Nefy ve İsbât Ne Demek? Farkları Nedir?

Nefy ve isbât ne demektir? Kısaca anlamı nedir? Nefy ve isbâtın Nakşbendîlik’teki anlamı nedir?

Genel olarak “mahv ve isbât” olarak da kullanılır. O takdîrde anlamı bir şeyin izi kalmayacak derecede ortadan kalkması, sonra yeniden var olması demektir. Allah’ın yüksek derecedeki kullarını kendi katına çekip onların nefslerini yok etmesi/nefy ve mahv ve onları kendi katında var etmesi/isbâttır.

Özel olarak Nakşbendîlik’te “kelime-i tevhîd zikri”ne verilen addır. Tevhîd zikrinin “lâ ilâhe” kısmı nefy, “illallah” kısmı ise isbâttır. Nefy ve isbât zikri letâifin çalışmaya başlayarak sadrın genişlemesinden sonra telkin edilen zikir şeklidir. Dil damağa yapıştırılıp nefes tutularak yapılan bu zikir şeklinde sâlik, “lâ ilâhe” nefy kısmında gözünden bütün fânî varlıkların silindiğini düşünür ve gönlünde sâdece Allah sevgi ve zikrinin kalması için “illallah” isbâtını darb edâsıyla kalb bölgesine doğru yoğunlaştırır. Zikrin yapılış tarzını şeyh ve halîfeleri/vekîlleri târif ederler. Bizim burada cevâb olarak söyleyeceğimiz bu zikrin insanda meydana getireceği teksif ve gönülden çıkaracağı mâ-sivâ duygusudur.

Kaynak: Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, 300 Soruda Tasavvufi Hayat, Erkam Yayınları