Müzdelife Vakfesi
Müzdelife vakfesi nedir, vacip midir? Müzdelife vakfesinin geçerli olmasının şartları, vacipleri, sünnetleri.
“Müzdelife”,[1] Arafat ile Mina arasında Harem sınırları içinde bir bölgenin adıdır. Mina ile Müzdelife arasında “Muhassır Vadisi”, Müzdelife sınırları içerisinde Kuzeh dağı üzerinde “Meşar-i Harem” adında bir tepe vardır.
Akşam ile yatsı namazı cem edilerek kılındığı için Müzdelife bölgesine “cem'” ismi verilmiştir.[2]
Kur'an-ı Kerîm'de Müzdelife vakfesine, “Arafat'tan ayrılıp (seller gibi Müzdelife' ye) akın edînce Meş'ar-i Haramda Allah'ı anın”[3] anlamındaki ayet işaret etmektedir. Peygamberimiz (s.a.s.), “Kim burada (Müzdelife' de) (sabah) namazını kılar, sonra bizimle burada bulunur, öncesinde gece veya gündüz Arafat’ta vakfe yaparsa haccı tamam olmuştur.” [4]
Müzdelife'de vakfe yapmak haccın vaciplerindedir.[5]
MÜZDELİFE VAKFESİNİN RÜKNÜ
Müzdelife sınırları içerisinde belirlenen zaman diliminde kısa bir süre bulunmak veya buradan geçmek rükündür.
Bir kimse bilerek veya bilmeyerek, uyanık veya uyuyarak, ayık veya baygın, oturarak, yürüyerek veya vasıta içerisinde, abdestli veya abdestsiz, cünüp, adetli ve loğusalı, niyetli veya niyetsiz olarak Müzdelife Vakfesini yapsa vacip yerine getirilmiş olur.[6]
MÜZDELİFE VAKFESİNİN GEÇERLİ OLMASININ ŞARTLARI
a) Hac İçin İhramlı Olmak
Diğer hac menasiki gibi Müzdelife vakfesi de ihramsız geçerli olmaz.
b) Arafat Vakfesini Yapmış Olmak
Arafat vakfesini yapmayan kimsenin haccı, dolayısıyla Müzdelife vakfesi geçerli olmaz.
c) Vakfeyi Müzdelife Sınırları İçinde Yapmak
Muhassır vadisi dışında[7] Müzdelife'nin her yerinde vakfe yapılabilir. Peygamberimiz (s.a.s.), “Müzdelife' nin her tarafı vakfe yeridir.”[8]
“(Ancak) Muhassir Vadisinden uzak durun”[9] buyurmuş, Akabe cemresine atılacak taşları buradan toplatmıştır.[10]
d) Vakfeyi Belirli Zaman İçinde Yapmak
Müzdelife vakfesinin zamanı, bayramın birinci günü fecr-i sadıktan güneşin doğmasına kadar olan süredir.
Günümüzde yer darlığı ve izdiham nedeniyle Müzdelife Vakfesi, Arefe günü güneşin batımından bayram sabahı güneşin doğmasına kadar olan zaman içersinde yapılmaktadır.
Şâfiî ve Hanbelî mezheplerine göre Arefe gününü bayrama bağlayan gecenin yarısından fecr-i sadığa kadar geçen süredir. (Gece yarısı, güneşin batışı ile fecr-i sâdık arasındaki sürenin ortasıdır. ) [11]
Mâlikî mezhebine göre arefe günü akşamı güneşin batışından bayram sabahı fecr-i sadığa kadar olan süredir.[12]
MÜZDELİFE VAKFESİNİN VACİPLERİ
Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed'e göre Arefe günü Müzdelife'de akşam ve yatsı namazlarını ister münferit ister cemaatle olsun, yatsı vakti içinde cem'-i te'hîr ile kılmak vâciptir. Abdullah ibn Ömer,
“Allah'ın Elçisi, akşam namazı ile yatsı namazını Müzdelife 'de birleştirerek kıldı. Akşamı üç, yatsıyı iki rekat olarak bir kametle kıldı” demiştir.[13]
Hanefî mezhebinden Ebû Yusuf ile Şâfiî, Mâlikî ve Hanbelî mezheplerine göre Müzdelife'de akşam ile yatsı namazlarını cem-i te'hîr ile kılmak sünnettir.
Bu namazlar yatsı vaktinin çıkmasından endişe edilmedikçe Arafat'ta veya yolda kılınmaz; kılındığı takdirde, henüz yatsı vakti çıkmadan Müzdelife'ye ulaşılırsa, Ebû Hanîfe ve İmam Muhammed'e göre yeniden kılınır. Diğer müçtehitlere göre Müzdelife'ye ulaşmadan kılınması mekruh ise de kılındığı takdirde iadesi gerekmez.
Cem'-i takdîm ve cem'-i te'hîr ile kılınan namazlarda, iki farz arasında başka namaz kılınması mekruhtur. Bu sebeple akşamın sünneti ve yatsının ilk sünneti kılınmaz. Yatsının son sünnetiyle vitir kılınır. Cem-i te'hîr ile namaz, bir ezan ve bir kametle kılınır. Yatsı namazı için ayrıca ezan ve ikamet gerekmez.[14]
MÜZDELİFE VAKFESİNİN SÜNNETLERİ
a) Arefe gününü bayram gününe bağlayan geceyi burada geçirmek
b) Vakfeyi Kuzeh dağı üzerindeki Meş‘ar-i Harâm civarında yapmak
c) Sabah namazını erkence kılmak
d) Sabah namazından sonra telbiye, tekbir, tehlîl, zikir, dua ve istiğfar ile vakfeyi ortalık aydınlanıncaya kadar sürdürmek
e) Ortalık iyice aydınlandıktan sonra güneş doğmadan Mina'ya hareket etmek
Sünnetlerin terk edilmesi ile bir ceza gerekmez, ancak sünneti terk eden kimse sünnet sevabından mahrum kalmış olur.
Mazereti olanların, Müzdelife'den geçerek Mina'ya veya Mekke'ye gitmeleri caizdir. Nitekim Peygamberimiz (s.a.s.), eşlerini ve zayıf kimseleri geceden Mina'ya göndermiştir.[15]
Dipnotlar:
[1] Müzdelife kelimesi, ileri geçmek ve yaklaşmak anlamındaki “izdilâf” kökünden türemiştir.
[2] Kurtubî, II, 421. İbn Kudâme, V, 35.
[3] Bakara, 2/198.
[4] Nesâî, Menasikü,, 211. V, 263. Ebû Dâvûd, Menâsik, 69. II, 487. Ahmed, IV, 261. Dârimî, Hac, II, 59. bk. İbn Mâce, Menâsik, 57, II, 1004.
[5] Kâsânî, II, 135-136. Şirbînî, II, 264-265. İbn Kudâme, V, 35.
[6] Kâsânî, II, 136. Şirbînî, II, 264.
[7] Muhassir vadisi Mina'ya dahildir. Nesâî, Menâsik, 204. V, 258. Kâsânî, II, 136.
[8] Nesâî, Menâsik, 212. V, 265. Müslim, Hac, 310. I, 893
[9] İbn Mâce, Menâsik, 55. 3013. II. 1002.
[10] Nesâî, Menâsik, 204, 217, 218. V, 258, 268, 269.
[11] Kâsânî, II, 136. Şirbînî, II, 264. İbn Kudâme, V. 24.
[12] Başnefer, s.254.
[13] Müslim, Hac, 290. II, 938. Nesâî, Menâsik, 207. V, 260. Peygamberimizin Müzdelife'de akşam ile yatsı cem ederek kıldığına dair bir çok hadis vardır. bk. Müslim, Hac, 276-290, 291, 292. İbn Mâce, Menâsik, 60. II, 1005.
[14] Mergînânî, I. 146. Kâsânî, II, 154-155. Şirbînî, II, 264. İbn Rüşd, I, 427-228. İbn Kudâme, V. 29-30. Kurtubî, II, 428
[15] Nesâî, Menâsik, 208, 214. V, 261-262, 266.
Kaynak: Diyanet İslam İlmihali