Mantûk Ne Demektir?

Mantûk ne demektir? Kısaca anlamı nedir?

Sözlükte "söylenen, konuşulan, sözden anlaşılan mana gibi" anlamlara gelen mantûk, fıkıh usulünde, lafzın, söylendiği alanda delalet ettiği mana demektir.

Fıkıh usulünde iki ana ekol bulunmaktadır; Hanefîlerin metodu ve kelâmcıların metodu. Bu iki ekolden kelâmcılar delaletleri, mantûk ve mefhum diye ikiye ayırırlar. Onlara göre mantûk, lafzın, kelimeleriyle, sözleriyle delalet ettiği şeydir. Meselâ, "Allah alışverişi helal, faizi ise haram kılmıştır." (Bakara, 2/275) âyeti, mantûğu ile alışverişin helalliğine, faizin de haramlığına delalet eder. Bu delalet, söylenen lafızdan ve bu sözü meydana getiren harflerden anlaşılır.

Mantûk genel olarak, açık mantûk ve açık olmayan mantûk olmak üzere ikiye ayrılır. Açık mantûk, lafzın, gönderiliş gayesine uygun olarak delâlet ettiği manadır. Açık Olmayan Mantûk ise, lafzın kendisi için vazedilmediği ve fakat iltizam yoluyla delalet ettiği hükme delalet etmesidir. Meselâ, "Onların, örfe uygun olarak giyim ve beslenmeleri babaya aittir." (Bakara, 2/233) âyeti, iltizam yoluyla çocuğun babasına nispet edileceğine delalet etmektedir. Bu âlimlere göre açık olmayan mantûkun delaleti üçe ayrılır; işâretin delâleti, imâ yoluyla delâlet ve iktizanın delâleti.

Kaynak: Diyanet