Osmanlı’da “Kul Hakkı” Hassasiyeti

Avrupa’da henüz “insan hakları”nın adı bile bilinmezken Osmanlı’da yaşanan “kul hakkı” hassâsiyeti, hiç şüphesiz ki İslâm’a bağlılığın muhteşem tezahürlerinden yalnızca biriydi.

İnsanı merkez alan adâlet anlayışının kaynağı, hiç şüphesiz ki Kur’ân-ı Kerîm’dir. Îmandan neş’et eden “kul hakkı” hassâsiyeti, zulüm ve haksızlıklara karşı büyük bir engel teşkil etmiştir. Bu yüzden hiçbir zaman pâdişahlar ve idareciler, zulmü bir idâre metodu olarak benimsememişlerdir. Dolayısıyla da sistematik bir haksızlık ve kasıtlı bir adâletsizlik aslâ vukû bulmamıştır. Hasbe’l-beşer meydana gelen bâzı haksızlıklar ise hakîkat ortaya çıktığında derhâl cezalandırılmıştır.

Avrupa’da henüz “insan hakları”nın adı bile bilinmezken Osmanlı’da yaşanan “kul hakkı” hassâsiyeti, hiç şüphesiz ki İslâm’a bağlılığın muhteşem tezahürlerinden yalnızca biriydi.

Başta pâdişahlar olmak üzere bütün Osmanlı ordusunun “helâl lokma” husûsundaki dînî titizlik ve hassâsiyetleri de çok mühimdir. Onlar, “Haram yiyen harâmî olur.” düstûruyla hareket ederek “kul hakkı”ndan son derece ictinâb etmişlerdir.

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Âbide Şahsiyetleri ve Müesseseleriyle Osmanlı, Erkam Yayınları