Misvak nedir? Misvak nasıl kullanılır? Faydaları Nelerdir? Misvak ile ilgili hadisler ve bilgiler...

Abdestten önce ağız temizliği için misvâk kullanmak sün­nettir. Müslüman her abdest alışında misvâk kullanmalıdır. Abdestli olmayıp ağzında bir değişiklik olduğunda, meselâ uyumuşsa yahut koku­lu bir şey yemişse misvâk kullanmak sünnet olur. Hastalıkların mühim bir kısmına misvak şifâdır.

MİSVAK NEDİR?

Sözlükte “bir şeyi ovmak” anlamındaki sevk (sivâk) kökünden türeyen misvâk (sivâk), dişlerin temizlenmesinde kullanılmak üzere genellikle erâk (salvadora persica) ağacından yapılan, bir ucu fırça şeklindeki çubuk parçasının adıdır. Sudan’da bulunan, milâttan önceki devirlere ait bir diş üzerinde yapılan incelemeler misvak ağacının çok eski dönemlerden beri kullanıldığını ortaya koymaktadır.

Misvâk, erâk denilen ağacın dalıdır. Bunun gibi lifli olan di­ğer ağaçların dallarından da yapılabilir.

Misvâk, parmak kalınlığında ve kullananın karışı boyunda olmalıdır. Sağ ele alınır, serçe parmağının üstünden geçirilir, baş parmakla altından tutulur, diğer parmaklar da ortada bulunduru­lur. Misvâkı bütün parmaklarla tutmaktan kaçınmalıdır. Islatıla­cak ağzın sağ tarafından başlanır, dişlere enine sürülür. Önce ağ üstü, sonra altı, sonra sol üstü, sonra altı, sonra da dişlerin ıç kısmı aynı sırayla misvâklanır. Daha sonra diline ve damağı­na getirilir.

Misvâk kullanırken; "Allah Teâlâ’nırı isminin söylendiği yeri temizlemeye" diye niyet etmelidir, (imâm Gazali, Kimyây ı Saâdet. s 116)

Abdestten önce, ağız temizliği için misvâk kullanmak sün­nettir. İmâm-ı Evzâî; “Misvâk kullanmak abdestin yarısıdır." demiştir. Hanefî mezhebine göre, her çeşit misvâk, her zaman kul­lanılabilirken, Şâfiî'ye göre oruçlunun zevâlden sonra misvâk kullanması mekruhtur.

Her abdest alışında misvâk kullanmalıdır. Abdestli olmayıp ağzında bir değişiklik olduğunda, meselâ uyumuşsa yahut koku­lu bir şey yemişse misvâk kullanmak sünnet olur. Bilhassa ab­dest alırken, uykudan kalktığı, Kur’ân-ı Kerîm okuyacağı, tefsîr, hadîs ve diğer din ilimlerini öğreteceği zaman, misvâk kullanmak çok Önemli ve pek faziletlidir, (imâm Bırgivî, Birgivi Vasiyetnamesi, s. 272)

MİSVAK HERZAMAN KULLANILABİLİR

Her abdest alışında misvâk kullanmakla yetinmeyen ve bu vakitlerin dışında da sık sık misvâk kullanan Peygamber -sallâl- lâhü aleyhi ve sellem- Efendimiz;

“Ben dişlerimi o kadar misvaklarım ki (bâzen) ön dişlerim sö­külecek diye korkarım." (ibni Mâce, Tahâret, 7) buyururdu. Namaz için evden her çıkışında misvâk kullandığı gibi, eve her girişinde de dişlerini misvâklardı. (Müslim, Taharet, 45)

Huzeyfe -radıyallahü anh-’dan rivâyete göre; “Rasûlullâh -sallâllâhü aleyhi ve sellem-, gece kalktığı za­man misvakla dişlerini ovardı.” (Müslim, Tahâret, 46)

Misvâk, yalnız namazlara mahsus değildir. Her ihtiyaç duyul­duğunda kullanılabilir. Çünkü temizliğe yardımcıdır ve kıl fırça­larla yapılan diş temizlemesinden her yönüyle üstündür. Misvâ- kın kullanılması oruca da mâni değildir, (ö. Nasuhi Bilmen, Büyük İs­lâm İlmihâli, s. 77)

Diş fırçası olarak kullanılan misvâkın, diş macununda mev­cut mikropları öldürme hassasına mâlik olduğu, bunu kullanan­ların ayrıca diş macununa muhtaç olmayacağı tahlil sonucu sâbit olmuştur.

Bu konuda Merhum Bakteriolog Dr. Osman Oğuz’un fennî raporu vardır. Merhum, boğaz nezlesine reçete düzenlemek su­retiyle misvâk gargarası tavsiye ederdi. (R. Mahmûd Sami, Musaha­be c. 5, s. 54)

Misvâkın, zararlı mikropları öldüren kokusundan dolayıdır ki Sevgili Peygamberimiz;

Ümmetime zahmet vermekten çekinmeseydim, her abdest alırken kendilerine misvâk kullanmalarını emrederdim." (Buhâri, Mevâkît, 24.) buyuruyor. Buradaki emir vücûb (farz) ifâde eden emirdir. (Abdülaziz Çaviş, Anglikan Kilisesine Cevâb, s. 111)

MİSVAK KULLANMAYA ÖNEM VERMEK

Misvâk kullanmaya çok önem vermelidir. Zîra Fahr-i Kâinat -sallâllâhü aleyhi ve sellem- Efendimiz:

"Dişleri misvâk ile temizlemek, fırçalamak ölümden başka bütün hastalıkların mühim bir kısmına şifâdır." (Deylemî) buyurur.

Birçok hastalıkların çürük ve hasta dişlerden kaynaklandığı ve bunun da diş temizliğine dikkat edilmemesinden ileri geldiği malûmdur.

Misvâkın pek çok faydaları ve sevâbı vardır. Misvâk kullan­makta yetmiş kadar özellik zikrolunmuştur. Bu cümleden olarak; misvâk kullanmanın îmân ile gitmeye sebep olduğu, dişleri te­mizlediği ve diş etlerini kuvvetlendirdiği, ağız ağrısını ve kokusu­nu giderdiği, balgamı söktürdüğü, basur ve diş ağrılarını dindir­diği, gözü kuvvetlendirdiği, zekâyı artırdığı., gibi bazı faydaları sayılabilir. (Sofuzâde Seyyld Haşan Hulûsi, Mecme'ül-Âdâb, s. 26) Misvâk- ta diş etlerini besleyen, aynı zamanda pis kokmaya karşı koyan bir madde bulunmaktadır. (A. Himmet Berki, 250 Hadîs Terceme ve İzahı, s. 151)

MİSVAK KULLANMANIN FAZİLETİ İLE İLGİLİ HADİSLER

Bir hadîs-i şerifte;

"Misvak ile dişleri fırçalamak; ağzın temizliğine, Rabb'ın rızasına sebep olur." (Nesâî Taharet, 4) buyurulmuştur.

Yine Rasûl-i Ekrem -sallâllâhü aleyhi ve sellem- Efendimiz buyurur:

"Misvak ile dişler temizlenerek kılınan namazın fazileti, misvâklanmadan kılman namazdan yetmiş kat fazladır." (Ahmed bin Hanbel, Müsned, 6, 272)

Misvâk kullanmanın ehemmiyetini belirtmek için Peygamber -sallâllâhü aleyhi ve sellem- Efendimiz şöyle buyurur:

“Misvâk kullanın! Zira o, ağız için temizlik vesilesi, Rabbül- âlemin için de rizâ ve hoşnudluk sebebidir. Cebrail her gelişinde bana misvâk tavsiye etti. O kadar ki, bana ve ümmetime farz kı­lınacak zannettim." (ibni Mâce, Taharet, 7)

Diğer bir hadîs-i şerifte de şöyle buyurulur:

“Kirâmen kâtibin meleklerini, sâhibi bulundukları kimseyi, dişlerinin arasında yemek kırıntısı olduğu halde namaza durur görmek kadar hiçbir şey rahatsız etmez.” (Terğîb, 1,168)

MİSVAĞIN FAYDALARI İLE İLGİLİ HADİS

ibni Abbâs -radıyallahü anh-'dan rivâyet olunduğuna göre Fahr-i Kâinat -sallâllâhü aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuşlardır:

-Misvâk kullanmaya devam ediniz. Çünkü onda on fayda vardır:

1. Ağzı temizler.
2. Rabb in rızâsını kazandırır.
3. Melekleri ferahlandırır.
4. Gözleri kuvvetlendirir.
5. Dişleri beyazlatır.
6. Diş etlerini sertleştirir.
7. Diş ve diş etleri arasındaki pasları giderir.
8. Yemeğin hazmini kolaylaştırır.
9. Balgamı keser.
10. Melekler misvâk kullanan kimsenin yanından ayrılmazlar ve namazının ecri kat kat verilir. ’’

MİSVAĞIN DİĞER FAYDALARI

Misvak ağacı üzerinde yapılan araştırmalar misvakın dişleri güçlendiren ve çürümeyi önleyen, lekelere karşı etkili, dişlerin parlamasını sağlayan, antiseptik özelliği olan, diş etlerini sıkılaştıran, ağız içi asit salgısını dengeleyen, iltihap kurutucu, kanamayı durdurucu ve beyazlatıcı özelliğe sahip etilamin, trimetilamin, florid, alkaloid, silis, saponin, kalsiyum, fosfor, magnezyum, potasyum, sodyum, sülfür, kükürt dioksit, tannik asit, benzil nitrat, sitasterol vb. maddeler ihtiva ettiğini ortaya koymuştur. Bu maddelerin diş ve ağız sağlığı yanında vücudun diğer organları üzerinde de olumlu etkiler yaptığı bilinmektedir. Batı’da misvakla ilgili incelemeler sonucunda bazı ilâç şirketleri misvak ağacının terkibindeki maddelerden faydalanarak diş macunu imal etmişlerdir (Muhtâr Sâlim, s. 431; Rispler-Chaim, II/1 [1992], s. 13).

Erâk bitkisi yetiştiği ülkelerde halk arasında romatizma tedavisinde kullanılmakta, özellikle çekirdeğinden elde edilen yağ romatizma ağrılarına karşı iyi gelmektedir. Bu bitkinin yaprak ve meyvelerinin kuvvet verici, ateş düşürücü ve yatıştırıcı, öksürük kesici, nefes ve ses açıcı, hâfızayı ve gözü güçlendirici, gaz söktürücü ve idrar arttırıcı özelliği de vardır.

PEYGAMBERLERİN AHLAKINDAN OLAN ÜÇ ŞEY

Yine İki Cihan Güneşi Efendimiz şöyle buyurur:

"Üç şey peygamberlerin ahlâkındandır:

1- İftarda acele etmek.

2- Sahuru geciktirmek.

3- Misvâk kullanmak." (Sünen i Darekutnî. c:1, s.284, hn: 2)

Hazret-i Ali -radıyallahü anh-:

'Misvâk kullanmak, insanın zekâsını geliştirir ve balgamı gi­derir." buyurmuştur.

İbni Abbâs -radıyallahü anh- der ki:

"Rasûlullâh dâima bize misvâk kullanmayı emrederdi. O'nun misvâk kullanma hususundaki emri öyle bir raddeye geldi ki ne­redeyse misvâk hakkında Allah tarafından bir hüküm geleceğini zannettik.” (imâm Ahmed)

Misvak kullanmaya devâm etmeli ve bu pek mühim olan sünneti ihyâ etmeye çalışmalı ve terketmemelidir. Nitekim Hazreti Ömer -radıyallahü anh- zamanında Şam'da bir kale muhâsara edilmişti. Kale fethedilemeyince Hazret-i Ömer -radıyallahü anh- gazaba gelerek İslâm askerlerini toplar ve kalenin niçin fethedilemediğini sorar. Mücâhidlerin hepsi bu duruma çok üzülür­ler. Yapılan araştırma sonucunda, fethin gecikmesinin, misvâk kullanmayı terketmekten kaynaklandığı anlaşılır.

MİSVAK NASIL HAZIRLANIR?

Çubuğun bir ucundan kabuk 1-2 cm. uzunlukta soyulur. Bu kısım bir süre suda bırakılarak yumuşatılır. Daha sonra hafifçe dövülerek uç kısımdaki lifler meydana çıkarılır. Gerektiğinde bu lifler keskin bir bıçakla bölünüp daha yumuşak bir fırça elde edilebilir. Misvak kullanımında hem liflerin sürtünmesiyle dişler temizlenmekte, hem misvakta bulunan kimyasal birleşiklerin antiseptik ve temizleyici özellikleri etkili olmaktadır. Bu sebeple liflerin uçları her gün ince bir kıymık şeklinde alınarak yaklaşık haftada bir fırça kısmı yenilenmelidir.

Kaynaklar: Gözümün Nuru Namaz, Osman Ersan ve DİA

MİSVAĞIN FAYDALARI NELERDİR VE NASIL KULLANILIR?

PEYGAMBERİMİZ MİSVAĞI NASIL KULLANIRDI?

İslam ve İhsan