Ribat Nedir?
Ribat nedir veyahut ne demektir? Ribat kelimesinin sözlük anlamı nedir? Ribat kelimesi Kur’an ve hadislerde nasıl geçiyor?
Ribât, “sınır boylarında ve stratejik mevkilerde askerî amaçlı müstahkem yapılar”a verilen addır.
AYET VE HADİSLERDE RİBAT
Sözlükte “düşman saldırılarını önlemek için sınır boylarında nöbet tutmak” anlamında masdar olan ribât kelimesi Kur’ân-ı Kerîm’de “ribâtü’l-hayl” (cihad için bağlanıp beslenen atlar) şeklinde geçer. (el-Enfâl 8/60) Aynı kökten “râbitû” emri de (Âl-i İmrân 3/200) “Cihad için hazırlıklı olun” şeklinde açıklanmıştır.
Ribât terimi hadislerde, Allah yolunda savaşmak için atların hazır tutulmasının yanı sıra daha çok “nöbet tutmak” ve “sınır muhafızları” anlamlarında kullanılmıştır: “Allah yolunda bir gece nöbet beklemek (ribât) bir ayı oruç ve ibadetle geçirmekten daha hayırlıdır. Murâbıt ölünce dünyadaki ameli ve rızkı devam eder, kabir azabından da emin olur.” (Buhârî, “Cihâd”, 73; Müslim, “İmâre”, 163) “Allah yolunda sınırda bir gün nöbet tutmak dünyadan ve onun üzerinde bulunanlardan daha hayırlıdır.” (Buhârî, “Cihâd”, 73) Diğer bir hadiste her ölenin amelinin sona ereceği, Allah yolunda ölen murâbıtın amelinin ise kıyamet gününe kadar artarak devam edeceği ve kabir azabına uğratılmayacağı bildirilmiştir. (Tirmizî, “Feżâʾilü’l-Cihâd”, 2; Ebû Dâvûd, “Cihâd”, 16)
RİBAT NEDİR?
Sınır boylarında askerlerin atlarını bağlayıp nöbet tuttukları mekânlara ve buralarda inşa edilen müstahkem yapılara ribât, cihad sevabı almak için ribâtlarda toplanan gönüllü askerlere de murâbıt adı verilmiştir. Hz. Ömer (r.a.) zamanında sekiz eyaletin her birinde savaşa hazır 40.000 at bulundurulduğu (Taberî, IV, 51-52), yetmiş civarında atla Irak bölgesindeki Berâzrûz Ribâtı’na giden Urve b. Ebü’l-Ca‘d el-Bârikī (r.a.) gibi bazı sahâbîlerin bu maksatla at besledikleri kaydedilmektedir. (İbn Sa‘d, II, 195; VI, 34) Bu dönemde başta Suriye sahilindeki merkezler olmak üzere sınır şehirleri birer ribât sayılmış, cihad ve ribât kelimeleri birbirinin yerine kullanılmıştır.
Kaynak: DİA