Namazın sünnetleri kaç tanedir? Maddeler halinde namazın sünnetleri...

Sünnet, Rasûlüllah (s.a.v.)’in namaz kılarken, farz ve vâciplerin dışında, bir özür bulunmadıkça devamlı olarak yaptığı okuyuş ve fiillerdir. Sübhânekeyi okumak, eûzü-besmele çekmek, rükû ve secde tekbirlerini almak gibi. Namazın sünnetleri gibi bir takım âdâbı vardır. Namazda edeb müstehap anlamında olup, Rasûlüllah (s.a.v.)’ın, devamlı yapmayarak, ara sıra işlediği söz ve fiillerdir. Rükû ve secdede üçten fazla tesbih getirmek, normal kıraatin üzerine ilave yapmak gibi. Temelde sünnetler namazların vâciplerini, müstehaplar ise sünnetleri tamamlayan söz ve fillerdir.

NAMAZIN SÜNNETLERİ NELERDİR?

Namazın sünnetleri şunlardır:

1) Beş vakit namaz ile cuma namazı için ezan ve kâmet okumak sünnettir. Cemaatle kılınacak farz namazların eda veya kazasında ezan ve kâmet sünnettir. Kendi evinde tek başına namaz kılacak erkekler için ezan ile kâmet ise müstehaptır. Kadınlar için ezan ve kâmet sünnet değildir.

2) İftitah tekbiri alırken erkeklerin ellerini avuç içi kıbleye gelecek şekilde kulak hizasına, kadınların ise omuz hizasına kaldırması sünnettir. Bu hüküm kunut tekbiri ve bayram namazının ilâve tekbirleri için de geçerlidir.

Şâfiî ve Hanbelîler’e göre, elleri rükûa eğilirken ve rükûdan doğrulurken de kaldırmak sünnettir.

3) İmama uyanın iftitah tekbirinin, imamın tekbirine yakın olması.

4) İftitah tekbirinin hemen ardından el bağlamak. Erkekler göbek altından ve kadınlar göğüs üstünden el bağlarlar. Hz. Ali’den rivâyete göre şöyle demiştir: “Sağ elin sol el üzerine göbeğin altına konması sünnettendir.” ^[1]

Şâfiîler’e göre, iki elin kadınlarda göğüs üzerine, erkeklerde ise göbeğin üstüne konulması müstehaptır. Çünkü insanın kalbi soldadır, böylece eller en şerefli bir organ üzerine konulmuş olur.

5) İftitah tekbirinden sonra gizlice “Sübhâneke..” duasını okumak sünnettir.

Fâtiha’dan önce gizli olarak “eûzü-besmele” okunması ve diğer rekâtlarda Fâtiha’dan önce yalnız besmele okunması sünnettir.

6) Fâtiha’dan sonra gizlice “âmîn (dualarımızı kabul buyur)” denilmesi sünnettir.

7) İmam olan kimsenin tekbirleri ve rükûdan kalkarken, “semiallâhü limen hamideh (Allah, kendisini öven kimsenin övgüsünü işitir)” cümlesini ve namazın sonunda iki tarafa vereceği selâmı, sesini cemaate duyuracak şekilde açıktan yapması sünnet olduğu gibi, imama uyanların da, rükûdan kalkarken gizlice; “Rabbenâ leke’l-hamd (Ey Rabbimiz! Hamd, övgü yalnız sanadır)” demesi, tekbirler ile selâmı gizlice yapması sünnettir.

Tek başına namaz kılan kimse, rükûdan kalkarken hem “semiallah limen hamideh”, hem de “Rabbenâ leke’l-hamd” der.

Açıktan okumanın en azı; yakınında olmayanlara, meselâ; ilk saftakilere işittirecek kadar sesli okumaktır. Bir iki kişinin işitmesi yeterli olmaz. Gizli okumakta ise en az sınır; kendisinin veya yakınında bulunan bir veya iki kişinin işitmesidir.

8) Rükû ve secdeye eğilip kalkarken alınan tekbirler sünnettir.

9) Rükûdan doğrulurken; “semiallâhü limen hamideh”, arkasından da; “Rabbenâ leke’l-hamd” denilmesi sünnettir.

10) Kıyamda bir özür bulunmadığı takdirde iki ayağın arasını dört parmak kadar açık bulundurmak sünnettir. Çünkü bu durum huşûa daha yakındır. Şâfiîler’e göre, iki ayak arası bir karış kadar açılır.

11) Rükû halinde erkeklerin elleriyle, parmak araları serbest bırakılarak dizlerini tutmaları sünnettir. Kadınlar bu durumda, ellerini dizleri üzerine koymakla yetinirler.

12) Rükûda üç kere “sübhâne Rabbiye’l-azîm (Yüce olan Rabb’imin adını tesbih ve tenzih ederim.)”, secdede ise üç kere, “sübhâne Rabb’iye’l-a’lâ (En yüce Rabb’imi tesbih ve tenzih ederim)” demek sünnettir.

Mâlikîler’e göre rükû ve secdede tesbih sayısının bir sınırı yoktur.

13) Secde oturuşları ile teşehhüd oturuşlarında sol ayağı yere yatırıp sağ ayağı dikmek ve ayak parmaklarını kıbleye yöneltmek sünnettir. Kadınlar sol ayaklarını sağ taraflarına yatık bulundurarak yere otururlar. Bu durum kadının örtünmesine yardımcı olur.

14) Secdeye varılırken önce dizleri, sonra elleri, sonra yüzü yere koymak, secdeden kalkarken de önce yüzü, sonra da dizlerin üzerine koyarak elleri yerden kaldırmak sünnettir. Özrü yüzünden bunu yapamayanların, elleriyle yere dayanarak kalkmaları caiz olur.

15) Oturuşlarda ve secde arası celsede, elleri uyluklar üzerine koymak sünnettir.

16) Oturuşlarda tehiyyatı okurken “lâ ilâhe” denilince, sağ elin şehadet parmağı kaldırılıp, “illâllah” denirken indirilmesi sünnettir.

17) Farz namazların üçüncü ve dördüncü rekâtlarında Fâtiha okumak sağlam görüşe göre sünnettir. Buna bir sûre ilavesinde de bir sakınca bulunmaz. Çünkü bu iki rekâtta kıraat bir sınır belirlenmeksizin meşrû kılınmıştır. Hanefîler dışındaki çoğunluğa göre, Fâtiha’nın son iki rekâtta da okunması farzdır.

18) Farzların, vitir namazının ve müekked sünnetlerin son oturuşlarında, gayri müekked sünnetler ile diğer nâfile namazların da her oturuşunda tehiyyattan sonra “salli- bârik” dualarını okumak.

19) Namazların son oturuşlarında tehiyyat ve salli-bârik dualarından sonra dua etmek.

20) Namazın sonunda “es-selâmü aleyküm ve rahmetullah” diyerek selâm verirken yüzün önce sağa, sonra sola döndürülmesi sünnettir. Mâlikîler, selâma “ve berekâtüh” lafzını da ilâve ederler.

21) Sütre edinmek sünnettir. Başkaları tarafından önünden geçilmesine engel olmak için, namaz kılan kimsenin önüne koyduğu şeye “sütre” denir.

Dipnot:

^[1] Ebû Dâvûd, Salât, 118; A. İbn Hanbel, I, 110.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle Aile İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan