Namazda Niyetin Hükmü
Niyet ne demektir? Nafile namazlara nasıl niyet edilir? Namazda niyetin hükmü nedir? İslam alimlerine göre namaza niyet...
Niyet; azmetmek, kesin olarak istemek, kastetmek demektir. Namaz konusunda niyet, Allah için namaz kılmayı istemek ve hangi namazın kılınacağını bilmektir.
NAMAZDA NİYETİN HÜKMÜ
Namazda niyetin farz olduğu konusunda İslâm âlimlerinin görüş birliği vardır. Ancak çoğunluk bunu sıhhat şartı sayarken, Şâfiler ve bazı Mâlikîler rükun sayarlar.
Allah Teâlâ şöyle buyurur:
“Oysa onlara, dini yalnız Allâh’a özgü kılarak ve hanîfler olarak O’na kulluk etmeleri, namaz kılmaları ve zekât vermeleri emrolunmuştu. İşte sağlam din budur.” [1]
Sayısı tevâtüre ulaşan râvîlerce nakledilen bir hadiste şöyle buyurulur: “Ameller niyetlere göredir. Herkes için niyet ettiği şey vardır.” [2]
NAMAZA KALP VEYA DİL İLE NİYET
Namaza niyetin kalp ile yapılması yeterli ise de, dille de söylenmesi çoğunluk fakihlere göre müstehaptır.
Niyetin iftitah tekbirine yakın olması menduptur. Fakat tekbirden sonra yapılacak bir niyet ile namaz sahih olmaz. Tercih edilen görüş budur. Başka bir görüşe göre ise, tekbirden sonra Sübhaneke’den veya Eûzü’den önce yapılacak bir niyet ile de namaz caiz olur.
Farz namazlarda veya vitir, tilâvet secdesi, adak namazı ve bayram namazları gibi vâcip bir namazda, bunların belirlenmesi gerekir. Nitekim namazları kaza ederken de hem vaktin hem de, “ilk veya son kazaya kalan” şeklinde günün belirlenmesi gereklidir. Meselâ; “Bugünkü sabah namazının farzına veya cuma namazına veya vitir yahut bayram namazına” diye niyet edilir.
NAFİLE NAMAZLARA NASIL NİYET EDİLİR?
Nâfile namazlarda; “Niyet ettim, şu vaktin ilk sünnetini” veya “son sünnetini kılmaya” denilir. Bununla birlikte, nâfilelerde “namaz kılmaya” diye mutlak niyet de yeterlidir.
Namaza başlarken yapılan niyetin namazın sonuna kadar hatırda tutulması gerekmez. Buna göre, bir kimse bir vaktin farz namazına niyet ederek namaza başlasa, daha sonra nâfile kılıyormuş gibi bir zan ile namazını tamamlasa, namazın başında niyetlendiği farz namazı kılmış sayılır.
İmama uyan kimsenin, kılacağı namazı ve imama uyduğunu belirtmesi gerekir.
Bir imamın erkek cemaate imam olmak için niyet etmesi şart değildir. İmamın, “bana uyanlara imam oldum” gibi genel olarak yapacağı niyet kadın cemaati de kapsar ve böyle genel bir niyet daha uygundur.
Dipnotlar:
[1] Beyyine, 98/5. [2] Buhârî, Bedü’l-Vahy, 1; Müslim, İmâre, 155.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları