Nijer'de Kurban Bayramı

Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı'nın, Nijer'deki kardeş vakfı ONG ASSAMA ile beraber yürüttüğü Kurban organizasyonuna katılan Gençlik ve Spor Bakanlığı Müşaviri Emre Topoğlu, Afrika izlenimlerini İslam ve İhsan için  kaleme aldı...

Kurban Bayramını hakkıyla idrak edebilmek adına, bu bayramı Dünyanın en fakir ülkelerinden birisi olan Nijer'de geçirmek maksadı ile İstanbul'dan Niamey'e hareket için uçağa geçiyoruz. Uçakta boş yer yok, sanki Ankara-İstanbul iç hatlar seferini yapıyormuşçasına ekseriyeti Türk vatandaşları, kalan kısmı ise Afrikalı ve maalesef misyoner Avrupalılarla dolu. Her yaştan vatandaşımız evini ailesini bayram günü bırakıp, gönlü ak olan bu insanlara bayram sevinci olmaya gidiyor. İHH, Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı, Yeryüzü Doktorları, Gökkubbe Derneği, Deniz Feneri, Kızılay, TİKA, Diyanet Vakfı ve diğerleri... Bu kafilede yer almanın verdiği derin bir mutluluk ve tarifi imkansız haz kaplıyor içimi.

NİAMEY'E VARIŞ

6-7 saatlik bir yolculuk sonrasında kaptanın anonsu ile Niamey'e inişe geçiyoruz. Uçaktan inip bizi karşılamaya gelen kardeşlerimizle buluşuyoruz. Hava limanındaki işlemlerden sonra dışarı çıkıyoruz, kapıda bir sürü insan... Bir şeyler satmaya çalışanlar, sadaka isteyenler... Her yoksul ülkede olabilecek sıradan şeyler deyip, kendimizi avutuyoruz.  Kalacağımız misafirhaneye doğru yola koyuluyoruz. Geç saatte inmiş olduğumuzdan tam olarak nasıl bir yerde olduğumuzu henüz fark etmiş değiliz. Misafirhanemiz, orada gönüllü olarak hizmet eden kardeşlerimizin kurduğu ONG Assama Derneği. Çok önemli hizmetleri olmuş ve olmakta. Günümüze kadar 300'ü aşkın su kuyusunun açılması başta olmak üzere 2006 yılından itibaren düzenli olarak yapılan Kurban faaliyetleri, gıda dağıtım faaliyetleri, okul ve Kur'an-ı Kerim eğitim programları ile medreseler, tarım eğitim programları, sağlık ocağı çalışmaları gibi bir çok alanda hizmet eden kardeşlerimiz, Nijer Hükümeti nezdinde de ülkemizi temsil etmekte. Türkiye ayağında ise Ankara'da yerleşik bulunan Uluslararası Gökkubbe Derneği ile tüm dünya genelinde bu hizmetleri titizlikle yürüten Aziz Mahmud Hüdayi Vakfı...

BAŞKENTİN KASABADAN FARKI YOK

Oldukça sıcak bir karşılama, bizden birkaç gün önce gelen abilerimiz, orada yerleşik bulunan diğer kardeşlerimiz... Samimi bir ortam, hizmete adanmış gönüller. Geç vakit olduğundan istirahate çekiliyoruz. Sabah namaz sonrası birkaç abimiz ile yürüyüşe çıkıyoruz ve Nijer algımız tamamen dağılıyor. Zira Nijer'i ikinci evi gibi gören kıymetli bir abimiz, bulunduğumuz yerin en işlek cadde olduğundan bahsediyor. İyi de ben cadde göremiyorum ki...

Biraz daha ilerliyoruz, farklı sokaklara dalıyoruz ama her yer aynı... "Burası ülkenin başkenti" diyor başka bir abimiz şaşkınlığımızı görünce, "Köyleri görünce ne demek istediğimi daha iyi anlarsınız!" diye de ekliyor. Benzer cümleleri farklı abilerimizden de duyuyor ve şaşkınlığımızı gizleyemiyoruz.

Bu yıl bayramın ülkemizden bir gün sonrasına denk gelmesi nedeniyle, ziyaretler için bir gün daha kazanıyoruz. Kısa mesafe olmasına rağmen yolların olmaması nedeniyle tahminimden daha uzun sürüyor yolculuk. Yolda sabah gördüğüm manzaraların benzerleri. Yüzlerinde sefaletin verdiği mahcubiyet ama gözlerinde derin bir gülümseme.

Nihayet köye ulaşıyoruz. Daha köye girmeden gelişlimizi gören çoluk, çocuk, kadın kim varsa toplaşıyorlar. Çocuklar sarıyor etrafımızı, farklı renkte insanlar... Elektrik yok, su yok, daha fenası ev diye kaldıkları yer yaklaşık 4-5 m², sap, saman ve çamurdan bir göz odacık. Çocukların üstü başı yırtık, yüzü gözü toprak içinde, zayıflar ekseriyetle... Biraz köyü gezelim diyoruz. Birkaç kadın sırtlarında 3-5 aylık bebekleri ile havanda bir şeyler dövüyor. Soruyorum nedir bu diye, "millet (mil)" diyor arkadaşlarımız, yerel bir bitki, biraz kuş yemine benziyor. Bunu havanda dövüp, bulanık su ile katık yapıp pişiriyorlar ve günde genellikle tek öğün yedikleri çorba gibi bir şey ortaya çıkıyor. "Sadece millet mi, başka bir şey yok mu?" diye soruyorum. Cevap tek kelime, "yok".

İşte ilk olarak o zaman anlıyorum, "yok" tam olarak ne manaya geliyor. Çocuklara sarılıyorum, bazıları korksa da bizden, bir kısmı uzattığınız şeker ile niyetinizin kötü olmadığını anlamış gibi yanaşıyor. Siz sarıldıkça daha çok sokuluyorlar yanınıza, "Bizi bırakma" dercesine... Utanıyoruz, yıllarca onlardan bihaber nasıl yaşadık, nasıl üç öğün mükellef sofralara oturup, tıka basa doldurduk midemizi. Kızım geliyor aklıma hemen, sarıldığım çocuğa bakıyorum şefkatle. Verdiğim şekeri elinde sımsıkı tutmuş, açıp da yemeye kıyamıyor belli ki... Daha da utanıyorum, yer yarılsın da yerin dibine girelim, orada kalalım istiyorum. Orada kalalım da, bu insanlar gözlerimin içine bakmasın istiyorum... Utana sıkıla, bizimkilerin yaptırdığı medreseye kafamı uzatıyorum. Bizim geldiğimiz gören çocuklar hep bir ağızdan öyle içli bir Fatiha Şerif okuyorlar ki her lafzı yüreğinize batıyor. Sevgi çığlıkları ile etrafımıza cennet neşesi saçan çocuklar, minnettar ve çekingen gözlerle bizlere bakan kadınlar, her adımımızda yanımızdan ayrılmayan gençler, "Bir daha ne zaman geleceksiniz?" diyerek, daha da utandırarak uğurluyorlar bizi...

İlk ziyaret sonrası Afrika algımın nasıl değiştiğini, uzaktan ahkâm kestiğim anları düşünüp hayıflanıyorum. Arkasından benzer manzaralara sahip birkaç ziyaret daha gerçekleştiriyoruz. Gözlerimiz nemli, yüreğimiz yanık. O an bile kendimizi düşündüğümüzün en net göstergesi, "Nasıl bir şükürsüzlük içerisindeyiz" diye mırıldanmamız oluyor galiba.

NİJER'DE YETİMHANELER

Nijer'de çok yetimhane varmış. Hatta misyonerlerin en çok faaliyet gerçekleştirdikleri yerler olduğu söyleniyordu. Tadilatı için yoğun çaba sarf edilmiş olan bir yetimhaneyi de ziyaret ediyoruz. Yolda Nijer nehrinin kahverenginde yıkanan insanlar ve onların yıkadıkları çamaşırları görüyoruz. Hatta içmek için bile bu suyu kullandıklarını gözlerimle müşahede ediyorum. Şaşkınlık, üzüntü ve ağır bir manevi yorgunluk... Hani komşusu açken tok yatan bizden değildi... Düşünüyorum da ben hep tok yattım onlar açken... Yazık ki ne yazık bana, bize...

Niamey'de bulunan yetimhaneden içeri giriyoruz. Daha önce Fransızların tabelaları yerinde Türk Bayraklı tabelalar görünce bir nebze olsun rahatlıyorum. Tadilatı yapılıp, ek binalar ile devlete teslim edilmiş bu yetimhane. Nijer şartları göz önüne alındığında nispeten iyi diyebileceğimiz bir yer. İçeri doğru hareketleniyoruz, çocuklar koşarak kucağınıza atlıyor, sevgiye aç olduklarını haykırırcasına... İçeride beşiklerde yatan daha minik bebekleri görünce o tarafa doğru yöneliyorum. Hüznüm daha da bir artıyor kapıdan adımımı atınca... O esnada yerde ana kucağında yatan henüz bir yaşlarındaki çocuk gözüme çarpıyor. Eğilip yaklaşıyorum yanına, biraz sevip okşuyorum. Yüzünde bir tebessüm beliriyor. 1,5 yaşındaki bayramda yanında olamadığım kızım geliyor tekrar aklıma, ayağı ile oynadığımda nasıl kahkahalar attığını hatırlayıp, gayri ihtiyari o çocuğun da ayağına dokunup çekiyorum elimi, yüzündeki tebessüm artıyor. O güldükçe ben ağlıyorum, o güldükçe ben insanlığımdan utanıyorum, utandıkça kalkamıyorum oturduğum yerden. Sanki "Ağlama amca, Allah sana her şey vermiş, sen bol bol şükret" der gibi bakıyor yüzümden akan gözyaşlarına... Ya da tanıdık geldi gözyaşı ona, zira hep akıtıyor ya geceleri masum yüzünden bolca...

KURBAN BAYRAMI'NIN BİRİNCİ GÜNÜ

Gece uyuyamıyoruz hiçbirimiz. Sessizce bakıyoruz birbirimize konuşmadan. Halbuki yarın kurban için bize verilen bölgeye gideceğiz erkenden. Biraz da olsa dinlenmemiz lazım ama yok olmuyor.

Sabah namazı akabinde erkenden herkes kendi bölgesine dağılıyor. Ayrılmadan önce dualar ediliyor ve yola koyuluyoruz. Biz Nijer'in Simiri bölgesine yaklaşık 50-60 km'lik bir yolculuktan sonra ulaşıyoruz. Yerel yetkililer ile görüşüp, bayram namazı için herkes ile birlikte açık bir alana gidiyoruz. Farklı bir atmosferde bayram namazı, eski olmasına rağmen bayramlık olduğunu hemen anlayabildiğiniz kıyafetler içerisinde çocuklar. Bir tanesine şapkamı takıyorum, bana karşı olan tedirgin bakışları sıcak bir yakınlığa dönüyor. Yerel bir dil konuştuğundan anlaşamasak da, o bana gülüyor, ben ona gülüyorum...

Ve bayramlaşma sonrasında kesim alanına varıyoruz. Hayvanlar bile açlıktan zayıf burada. Sıcak ve koşuşturmaya rağmen, elhamdülillah kurban faaliyetlerini sıkıntısız atlatıyoruz. İnsanlar belki yılda bir defa yiyecekleri etlere kavuşabilmek için sıradalar. O nedenle bayramın onlar için mahiyeti çok daha farklı. Belki de ilk kez bu tablo ile karşılaştığımızdan, herkese karşı bize bu hizmette bulunma fırsatı verdiklerinden dolayı minnet duyguları ile ayrılıyoruz yanlarından. Araçla bölgeden ayrılırken uzaktan şöyle bir kez daha baktığımda, geride mütebessim insanlar yanında, gerçek bir bayram bırakılmış olduğunu görüyorum. İşte hem onlar için ve hem de bizim için bayram tam anlamı ile bu vaziyeti müşahede ile başlamış oluyor.

8 ayrı bölgede kurban faaliyetlerini gerçekleştiren ekibimiz, yavaş yavaş toplanma alanımıza gelmeye başlıyorlar. Kimi oldukça uzak bir bölgede, kimisi yakın bir köyde faaliyetleri tamamlamanın verdiği huzur ve tatlı bir yorgunluk ile dönmüşlerdi. Başkent Nimaey'de kesilen kurbanlardan bir kısmı ise dağıtım için poşetlenmiş, belirlenen ailelere dağıtılacaktı. İnsanlar akşam üstü diye belirtilmiş olunmasına rağmen, dağıtım merkezi önüne sabah saatlerinde gelmiş, sıcak altında oturuyorlardı. Kalabalık arttıkça bizim de tedirginliğimiz artıyordu. Zira kesim yapılan her bölgede dağıtım da yapılmaktaydı. Bu sebeple mevzu bahis  alana sadece belirli sayıda hisse gelmişti. Bebekleri ile bekleyen kadınlar, saatlerce kapıları aşındıran insanlar... Akşam çocuklarına bir parça et pişirebilmek için ezilmeyi göze alan anneler... Bunu anlatacak kelime yok, cümle kuramıyorum. Ya bekleyip eli boş dönen olursa?

Nitekim öyle de olacaktı. Zira birçok dernek, vakıf, STK ve devlet kurumu burada kurban organizasyonuna katılmış olsa dahi oradaki yaralar bir anda sarılamayacak, herkese belki ulaşılamayacaktı. Bunu müşahede etmek ruhumuza ağır geliyor, diyecek söz bulamıyorduk.

Kısacası bu ve buna benzer birçok kare şu an taptaze zihnimde. Biz sadece şükrümüzü arttırmak için gitmedik oraya, evet ilk yansıması bu olmalıydı belki bu ziyaretimizin, ancak asıl olan artık omuzlarımıza daha ağır bir yük olarak yüklenmek zorunda kaldığımız sorumluluğumuz... Dünyanın herhangi bir yerinde, kardeşlerimiz sefalet ve yokluk içerisinde. Bizim burun kıvırdığımız her şey onlar için paha biçilmez. O zaman daha çok şey yapmak lazım. Çünkü orayı görerek mes'uliyetimizi misli ile arttırmış olduk. Sadece Afrika değil elbet, tüm dünya coğrafyası... Akif'in dediği gibi;

Kanayan bir yara gördüm mü yanar ta ciğerim,

Onu dindirmek için kamçı yerim, çifte yerim!

Adam aldırmada geç git, diyemem aldırırım.

Çiğnerim, çiğnenirim, hakkı tutar kaldırırım!

ARTIK YÜREĞİMİZ AFRİKA'DA

İşin özü bu bayramı hamd olsun Afrika'da, dünyanın en yoksul ülkelerinden birinde geçirmek lütfu ile lütuflandık.  Artık yüreğimiz orada, o insanlarla beraber... Vesile olanlardan Rabbim; razı olsun, rahmeti ile muamele etsin. Bu yazı ile belki orada yaşadığımız duyguları hakkı ile anlatamamış olabiliriz. Ancak amacımız sizi de Afrika'ya, Balkanlar'a, Suriye'ye, Kırım'a, kısacası dünyanın her köşesindeki mazlumların yakınına çağırmak.

Öyleyse en azından seneye Ramazanı, Kurbanı yine mesafe olarak uzaklarda ama iç dünyamıza çok yakın bir yerlerde geçirmeye, kendimizle hesaplaşmaya, kardeşlerimizle buluşmaya, ne dersiniz?