Nikâh merâsiminde konuşma (hutbe ve dua) yapmanın hükmü nedir? Hz. Peygamber’den (s.a.s.) nakledilen dua ve hutbe metni.

Çoğunluk müctehitlere göre evlenecek erkeğin veya velisinin nikahtan önce bir konuşma yapması müstehaptır.

Bu konuşmanın Allâh’a hamd ile başlaması, şehadet kelimelerini, Hz. Peygamber’e salât ve selâmı, takva ile ilgili ve evliliğe ait bazı âyetleri kapsaması asıldır. Günümüzde böyle bir konuşmayı cemiyet sahibi adına dinî nikâhta hazır bulunan din görevlisi yapabilir.

Abdullah b. Mesut’un (r.a.) (ö.32/652) Hz. Peygamber’den naklettiği dua ve hutbe metni şöyledir:

“Allah Teâlâ’ya hamdeder, O’ndan yardım dileriz. Nefislerimizin şerrinden ve amellerimizin kötülüklerinden Allâh’a sığınırız. Allah kime hidayet verirse, onu saptıracak kimse yoktur. Allah kimi de saptırırsa onu doğru yola iletecek yoktur. Allah’tan başka ilâh olmadığına ve Muhammed’in onun kulu ve elçisi olduğuna şehâdet ederim.” ^[1]

Bundan sonra takva ile ilgili şu üç âyetin okunması tavsiye edilmiştir.

“Ey insanlar! Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini var eden ve ikisinden de birçok erkek ve kadın türetip yeryüzüne yayan Rabbinizden sakının. Adını kullanarak birbirinizden dilekte bulunduğunuz Allah’tan ve akrabalık bağlarını koparmaktan sakının. Şüphesiz Allah sizin üzerinizde gözetleyicidir.” ^[2]

“Ey îman edenler! Allah’tan, O’na yaraşır şekilde korkun ve ancak Müslüman olarak can verin.” ^[3]

“Ey îman edenler! Allah’tan korkun ve doğru söz söyleyin ki, (Allah) işlerinizi düzeltip sizi başarıya ulaştırsın ve günahlarınızı bağışlasın. Kim Allâh’a ve Rasülüne itaat ederse, büyük bir kurtuluşa ermiş olur.” ^[4]

Bundan sonra yüce Allâh’ın nikâh emrettiğini ve zinayı yasakladığını hatırlatarak şu âyet okunur.

“İçinizden bekârları, köle ve cariyelerinizden salih olanları evlendirin. Eğer bunlar fakir iseler, Allah onları fazlu keremiyle zengin kılar. Allah geniş lütul sahibidir, her şeyi çok iyi bilendir.” ^[5]

Nikâhtan önce yalnız Allâh’a hamd ve Hz. Peygamber’e salâtü selâm getirmekle yetinmek de mümkündür. Nitekim Abdullah bin Ömer (ö.73/692) bir nikâh akdi yapmaya çağrıldığı zaman şöyle derdi: Yüce Allâh’a hamd ve efendimiz Muhammed’e salâtü selâm olsun. Filan sizden filanca kızı istiyor. Eğer onu nikâhlarsanız, Allâh’a hamd olsun, reddederseniz, Allâh’ı bütün noksan sıfatlardan tenzih ederim.” ^[6]

Nikâh sırasında bir konuşma yapılmaması ve doğrudan nikâh akdine geçilmesi de yeterli olur. Çünkü konuşma vâcip değil müstehaptır. Delil Sehl İbn Sa’d’ın (ö.88-91/706-709) naklettiği şu hadistir: Hz. Peygamber kendisi ile evlenmek isteyen bir kadını, onunla evlendirdiği zaman; “Seni onunla Kur’ân’dan bildiğin sûreler karşılığında nikâhladım.” demiş ve bir ön konuşma ya da dua yapmamıştır.^[7] Diğer yandan Allah Rasûlü’nün, Abdulmuttalib’in kızı Umâme’yi yine hutbesiz evlendirdiği nakledilmiştir.^[8] Evlilik alış-verişe kıyas edilerek, ön konuşma veya dua olmaksızın da yapılabileceği söylenmiştir.

Eşlerin nikâhtan sonra tebrik edilmesi sünnettir. Ebû Hüreyre (r.a.), Nebî (s.a.v.)’in evlenen birisini şu şekilde tebrik ettiğini nakletmiştir:

“Allah bu evliliği sana bereketli kılsın ve ikinizi de hayırda birleştirsin.” ^[9] “Hayırlı ve mübarek olsun, bu gününüz inşaallah mübarek bir gün olur,” gibi ifadelerle de tebrik yapılabilir.

Diğer yandan nikâhın cuma günü akşamı yapılması da Allah Rasûlü’nün tavsiyeleri arasındadır. Çünkü cum’a günü mü’minler için şerefli bir gün olup, onda duaların geri çevrilmediği bir saatin bulunduğu da bildirilmiştir. Duanın cevap bulduğu bu saatin, günün sonlarında olduğu umulur. Ayrıca nikâhın mescidlerde yapılmasının tavsiye edilmesi de bu gayeye yöneliktir.

Dipnotlar:

^[1] Ebû Dâvûd, Nikâh, 32; Nesâî, Cum’a, 24; İbn Mâce, Nikâh, 19; Dârimi, Nikâh, 20; A. b. Hanbel, I, 392, 3 3, 432. Tirmizî ile Hâkim bu hadise «hasen» demişlerdir. ^[2] Nisâ, 4/1. ^[3] ÂI-i İmrân, 3/102. ^[4] Ahzâb, 33/70, 71. ^[5] Nûr, 24/32. ^[6] bk. Zühaylî age, VII, 123. ^[7] Buhârî, Fadâilü’l-Kur’ân, 21, Nikâh, 37, 40; Ebû Dâvûd, Nikâh, 17; Tirmizî, Nikâh, 23; İbn Mâce, Nikâh, 17; Dârimî, Nikâh, 19. ^[8] Ebû Dâvûd, Nikâh, 32. ^[9] Ebû Dâvûd, Nikâh, 36; Tirmizî, Nikâh, 7; İbn Mâce, Ezân, 2; Nikâh, 23.

İslam ve İhsan