Melekler ve Görevleri

Melekler ne iş yapar? Dört büyük melek ve görevleri nelerdir? Yazıcı, Arşı taşıyan, Münker ve Nekir melekleri ile diğer meleklerin görevleri nelerdir?

Âyet ve hadislerde sayıları hakkında bir bilgi bulunmayan fakat pek çok oldukları anlaşılan meleklerin temel görevleri, Allah’a ibadet ve verilen görevleri eksiksiz yerine getirmektir. Melekler görevleri bakımından aşağıdaki gruplara ayrılarak incelenebilir:

BÜYÜK MELEKLER VE GÖREVLERİ

Bunlar dört tane olup şunlardır:

1. Cebrâil (a.s) Görevi: Kur’an-ı Kerim’de, Rûhu’l-Emîn, Rûhu’l-Kudüs ve Rûh gibi adlarla da anılır. Allah ile peygamberleri arasında elçilik görevi yapar. Bütün peygamberlere Allah’ın vahyini bu melek getirmiştir. Cebrâil (a.s)’dan Kur’an-ı Kerim’de şöyle söz edilir: “O (Kur’an’ı), uyarıcılardan olasın diye, senin kalbine Rûhu’l-Emîn indirmiştir.” ^[1] “De ki: Onu, Rûhu’l-Kudüs, Rabbinin katından, inananları güçlendirme, teslim olanlara yol gösterme ve bir müjde olmak üzere, gerçekle indirmiştir.” ^[2] “(Kadir gecesinde) gece boyunca melekler ve Rûh, Rableri’nin izniyle, her türlü buyrukla inerler.” ^[3] İsa için de şöyle buyurulur: “Biz O’nu, Rûhu’l-Kudüs ile destekledik” ^[4] Cebrâil (a.s) meleklerin en üstünü ve en büyüğü olduğu için, kendisine “seyyidü’l-melâike (meleklerin efendisi)” denilmiştir.

2. Azrâil (a.s) Görevi: Görevi ölüm sırasında canlıların ruhunu almak olduğu için “melekü’l-mevt (ölüm meleği)” adıyla anılmıştır. Onun bu görevi Kur’an’da şöyle bildirir: “De ki; size vekil kılınan ölüm meleği canınızı alacak, sonra da Rabb’inize döndürüleceksiniz.” ^[5]

3. İsrâfil (a.s) Görevi: Kıyametin kopması ve yeniden diriliş için olmak üzere iki defa sûra üfürmekle görevlidir. Kur’an-ı Kerim’de, canlı varlıkların sonu olan bu olay şöyle ifadesini bulur: “(Birinci) sûra üfürülmüş, artık Allah’ın diledikleri dışında, göklerde kim var, yerde kim varsa hepsi düşüp ölmüştür. Sonra sûra bir kere daha üfürülür. Onlar da hemen ayağa kalkarak bekleşirler.” ^[6]

4. Mikâil (a.s.) Görevi: Dünya ve dünya dışı bir takım fizik olayların, yağmur, rüzgâr ve ekinlerin bitmesi gibi oluşumların meydana gelmesinde görevli bir melektir. Kur’an-ı Kerim’de Mikâil (a.s)’dan şöyle söz edilmiştir: “Kim, Allah’a, meleklerine, peygamberlerine, Cibril’e ve Mikâil’e düşman olursa bilsin ki, Allah kâfirlerin düşmanıdır.” ^[7]

DİĞER MELEKLER

Bu dört büyük melekten başka, çeşitli ibadet, taat ve işlerle görevli bir takım melekler daha vardır. Bunlardan özel görevleri bilinenlerin başlıcaları şunlardır:

Yazıcı Meleklerin Görevleri: Bunlara “kirâmen kâtibîn” denir. İnsanın sağında ve solunda bulunan iki melektir. Sağdaki melek iyi iş ve davranışları, soldaki ise kötü iş ve davranışları yazmakla görevlidir. Bunlar kıyamet günü hesap sırasında yapılan işlere tanıklık da edeceklerdir. Kur’an’da bu melekler hakkında şöyle buyurulur: “Sağında ve solunda oturan iki melek yaptıklarınızı yazmaktadır. İnsan hiçbir söz söylemez ki, yanında hazır bir gözetleyici bulunmasın.” ^[8] “Şüphe yok ki, üzerinizde kesin, bekçiler, değerli yazıcılar vardır. Onlar yapmakta olduklarınızı bilirler.” ^[9]

Arşı Taşıyan Meleklerin Görevleri: “Hamele-i Arş” denilen bu melekler, arşın yükünü üstlenen meleklerdir. Âyette şöyle buyurulur: “Arşı yüklenen, bir de onun çevresinde bulunanlar Rablerini hamd ile tesbih ederler, O’na iman ederler..” ^[10] “Melekler, onun çevresinde duracaklar, o gün Rabb’inin Arşı’nı onlardan başka sekiz tanesi taşıyacak.” ^[11] Arşın taşıyıcıları olan bu melekler rivayete göre dört olup, yukarıdaki âyete göre kıyamet gününde bunların sayısı sekize çıkacaktır. Arşı yüklenmeleri; onu koruma ve yönetme ile görevli olduklarını ifade eder, ya da Cenâb-ı Hakk’a yakınlıkları ve şerefleri yüzünden böyle anılmışlardır. Ancak Kur’an’da Arşın çevresini kuşatan meleklerin çok sayıda olduğu belirtilir.^[12] Arşı yüklenenlerle birlikte hepsine “kerûbiyyûn (Allah’a en yakın melekler)” denilir.

Münker ve Nekir Meleklerinin Görevleri: Ölümden sonra kabirde sorgu ile görevli iki melektir. “Bilinmeyen, tanınmayan, yadırganan” anlamına gelen münker ve nekir, mezardaki ölüye, hiç görmediği, yadırgayacağı bir şekilde görünecekleri için bu adı almışlardır. Bu iki melek kabirdeki kişiye; “Rabbin kim? Peygamber’in kim? Kitabın ne?” diye soracaklar, alacakları cevaba göre ölüye iyi veya kötü davranacaklardır.

Bunların dışında meleklerin, savaşlarda mü’minlere yardım etmeleri,^[13] Allah’ı zikir ve tesbih etmeleri,^[14] Allah’a itâatları,^[15] peygamberlere dua etmeleri,^[16] insanları gözetlemeleri,^[17] mü’minler için dua etmeleri,^[18] bu iş ve görevler arasında sayılabilir.

Bütün peygamberler ve semavî kitaplar meleklerin varlığını haber vermiştir. Meleklerin görülmemesi, gözlerimizin, onları görebilecek güç ve yeteneğe sahip olmayışından ileri gelir. Nitekim biz ruh, akıl ve nefis gibi fizik kesafeti bulunmayan manevî varlıkları da göremeyiz, fakat varlıklarından da bir şüphemiz bulunmaz. Mikrop da gözle görülmez, fakat mikroskopla görüntü ortaya çıkar. Mikrop keşfedilmezden önce, varlığını inkâr edenler vardı. Fakat bugün görüldüğü için inkârın bir anlamı kalmadı. Bu yüzden gözle görülemeyen bazı varlıkları basiret, mânevî göz veya kalp gözü açık olan kimsenin görmesi mümkündür.

Dipnot:

^[1]Şuarâ, 26/193, 194.

^[2]Nahl, 16/102. bk. Nahl, 102; Şuarâ, 193.

^[3]Kadr, 97/4. bk. Nebe’, 78/38; Meâric, 70/4.

^[4]Bakara, 2/87; Cebrail (a.s) ile ilgili ayetler için bk. Mu’cemu’l-Müfehres li Elfâzı’l-Kur’an, “Cibril” mad.; Nevzat Yüksel, Konularına Göre Kur’an-ı Kerim Fihristi, 4. baskı. İstanbul 1990, s. 63.

^[5]Secde, 32/11.

^[6]Zümer, 39/68.

^[7]Bakara, 2/98; bk. Nâziât, 79/5.

^[8]Kâf, 50/17, 18.

^[9]İnfitâr, /10-12. bk. Zuhruf, 43/80.

^[10]Mü’min, 40/12.

^[11]Hâkka, 69/17.

^[12]bk. Zümer, 39/ 75.

^[13]bk. Âl-i İmrân, 3/123-126; Enfâl, 8/9, 13, 50; Tevbe, 9/25-26; Ahzâb, 33/9; Feth, 48/47.

^[14]A’râf, 7/206; Nahl, 16/49, 50; Saffât, 37/165-166; Mü’min, 40/7; Fussılet, 41/38; Şûrâ 45/5.

^[15]Enbiyâ, 21/27-28.

^[16]Ahzâb, 33/56.