Muhâlea Nedir? - Hul Yoluyla Boşanmanın Hükmü

Muhâlea ne demektir? İslam hukukunda hul yoluyla boşanmanın hükmü nedir?

Muhâlea, karı-kocanın anlaşmasıyla evliliğe son verilmesi anlamında kullanılan fıkıh terimidir.

BİR BEDEL KARŞILIĞINDA BOŞANMA

İlke olarak kocanın boşanma yetkisi bulunduğu için, kadın evlilik sırasında veya daha sonra boşanma yetkisi almamışsa, boşanmayı ancak mahkemeden boşanma kararı elde ederek veya kocasıyla bir bedel karşılığında anlaşarak sağlayabilir. Kur’an’da şöyle buyurulur: “..Eğer karı-kocanın Allah’ın sınırlarını koruyamayacaklarından korkarsanız, o zaman kadının kurtulmalık (fidye) vermesinde, ikisine de bir günah yoktur.” ^[1] Hz. Peygamber, Sâbit İbn Kays’la geçinemeyen eşinin başvurusu üzerine, mehir olarak aldığı hurma bahçesini kocasına geri vermesi sözünü alarak, Sâbit’e şöyle demiştir: “Bahçeyi kabul et ve onu bir defa da boşa.” ^[2]

Buna göre kadın mehir, birikmiş nafaka, iddet nafakası gibi bazı alacaklarından vazgeçerek, sulh yoluyla evliliğe son verdirebilir. Koca böyle bir anlaşmaya girince artık rucû hakkı bulunmaz. Ancak geçimsizlik kadından kaynaklanıyorsa, kocanın vermiş olduğu mehirden fazlasını, eğer kocadan kaynaklanıyorsa verdiği mehri alması çirkin görülmüştür. Hatta Mâlikîler’e göre bu son durumda, kocanın karısından herhangi bir bedel alması caiz değildir.

Çoğunluk fakihlere göre muhâlea sonunda bir bâin (kesin) boşama meydana gelir. İmam Şâfi’ye göre ise muhâlea boşama değil, fesih sayılır. Çünkü bedelli boşama, Bakara sûresi 229 ve 230. âyetlerde üç boşamanın dışında, dördüncü bir yöntem olarak düzenlenmiştir. Halbuki boşama sayısı üçü geçemez. Diğer mezhepler ise sözü edilen âyetlerdeki boşamaları bedelli ve bedelsiz olarak üç sayısı içinde değerlendirmiştir.^[3]

Dipnotlar:

^[1] Bakara, 2/229. bk. Nisâ, 4/4. ^[2] Buhârî, Talâk, 11; Nesâî, Talâk, 34. ^[3] bk. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, İst. 1995, s.440, 441.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları