Peygamberimiz Döneminde Kadınlar Dışarıda Çalışır mıydı?
Peygamber (s.a.s.) Efendimiz zamanında kadınlar dışarıda çalışır mıydı? İslam’a göre kadının dışarıda çalışması doğru mu? Kadının çalışmasının hükmü ve Peygamberimiz (s.a.s.) döneminde kadınların uğraştığı işler...
Hz. Ali ile Hz. Fatıma evlendikten sonra aile içi iş bölümü yaparken Peygamberimiz, kızı Hz. Fâtıma’ya ev işlerini, damadı Hz. Ali’ye de harici işleri tavsiye etti. (Kâsânî, Bedâî’, IV, 24)
Kadınlara ev işleri uygun görülmekle birlikte Asr-ı Saadet’te bazı kadınların hâricî işlerle de uğraştıklarını müşahade etmekteyiz. Kayle bint-i Ümmi Enmâr isimli hanım sahâbi anlatıyor:
Bir Umre esnasında Merve’de Peygamber sallallahu aleyhi ve sellem Efendimiz’e:
“– Ey Allah’ın Resûlü! Ben alış veriş yapan bir kadınım. Bir şey satın almak istediğimde, düşündüğümden az bir ücret veriyorum. Daha sonra normal ücretine yükseltiyorum. Bir şey satmak istediğim zaman da onun normal ücretinden fazla talep ediyorum. Daha sonra normal değerine indiriyorum.” dedim. Bunun üzerine Resûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurdu:
“– Ey Kayle böyle yapma! Bir şey satın almak istediğinde onun normal ücretini teklif et. Ya alırsın ya alamazsın. Bir şey satmak istediğin zaman da yine malın normal ücretini iste. Ya satarsın ya da satamazsın.” (İbn-i Mâce, Ticâret, 29)
Peygamberimiz sallallahu aleyhi ve sellem zamanında Havle el-Attâre diye meşhur Havle bint-i Tüveyt de Medîne’de ıtr (güzel koku) satan bir hanım sahâbî olarak bilinmektedir. (İbn Hacer, el-İsâbe, IV, 278)
Hz. Ebûbekir’in kızı Esmâ hanımın, ev işleriyle birlikte kocasının atının bakımı ve bahçelerinden toplanan mahsulun taşınmasıyla meşgul olması da bir başka örnektir. (Buhârî, Nikâh, 107)
Semra bint-i Nüheyk adındaki kadın sahâbinin ise çarşı pazar dolaşarak elindeki kırbaç ile insanları iyiliğe sevk edip kötülükten sakındırdığı, bir nevi zabıta memurluğu yaptığı nakledilmektedir. (Heysemî, IX, 264) Okuma yazma bilen Şifa bint-i Abdillah’ın da benzer bir vazifeyle Hz. Ömer’in hilafeti zamanında Medine çarşılarından birisinde görevlendirildiği anlaşılmaktadır. (İbn Hacer, el-İsâbe, IV, 341)
İSLAM'DA KADININ ÇALIŞMASI CAİZ Mİ?
İslâm hukukçuları, kadının devlet başkanlığı ve hâkimlik dışında kamu vazifesi yapmasına umumiyetle karşı çıkmamışlardır. Hanefîler had ve kısası gerektiren suçlar dışındaki davalarda kadının şahitlik gibi hâkimlik de yapabileceğini söylemiştir. Ancak tatbikatta kadınların hâkimlik yapmasının örnekleri çok azdır.[1]
Görüldüğü gibi İslâm, kadınlara daha çok evlerini ve âilelerini tavsiye etmekle birlikte, onlara evlerin dışını yasaklamış değildir. Bilâkis ilim tahsilini onlara da emretmiştir. Ticaret yapmalarına, kendi fıtrî husûsiyetlerine uygun meslek edinmelerine hiçbir mânî koymamıştır. Hatta küçük çocukların tâlim ve terbiyesi ve tıpta kadın hastalıkları gibi hususları onlara bırakmak daha münasip görünmektedir.
Ancak Müslüman kadınlar, her zaman İslâmî sınırları muhafaza etmek mecbûriyetindedirler. İslâm’ın hoş görmediği iş ve mekânlarda çalışmaları doğru olmaz. Çalışma ortamları İslâm’ın tasvip etttiği şekilde olmalıdır. İş hayatında ve içtimâî hayatta, konuşma ve davranışlarında hafiflikten ve ölçüsüzlükten uzak durmaları, hayâ ve vakar elbisesini kuşanmaları gerekmektedir. Nitekim Kur’ân-ı Kerîm, Hz. Şuayb’ın aleyhisselam kızlarından birinin, Hz. Musa’yı aleyhisselam çağırmaya gelirken son derece hayâlı bir şekilde geldiğini haber vermektedir. (Kasas, 26)
Bu fıtrî hükümlere boyun eğmeyerek kadınları, “eşitlik” adı altında her türlü şartlarda sınırsızca çalıştıran, reklam vâsıtası olarak kullanan milletler, hep zarar etmişlerdir. Kadınları ezilmiş, âile müesseseleri dağılmış, nüfusları günden güne azalmaya başlamıştır. Onların gözünde “annelik” küçük düşürülmüştür. Satış, mankenlik, mürebbiyelik, sekreterlik, temizlik işleri gibi meslekleri annelik vazifesine tercih etmişlerdir. Kadın, âilesinden ve çocuklarından koparılmıştır.[2]
Dipnotlar:
[1] Prof. Dr. M. Akif Aydın, “Kadın” mad., DİA, XXIV, 90. [2] Ali İzzetbegoviç, Doğu ve Batı Arasında İslâm, trc. Salih Şaban, İstanbul 1993, s. 211.
Kaynak: Dr. Murat Kaya, Ebedî Yol Haritası İslam, Üsve-i Hasene 2