Ramazan İlahileri (Ramazan’da Okunan İlahiler)
Ramazan ilâhisi nedir veyahut ne demektir? Ramazan ilâhisi ne zaman okunur veya söylenir? Ramazan’da hangi ilahiler okunur? Unutulmaya yüz tutmuş gelenek: Ramazan ilâhileri...
Ramazan ilâhisi, cami ve tekkelerde cemaatle kılınan teravih namazının her dört rek‘atı arasında okunan ilâhidir.
RAMAZAN İLAHİLERİ
Teravih namazına başlanırken, “Sübhânellāhi ve’l-hamdü li’llâhi ve lâ ilâhe illâllāhü vallāhü ekber; ve lâ havle ve lâ kuvvete illâ bi’llâhi’l-aliyyi’l-azîm” ilâhisi okunur.
Teravihin Ramazan ilâhileriyle birlikte kılınmasının unutulmaya yüz tuttuğu günümüzde rek‘at aralarında topluca salât-ı ümmiyye okunur ve son dört rek‘atın ardından bu salât üç defa tekrarlanır.
Salât-ı ümmiyyenin metni şöyledir: “Allāhümme salli alâ seyyidinâ Muhammedini’n-nebiyyi’l-ümmiyyi ve alâ âlihî ve sahbihî ve sellim.”
Bazan salât-ı ümmiyye yerine, “Allāhümme salli ale’l-Mustafâ / Bedîu’l-cemâli ve bahri’l-vefâ” şuğulünün okunduğu da görülür.
Şuğul adı verilen Arapça ilâhiler arasında Ramazan için tertiplenmiş olanlar da vardır. “Esselâmü aleyke yâ şehre’l-lutfi ve’l-ihsân / Esselâmü aleyke yâ şehre’n-nûri ve’l-îmân // Ente şehrün azîmün ünzile fîke’l-Kur’ân / Ente dayfün kerîmün vu‘ide fîke’l-gufrân” bunlara bir örnektir.
Ramazan’ın ilk on gecesinde okunan ilâhilerin güfteleri çoğunlukla, “Merhabâ yâ şehr-i ramazân / Hoş geldin yâ şehr-i mağfiret ve’l-gufrân / Yâ şehr-i nüzûl-i sûre” gibi mısralarla başlar veya benzer mısra ve beyitler nakarat halinde beyit aralarında yahut sonlarında tekrar edilirdi. İkinci on gecede bu ay hürmetine Allah’tan rahmet ve merhamet dilenir, son on gecede ise, “Elvedâ yâ şehr-i ramazân / Elvedâ şehr-i saâdet elvedâ” gibi mısra ve nakaratlara yer verilirdi.
Sayısı az olan Türkçe tesbihler de bir Ramazan ilâhisi hüviyeti taşır. “Hamd ü minnettir sana ey hâlik-ı müsteân / Mürde dilleri ihyâ kıldı şehr-i ramazân” ilâhisi mecmualarda tesbih olarak kayıtlıdır.
Ramazan ilâhilerinin güfteleri genellikle Üftâde, Aziz Mahmud Hüdâyî, Bursalı İsmâil Hakkı, Erzurumlu İbrâhim Hakkı Hazretleri gibi mutasavvıflara aittir. Bestelerini çoğu tekke mensubu olan klasik Türk mûsikisi bestekârları yapmıştır.
Kaynak: DİA
YORUMLAR
-
İlk yorumu yapan siz olun!