hayati olanları öncelikle elemek gerekir. Hayati olanlar derken “kötü huylu hastalıkları” kastediyoruz.

Bir organınızda kanser hücresine dönüşüm başlarsa önce bulunulan organda bir kitle (tümör) oluşur sonra en yakınından başlayarak çevre organlara yayılır (metastaz). Bir de bu komşuluk ilişkisinden bağımsız olarak lenf nodlarına transfer olur.

Mesela akciğer ya da hanımlar için göğüsten kaynaklı bir tümör önce o bölgenin lenf nodu olan kol altına yayılıyor. Korunmayı sağlamak için oluşturulmuş, komşuluk, sıkı bağlantılar maalesef kötü niyetli hücrelerin eline geçtiği zaman adeta bir kanseri, iki kanser haline çeviriyor.

Ne Kadar İlerlemiş?

Kanser tanısı konduğunda bir hekimin aklına gelen ilk soru; evresi kaç olur. Yani ne kadar ilerlemiş/yayılmış?

Cevap: ameliyatla kanserli bölgeyi temizledik, çevredeki lenf nodlarından çok miktarda örnek aldık. Hepsi temiz, yayılım yok evre 1 ya da 2, şifa ihtimali oldukça yüksek.

Bazen işler istendiği gibi gitmez ameliyat sırasında bile yapılabilen incelemede lenf nodlarında da kanser hücreleri görülür. Hemen plan değişir, daha geniş bir ameliyat yapılır.

Mesele yanlış anlaşılmasın, özellikle vurgulayalım; vücudumuzda işler yolundayken pasif durumda ama teyakkuzda bekleyen bir ordu var. Askerleri, mevzileri, silahları ile hazır bekliyor. Lüzumu halinde hızlıca aktif hale geliyor, mikrobu ya da belki kanser hücrelerini yok ediyor. Ya da mücadeleyi kaybediyor ama kaybederken de en azından bizi düşmandan haberdar ediyor.

Her Beze Lenf Nodu mudur?

Hep hastalıkla ilişkilendirildiği için olumsuz bir fikir kalmasın akıllarda. Peki, her beze (şişlik) lenf nodu mudur? Çoğunluğu öyle olabilir ama farklı dokulardan (yağ vs.) kaynak alan şişlikler de olabilir.

Büyümüş her lenf nodu hastalık alameti midir? Vücudumuzda 400’e yakın lenf nodu bölgesi var. Her bölgede sayısını bilmediğimiz kadar nod var. Meşhur bademciklerimiz de bunlardan biri.

Her bölge kendine has değerlendirilmeli. Mesela kasıkta 1 cm civarında bir şişlik önemli olmayabilir ama köprücük kemiğinin üzerinde mercimek kadar kitle, aksi ispatlanana kadar kötü huylu düşünülmelidir.

Çocukluk çağında boğaz enfeksiyonu, diş çürüğü çok görüldüğü için boyunda çapı 1-1,5 cm’yi geçmeyen birçok bezeyi sadece gözle takip edebiliriz ama akciğer filminde genişlemiş lenf nodu alanlarının üzerine ciddiyetle gideriz.

İsimsiz kahramanları tanıtıp, şükre vesile olması amacıyla yazdığımız makalenin lüzumsuz evhama sebep olmayacağını ümit ediyor, lenf nodları çalışmak zorunda olan dostlarımıza acil şifalar niyaz ediyoruz.

Kaynak: Fırat Erdoğan, Altınoluk Dergisi, Sayı: 455

İslam ve İhsan