İslâm’a gönül verip ona hizmet etmek isteyenler, bu mukaddes dâvânın her şeyden önce “insanın ihyâsı”nı esas aldığını idrâk etmelidirler. Çünkü Allâh’ın rızâsına uygun hizmet edebilmek için, her insan karşısında, Allâh’ın, onu varlıkların en şereflisi olarak yarattığı ölçüsüyle hareket etmek zarûrîdir. İslâmʼın gâyesi, insanı ham vasıflardan ve nefsânî ihtirasların esâretinden kurtarıp, onu insanlık şeref ve haysiyetine lâyık bir hâle getirebilmektir.

Ahlâk, Allah Teâlâ’nın biz kullarında görmek istediği güzel huylardan ibârettir. Bu bakımdan güzel ahlâk sahibi olmak, Allâh’a yakınlığımızın en bâriz alâmetidir. Kulluk hayâtımızın seviyesini taçlandıran ulvî bir kıymettir.

İnsanın izzet ve haysiyetini teşkil eden ahlâk, onun en belirgin kimliğini de ortaya koyar. Bu yüzden ahlâk, insanoğlunun üstün bir vasfıdır.

Ahlâkın gâyesi; kişiye dâimâ ilâhî kameralar altında yaşadığı idrâk ve şuurunu kazandırmaktır. Onu ham vasıflardan arındırıp “insân-ı kâmil” hâline getirmektir. Nezâket, zarâfet, edep, hayâ, cömertlik, şefkat, merhamet gibi yüksek hasletleri, tabiat-ı asliye hâlinde insanın özüne nakşedebilmektir. Bu bakımdan ahlâk; dîn ve îmânın ayrılmaz bir parçası, hattâ onun rûhu ve özü mevkiindedir. Nitekim Allah Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- de yüce vazifesini:

“Ben güzel ahlâkı tamamlamak için gönderildim.” hadîsi ile hulâsa etmiştir. (Muvatta’, Hüsnü’l-Hulk, 8)

Demek ki, ahlâkî güzelliklerden mahrum bir dînî hayat düşünülemez. Ahlâkî kıymetlerle tezyîn edilmeyen bir îman, mahfazasız bir mum ışığı gibidir. Nefsânî ve şeytânî fırtınalar karşısında dâimâ büyük bir tehlike ve risk altındadır.

O hâlde, dînimizi ve îmânımızı âdeta mânevî bir zırh olan güzel ahlâk ile muhâfaza altına almalıyız. Nitekim Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem- şöyle buyurmuştur:

MÜSLÜMANCA YAŞADIĞINIZ MÜDDETÇE İKİ HASLETİ YÜCELTİN: CÖMERTLİK VE GÜZEL AHLAK

“Cibrîl bana Allah Teâlâ’nın şöyle buyurduğunu söyledi:

«Bu dîn (yani İslâm), Zâtʼım için seçip râzı olduğum bir dîndir. Ona ancak cömertlik ve güzel ahlâk yakışır. Müslüman olarak yaşadığınız müddetçe, onu bu iki hasletle yüceltiniz!»”(Heysemî, VIII, 20; Ali el-Müttakî, VI, 392)

Şu hâdise, güzel ahlâkın, insanı îman ve hidâyet iklîmine götüren mânevî bir köprü mesâbesinde olduğunu ne güzel ifâde etmektedir:

Hazret-i Hatîce vâlidemizin akrabası olan Hakîm bin Hizâm -radıyallâhu anh- güzel ahlâk sahibi bir zât idi. Bu sahâbî, müslüman olmadan önce de son derece cömert, müşfik, hayır-hasenât sahibi biriydi. Kızlarını diri diri gömmek isteyen babalardan onları satın alır, hayata kavuşturur ve himâye ederdi. Câhiliye devrinde yüz köle âzâd etmiş ve yüz deveyi hac esnâsında kurban kesmek ve muhtaçlara dağıtmak sûretiyle tasadduk etmişti. Müs­lüman olunca da yine Allah yolunda yüz deve infak etti ve yüz köleyi hürriyetine kavuşturdu. Bir gün Peygamber Efendimiz’e:

“–Ey Allâh’ın Rasûlü! Câhiliye devrinde yaptığım bâzı hayırlar var: Sadaka vermek, köle âzâd etmek, sıla-i rahimde bulunmak gibi… Bunlara mukâbil bana ecir verilir mi?” diye sordu. Rasûlullah -sallâllâhu aleyhi ve sellem-:

“–Sen zâten, daha önce yaptığın bu hayırlar hürmetine İslâm’la şereflendin!” buyurdu. (Bkz. Buhârî, Zekât 24, Büyûʻ 100, Itk 12, Edeb 16; Müslim, Îmân 194-196)

İnsanı, hayatta en büyük nîmet olan “îman” ile şereflendiren güzel ahlâkın Hak katındaki değerini bir düşünmek îcâb eder. Bir de şunu düşünmek gerekir ki, kâfirlerin hidâyetine vesîle olan güzel ahlâk, kim bilir îman ehlini ne ulvî mertebelere nâil kılar…

Güzel ahlâkı elde etmenin yolu, hiç şüphesiz Allah Rasûlü’ne ve O’nun izinden giden sâlih kullara dost olmaktan geçer. Fazîletler halkasına tutunmanın ilk şartı budur. Onların dostluğundan uzaklaşmak ise kişiyi kötü ahlâka ve gaflet girdabında helâk olmaya sürükler.

Kaynak:  Hakk’a Adanmış GENÇLİK, Osman Nûrş Topbaş, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan