Muamelat Nedir?
Muamelat nedir? İşte muamelat hakkında kısaca bilgi.
Muâmelât, fıkhın ibadetler dışında kalan kısmını, yani hukukun tamamını ifade eder. Buna, “kişinin diğer fertlerle ve cemiyetle münâsebetlerini tanzim eden fıkıh kâideleri” de diyebiliriz.
İslâm, toplumları oluşturan fertlerin şahsî ve gündelik hayatından âile hayatına, akrabâlık ve komşuluk münâsebetlerinden ticârî ve iktisâdî faâliyetlerine, tâlim, terbiye ve irşad hizmetlerinden ictimâî huzur ve âsâyişi temin eden muâşeret kâidelerine kadar her sahada, insanların vazife, mes’ûliyet ve haklarını, bunların ihlâli durumunda tatbik edilmesi gereken cezâî müeyyideleri tanzim etmiştir.
KÖTÜ MUAMELE ETMEYİN
Yani bir müslüman, ferdî hayatını İslâm’ın muhtevâsında yaşamak mecbûriyetinde olduğu gibi, ictimâî hayatını, diğer insanlarla muâmelelerini de Allâh’ın emirlerine uygun tarzda düzenlemek zorundadır. Hâsılı, İslâm’ı hayatının her safhasına hâkim kılmalıdır. Buna muvaffak olamayan bir kimse, sâlih bir mü’min kıvâmına ulaşamaz. Nitekim Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuşlardır:
“Emri altındaki insanlara ve çevresindekilere karşı kötü muâmelede bulunan kimse Cennet’e giremez.” (Tirmizi, Birr, 29/1946; İbn-i Mâce, Edeb, 10; Ahmed, I, 7)
KİŞİNİN NAMAZINA, ORUCUNA BAKMAYIN
Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh- da şöyle der:
“Bir kimsenin kıldığı namaza, tuttuğu oruca bakmayınız;
- Konuştuğunda doğru söylüyor mu,
- Kendisine bir şey emânet edildiği zaman emânete riâyet ediyor mu,
- Dünya ile meşgul olurken helâl-haram gözetiyor mu, ona bakınız.” (Beyhakî, es-Sünenü’l-Kübrâ, VI, 288; Şuab, IV, 230, 326)
KİŞİYİ TANIMANIN YOLU
Bir kişi Hazret-i Ömer’in yanında başka birini medhediyordu. Ömer -radıyallâhu anh- ona:
“–Medhettiğin kişiyle hiç yolculuk yaptın mı?” diye sordu. O:
“–Hayır.” dedi.
“–Alışveriş gibi ictimâî bir muâmelen oldu mu?”
“–Hayır.”
“–Peki sabah-akşam ona komşu oldun mu?”
“–Hayır.”
Bu cevaplar üzerine Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh- şöyle dedi:
“–Kendisinden başka ilâh olmayan Allâh’a yemin ederim ki sen onu tanımıyorsun!”[1]
Fıkıh kitaplarımız, muâmelâtla ilgili hükümleri bütün tafsîlâtıyla îzah eder. Bu hükümler sâyesinde dünya hayatı intizam kazanır, müslim veya gayri müslim bütün insanlar haksızlık ve zulümlerden muhafaza edilirler.
Cenâb-ı Hak, muâmelâtla ilgili hükümlerin tatbik edilmesi için hem dünyevî hem de uhrevî müeyyideler koymuş ve bunları beyan etmiştir. Gerçek bir mü’min, işlerinin sadece dünyevî değil uhrevî boyutunu da düşünerek hayatını devamlı Allâh’ın rızâsı istikâmetinde takvâ üzere yaşamaya gayret eder.
Dipnot:
[1 Gazâlî, İhyâu Ulûmi’d-Dîn, III, 312.
Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hak Din İslam, Erkam Yayınları