Araştırmacı-Yazar Fahri Sarrafoğlu, Pargalı İbrahim Paşa'nın kim olduğunu ve ölümüne sebep olan hadiseyi anlatıyor.

PARGALI İBRAHİM PAŞA NASIL ÖLDÜ?

Padişah Kanuni Sultan Süleyman’ın Pargalı İbrahim Paşa’yı çok sevdiği, kolladığı hatta birçok hataları olmasına rağmen koruduğunu biliyoruz. Aynı zamanda damat olan Pargalı İbrahim Paşa, en son hayatına mal olacak olan güç zehirlenmesi hastalığına yakalandığını şu sözlerinden anlıyoruz: “Bu büyük devleti idare eden benim; her ne yaparsam, yapılmış olarak kalır, zira bütün kudret benim elimdedir; memuriyetleri ben veririm, eyaletleri ben tevzi ederim; verdiğim verilmiş, reddettiğim reddedilmiştir. Büyük padişah bir şey ihsan etmek istediği yahut ihsan ettiği zaman bile eğer ben onun kararını tasdik etmeyecek olursam, gayr-i vaki gibi kalır; çünkü her şey; harb, sulh, servet, kuvvet benim elimdedir. “

İşte hayatından kısa notlar:

Padişahın Çok Yakınındaydı

Pargalı İbrahim Paşa, Sultan Süleyman’ın maiyetinden idamına kadar geçirdiği yıllar boyunca onun yakın arkadaşı ve danışmanı oldu. I. Süleyman padişah olduktan sonra onunla birlikte İstanbul’a geldi ve Osmanlı Devleti’nde Sadrazamlık, Anadolu ve Rumeli Beylerbeylikleri ve Seraskerlik (1528/29-1536) dâhil olmak üzere en üst düzeylerdeki görevlerde bulundu. I. Süleyman’ın padişah olması ile birlikte ilk önce Hasodabaşılık görevine atanarak bu noktadan sonra kendi yetenekleri ve padişah ile aralarındaki sıra dışı güven ilişkisi sayesinde hızla yükseldi.

1521’de Belgrad’ın Fethinde görev aldı. 1522’de Rodos seferine katıldı. Bu durumdan dolayı İbrahim 1523’te, (Çeşitli kaynaklarda 1522 ve 1524 olarak da tarihlenmektedir.[4]) sadrazamlığa getirildi. Mısır’da asayişi sağlamakla görevlendirildi ve kendisine Mısır Beylerbeyi unvanı verildi. Bu esnada Mısır’da pek çok ıslahat gerçekleştirdi. Macaristan seferine katıldı ve Mohaç Savaşı’nın kazanılmasında önemli rol oynadı.

Daha sonra Anadolu’daki Alevi-Türkmen isyanlarını bastırmakla görevlendirildi. Anadolu’da aldığı tedbirlerle isyanları sona erdirdi. I. Viyana Kuşatması ile sonuçlanan 2. Macaristan seferine katıldı. Avusturya imparatorunu Osmanlı sadrazamına eşit sayan 1533 tarihli İstanbul Antlaşması’nın müzakerelerini bizzat yürüttü. Safevi Devleti’ne karşı düzenlenen Irakeyn Seferi’ne öncü birlik olarak katıldı. Tebriz’i aldıktan sonra padişahın kuvvetleri ile birleşti ve Bağdat’ın fethinde görev aldı.

Güç Zehirlenmesi Hastalığına Yakalanıyor

İbrahim Paşa’nın dönemindeki gücünü ortaya koyacak en önemli veri; Kanuni Sultan Süleyman tarafından Seraskerlik makamına getirildiğinde İmparatorluğun o güne dek dört tuğla simgelenen gücünün yedi tuğa çıkarılması ve İbrahim Paşa’nın da altı tuğ taşımaya yetkili kılınmış olmasıdır. Padişahtan tek eksiği hilafet tuğudur. Tarihi gerçekliği tartışmaya açık olsa da Kanuni Sultan Süleyman’ın kardeşi Hatice Sultan’la evlenmesi de iktidarında ilerleme kaydetmesinde büyük rol oynamıştır. Osmanlı İmparatorluğu’nun o dönemde bilinen dünyayı şekillendiren üstün dış politikasının kontrolü tamamen İbrahim Paşa’nın elindedir.

Ayrıca İbrahim Paşa, İstanbul Antlaşması’yla birlikte Osmanlı sadrazamı olarak Avusturya imparatoruna denk konuma getirilmiştir. Venedik diplomatlarının İbrahim Paşa’ya Muhteşem Süleyman’a atıfla “Muhteşem İbrahim” dedikleri kayda geçmiştir. Fransa ile yürütülen işbirliğinde önemli rolü vardır.

İstanbul’a İlk Heykeli O Getiriyor

Pargalı İbrahim Paşa’nın en çok konuşulan faaliyetlerinden biri de Mohaç Meydan Muharebesi sonrasında Budin’den İstanbul’a getirerek sarayına diktirdiği mitolojik heykellerdir. Üç güzeller olarak anılan bu heykeller her ne kadar ilgi uyandırsa da bazı çevreler tarafından put olarak görülmüş ve hoş karşılanmamıştır. Heykellerin dikilmesinden birkaç yıl sonra dönemin ünlü şairlerinden Figânî’nin yazdığı iki mısralık şiir çok konuşulmuştur.

Dü İbrāhīm āmed be-deyr-i cihān

Yeki büt-şiken ü yeki büt-nişān

Figânî’nin şiirinde[5] İbrahim Paşa, “Cihan tapınağına iki İbrahim geldi. Biri putları kırdı, diğeri putları dikti” sözleriyle put dikmekle suçlanmaktadır. İbrahim Paşa bu duruma oldukça öfkelenmiş ve şairin cezalandırılmasını emretmiştir. Figânî 1532 yılında idam edilmiştir.

Ve Paşanın Ölümü

İbrahim Paşa, Fransızlara verilecek olan kapitülasyonlarla ilgili çalışmalarını yürütürken, 14-15 Mart gecesi iftar için saraya davet edildi. İftardan sonra dört dilsiz cellat tarafından boğuldu.[3] Daha önce Makbul olarak anılırken, ölümünden sonra Maktul olarak anıldı. İbrahim Paşa’nın ölümüyle Fransızlara verilecek olan kapitülasyon antlaşması taslak halinde kaldı ve yürürlüğe girmedi.

Kaynak: sarrafoglu.com

İslam ve İhsan