Fitne ne demektir? Fitne neden tehlikelidir? Sâlih kimseler aramızda bulunduğu halde helak edilir miyiz? Peygamberlerin diliyle lânetlenenler kimlerdir? Herkes kendi günahından mı sorumludur? Fitneden neden sakınmalıyız? Prof. Dr. Ömer Çelik yazdı.

Fitne, toplumda dinî inancın zayıflaması; günahların yaygınlaşması; anarşi, kargaşa ve hukuksuzluğun hâkim olması ve Allah’a kulluk yapmanın neredeyse imkânsız hale gelmesidir. Bir taraftan insanların İslâm’ı kabul etmelerini engelleyen teşebbüslerin artması diğer taraftan da Müslümanları, sahip oldukları doğru din ve inançları hususunda şüpheye düşürecek gelişmelerin yaşanmasıdır.

FİTNE, SAVAŞTAN VE ADAM ÖLDÜRMEKTEN DAHA TEHLİKELİDİR

Bu sebepledir ki âyet-i kerimelerde “fitnenin katlden (savaş ve öldürmekten) daha tehlikeli olduğu” haber verilmektedir. (Bakara 2/191)

Bundan dolayı Yüce Allah mü’minlere, toplumda günahların işlenmesine ve yaygınlaşmasına engel olmalarını; din aleyhindeki gerek fiili gerekse sözlü girişimlerin engellenmesini; insanların din adına yanlış yönlendirilmelerinin önüne geçilmesini emretmektedir. Değilse onların hepsini kuşatacak bir azap göndereceği ikazında bulunarak şöyle buyurmaktadır:

“Hem öyle bir fitneden sakının ki geldiği zaman içinizden sadece zulmedenlere dokunmaz, herkesi kuşatır. Yine bilin ki Allah’ın cezalandırması çok şiddetlidir.” (Enfâl 8/25)

Zeynep bint-i Cahş (r.a.) Resûlullah (s.a.v.)’e: “Ey Allah’ın Rasûlü, sâlih kimseler aramızda bulunduğu halde helak edilir miyiz?” diye sorunca Efendimiz: “Evet, kötülük yaygınlaşacak olursa” diye cevap vermiştir. (Buhârî, Fiten 4, 28; Müslim, Fiten 1-2)

Yine Efendimiz: “İnsanlar, zâlimi görüp de onun elini zulümden engellemeyecek olurlarsa, aradan fazla zaman geçmeden, Allah onların hepsini kendi tarafından göndereceği bir azaba uğratır” buyurmuştur. (Tirmizî, Fiten 8)

Fitnenin ve ona bağlı olarak vuku bulacak musibetin iyi-kötü herkesi kuşatmasını Rasûl-i Ekrem (s.a.v.) bir gemi misaliyle şöyle anlatır:

“Allah’ın çizdiği sınırları aşmayarak orada duranlarla bu sınırları aşıp ihlâl edenler, bir gemiye binmek üzere kur‘a çeken topluluğa benzerler. Onlardan bir kısmı geminin üst katına, bir kısmı da alt katına yerleşmişlerdi. Alt kattakiler su almak istediklerinde üst kattakilerin yanından geçiyorlardı. Alt katta oturanlar:

–Hissemize düşen yerden bir delik açsak, üst katımızda oturanlara eziyet vermemiş oluruz, dediler.

Şayet üstte oturanlar, bu isteklerini yerine getirmek için alttakileri serbest bırakırlarsa, hepsi birlikte batar, helâk olurlar. Eğer ellerinden tutarak bunu önlerlerse, hem kendileri kurtulur, hem de diğerleri kurtulmuş olur.” (Buhârî, Şirket 6; Şehâdât 30; Tirmizî, Fiten 12)

PEYGAMBERLERİN DİLİYLE LÂNETLENENLER

Bu hadis-i şerif, bazı kimselerin günahları yüzünden herkesin azaba uğrayabileceğini; iyiliği emredip kötülüğü yasaklamanın terk edilmesi durumunda da bir kısım musibetlerin gelebileceğini haber verir. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm,  İsrâiloğullarından kâfir olanların hem Dâvûd hem de Meryem oğlu İsa’nın diliyle lânetlendiklerini; bunun sebebinin de onların Allah’a isyan etmeleri ve haddi aşıp durmaları olduğunu haber vermekte ve: “Onlar, yapmakta oldukları kötülüklerden birbirlerini vazgeçirmeye çalışmazlardı. Yaptıkları işler, gerçekten ne kadar kötü idi” buyurmaktadır. (Mâide 5/78-79)

Bu hususu açıklamak üzere Resûlullah (s.a.v.) de şöyle buyurmuştur: “İsrâiloğulları arasında zulüm yaygınlaştığı dönemlerde, bir kimse diğerini günah işlerken görünce evvelâ onu bu yaptığından sakındırırdı. Fakat ertesi gün onunla oturup kalkabilmek ve yiyip içebilmek için kötülükten sakındırmazdı. Bunun üzerine Cenâb-ı Hak kalplerini birbirine benzetti ve haklarında: ‘İsrâiloğulları’ndan kâfir olanlar hem Davut hem de Meryem oğlu İsa’nın diliyle lânetlendiler...’  (Mâide 5/78-79) âyetlerini indirdi. Evet, siz de ya zâlime engel olup onu hakka çekersiniz ya da bu durum sizin başınıza da gelir.” (Tirmizî, Tefsir 5/7; İbn Mâce, Fiten 20)

HERKES KENDİ GÜNAHINDAN SORUMLUDUR

Yalnız hadisenin bir de şu yönüne dikkat çekmek gerekir. Bir kısım âyet-i kerimelerde sorumluluğun ferdi olduğu, her bir ferdin sadece kendi günahından sorumlu tutulacağı ve bir başkasının günahı sebebiyle cezalandırılamayacağı haber verilerek şöyle buyurulmaktadır:

“Günah yükü taşıyan hiçbir kimse bir başkasının günahını yüklenmez.” (En'âm 6/164, Fatır, 35/18)

“Her bir kişi kazandıkları karşılığında rehin alınmıştır.” (Müddesir 74/38)

“Kazandığı iyilikler onun lehine, yaptığı kötülükler de aleyhinedir.” (Bakara, 2/286)

Çelişki gibi gözüken bu durumu şöyle izah etmek mümkündür: İnsanlar, açıktan açığa günahları, dinin yasakladığı haramları işleyecek olurlarsa, onu gören herkesin bütün gücüyle o günahı engellemeye çalışması farzdır. Eğer buna ses çıkarmayacak olurlarsa, hepsi de isyankâr olurlar. Birisi, o günah fiili işlemekle, diğeri de ona razı olmakla günahkâr olmaktadır. Yüce Allah ise hükmü ve hikmeti gereği günahın işlenmesine rıza göstereni de bizzat onu işleyen gibi değerlendirmiştir. O bakımdan, günaha razı olan da işleyenin cezasına katılmış olur. (Ebubekir İbnu’l-Arabi, Ahkâmu’l-Kur’ân, III, 391)

Ancak musibet geldiğinde ölen insanlar arasında salihlerin, iyi kimselerin olması durumunda bunların akıbetinin nasıl olacağı sorusu insanın aklına gelmektedir. Bu sorunun cevabını Peygamberimiz (s.a.v.)’in şu mübarek sözlerinde bulmak mümkündür:

Mü’minlerin annesi Hz. Âişe (r.a.)’dan rivayet edildiğine göre Rasûlullah (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Bir ordu Kâbe’ye saldırmak üzere yola çıkacak; bir çöle geldiklerinde baştan sona bütün ordu yere batacaktır.”

Hz. Âişe der ki bunun üzerine ben: “Yâ Rasûlullah, onların arasında ticaret için yola çıkanlar ve kötü niyetli olmayanlar varken niçin hepsi birden yere batacaktır?” diye sordum.

Rasûlullah (s.a.v.) şöyle cevap verdi: “Hepsi birden yere batacak, âhirette yeniden diriltilip niyetlerine göre hesaba çekileceklerdir.” (Buhârî, Büyû` 49; Müslim, Fiten 4-8)

Kaynak: Ömer Çelik, Altınoluk Dergisi, Sayı: 455

İslam ve İhsan