Maklub Hadis Ne Demektir?

Maklub hadis ne demektir? Kısaca anlamı nedir?

Râvîsi, metni ya da senetleri değiştirilmiş hadise maklub hadis denir. Hadislerdeki değişiklik; "râvîlerden bir ya da bir kaçının aynı tabakadaki başka râvilerle değiştirilmesi", "herhangi bir metne ait olan isnadın, başka bir metne nisbet edilmesi", "hadisin meşhur olan isnadı yerine, bilinmeyen bir isnadın getirilmesi", "metindeki sözcüklerin yerlerinin değiştirilmesi", "senetteki bir râvinin babası ile kendi ismi arasında takdim tehir yapılması", "râvinin kendi isminde takdim tehir yapılması" şeklinde olabilir.

Hadislerdeki değiştirme işlemi, hata sonucu oluşabileceği gibi, kendini beğendirme, farklı görünme veya râviyi imtihan etme gibi amaçlarla kasıtlı olarak da yapılmış olabilir. Hata ile yapılan değişiklikten dolayı, dinî bir sorumluluk yoktur. Ancak bu tür hatalar sıkça oluyorsa, bu durum râvîde zabt noksanlığı olarak yorumlanır ve hadis zayıf kabul edilir.

Başkalarından farklı görünmek, kendini beğendirme veya yeni bilgi ortaya koyma gibi amaçlarla hadislerde değişiklik yapmak haramdır. Muhaddisler bu durumu hırsızlık olarak değerlendirmişler ve bu amaçlarla değiştirilen hadisleri reddetmişlerdir.

Muhaddisin hadis ilmindeki seviyesini ölçerek buna göre hadis alışverişinde bulunmak amacıyla yapılan değişiklik, hemen o mecliste düzeltilmesi şartıyla bazı âlimlerce câiz görülmüştür. İmam Buhârî, Bağdat âlimleri tarafından bu şekilde imtihan edilmiştir. Bazı âlimler ise imtihan amacıyla da olsa, geçici olarak bile olsa hadisleri değiştirmenin câiz olmadığını ifade etmişlerdir.

Hadislerdeki değişiklik düzeltilmiş ise, diğer kabul şartlarını dinde delil olarak kabul edilir. Aslına döndürülmeyen maklub hadis ise, zayıf olduğundan reddolunur.

Kaynak: Diyanet