Murâkabe Çeşitleri Nelerdir?

Tasavvufî terbiyede kulda murâkabe hâlinin tahakkuku için ehlullah hazarâtı, şu âyetler üzerinde muayyen usûllerle tefekkür edilmesini tavsiye etmişlerdir...

1- EHADİYYET MURÂKABESİ (MURÂKABE-İ EHADİYYET)

قُلْ هُوَ اللّٰهُ اَحَدٌ ﴿1﴾ اَللّٰهُ الصَّمَدُ ﴿2﴾ لَمْ يَلِدْ وَلَمْ يُولَدْ ﴿3﴾ وَلَمْ يَكُنْ لَهُ كُفُوًا اَحَدٌ ﴿4

“De ki: O Allah, (eşsiz ve benzersiz) bir tek (ilâh)tır. Yine O Allah, sameddir (bütün varlıklar O’na muhtaç, fakat O hiçbir şeye muhtaç değildir). Doğurmamış ve doğmamıştır (ne anne-baba olmuştur, ne de çocuk olmuştur). Ve (aslâ hiçbir zaman ve mekânda) hiçbir şey O’na denk değildir.” (el-İhlâs, 1-4)

2- MAİYYET MURÂKABESİ (MURÂKABE-İ MAİYYET)

وَهُوَ مَعَكُمْ اَيْنَ مَا كُنْتُمْ

“…Nerede olursanız olun, O sizinle beraberdir...” (el-Hadîd, 4)

3- AKRABİYYET MURÂKABESİ (MURÂKABE-İ AKRABİYYET)

وَنَحْنُ أَقْرَبُ اِلَيْهِ مِنْ حَبْلِ الْوَرِيدِ

“…Biz ona (insana) şah damarından daha yakınız.” (Kāf, 16)

4- MUHABBET MURÂKABESİ (MURÂKABE-İ MUHABBET)

يُحِبُّهُمْ وَيُحِبُّونَهُ

“…Allah onları sever, onlar da O’nu severler.” (el-Mâide, 54)

MURÂKABE MERTEBELERİ

Mânevî eğitimde evrâd ve ezkâr bakımından murâkabe seviyesine erişen sâlikler, hâl bakımından da terakkî etmiş olmalıdırlar. Unutmamak gerekir ki, kişinin mânevî ve ahlâkî hâli nerede ise mânevî dersi de oradadır. Mânevî hâli gösteren ölçüler de çoğu zaman amel ve davranışlarımızdır. Yani davranışlarımız, ahlâk ve karakterimiz, mânevî kalbimizin grafiğini ortaya koyar.

Dersimiz zâhiren murâkabede olabilir; fakat biz ne kadar bu murâkabenin içerisindeyiz? Yani murâkabenin lâfız kalıpları içinde mi kalıyoruz; yoksa hakîkaten mânânın muhtevâsında mıyız? Sâlik, bu ve benzeri sorularla sürekli kendini muhâsebe etmesini bilmelidir.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hak Yolculuğu, Erkam Yayınları