Rumeli Hisarı Tarihi
Rumeli Hisarı ne zaman ve kim tarafından yapılmıştır? Rumeli Hisarı ne amaçla yapılmıştır? Rumeli Hisarı nerede? Rumeli Hisarı tarihçesi ve özellikleri.
Sarıyer İlçesi sınırları içinde ve bulunduğu mevkiye adını veren Rumeli Hisarı, otuz dönümlük (30.000 m²) bir alanı kapsamaktadır. Anadolu Hisarı’nın karşısında İstanbul Boğazı'nın en dar ve akıntılı (600 m.) kısmında inşa edilmiş muhteşem bir anıt-eserdir.
-
Rumeli Hisarı’nın Diğer Adları
Bölgenin ve civarın antik devirde “Hermaion” adıyla anıldığı bilinmekte ise de, tarihçi Dukas bundan söz etmemekte ve hisar yeri olarak “Sostenion”un (İstinye) aşağısında, Fonea adıyla bilinen bir dağın yamacını göstermektedir. Rumeli Hisarı’nın adı: Fatih vakfiyelerinde Kulle-i Cedide; Neşri tarihinde Yenice-Hisar; Kemalpaşazade, Aşıkpaşazade ve Nişancı tarihlerinde Boğazkesen Hisarı olarak geçmektedir.
-
Rumeli Hisarı Ne Amaçla Yapıldı?
Fatih Sultan Mehmet İstanbul’un fethinden önce boğazın kuzeyinden gelebilecek saldırıları engellemek için Anadolu yakasındaki Anadolu Hisarı’nın tam karşısına Rumeli Hisarı’nı inşa ettirdi.
-
Rumeli Hisarı Ne Zaman Yapıldı?
Hisarın inşaatına 15 Nisan 1452’de başlandı. İş bölümü yapılarak her bölümün inşası bir paşanın denetimine verildi, deniz tarafına düşen bölümün inşasını da Fatih Sultan Mehmet bizzat kendisi üstlendi. Denizden bakıldığında sağ taraftaki kulenin yapımına Saruca Paşa, sol taraftakinin yapımına Zağanos Paşa, kıyıdaki kulenin yapımına da Halil Paşa nezaret etti. Buralardaki kuleler de bu paşaların adlarını taşımaktadır. Hisarın inşası 31 Ağustos 1452’de tamamlandı.
-
Rumeli Hisarı’nın Yapılışı
Hisarın yapımında kullanılan keresteler İznik ve Karadeniz Ereğlisi’nden, taşlar ve kireç Anadolu’nun değişik yerlerinden ve spoliler (devşirme parça taş) çevredeki harap Bizans yapılarından temin edildi. Mimar E. H. Ayverdi’ye göre hisarın yapımında yaklaşık olarak 300 usta, 700-800 işçi, 200 arabacı, kayıkçı, nakliyeci ve diğer tayfa çalışmıştır. 60 bin m² alanı kapsayan eserin kargir hacmi yaklaşık 57,700 metreküptür.
-
Rumeli Hisarı Kuleleri
Rumeli Hisarı’nın Saruca Paşa, Halil Paşa ve Zağanos Paşa adlarında üç büyük ve Küçük Zağanos Paşa ile 13 adet irili ufaklı burcu bulunmaktadır. Zemin katları ile birlikte Saruca Paşa ve Halil Paşa kuleleri 9 katlı, Zağanos Paşa Kulesi ise 8 katlıdır. Saruca Paşa Kulesi’nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 7 metre, yüksekliği ise 28 metredir. Zağanos Paşa Kulesi'nin çapı 26,70 metre, duvar kalınlığı 5,70 metre, yüksekliği ise 21 metredir. Halil Paşa Kulesi’nin çapı 23,30 metre, duvar kalınlığı 6,5 metre ve yüksekliği de 22 metredir.
-
Rumeli Hisarı Operasyonları
Rumeli Hisarı, 1509 Büyük İstanbul Depremi’nde büyük zarar gördü ancak hemen onarıldı. 1746 yılında çıkan yangında ahşap kısmı harap oldu. Hisar tekrar Sultan 3. Selim (1789-1807) döneminde onarıldı. Hisarın kulelerini örten ahşap külahlar yıkılınca, kale içi küçük ahşap evlerle doldu.
1953 yılında Cumhurbaşkanı Celâl Bayar’ın talimatı ile üç Türk kadın mimar Cahide Tamer Aksel, Selma Emler ve Mualla Eyüboğlu Anhegger hisarın onarımı için gerekli çalışmaları başlattı. Kale içindeki ahşap evler kamulaştırılarak yıktırıldı ve restorasyon gerçekleştirildi.
-
Rumeli Hisarı’nda Neler Var?
Rumeli Hisarı müze ve açık hava tiyatrosu olarak kullanılmaktaydı. Hisarda açık teşhir yapılmakta, sergi salonu bulunmamaktadır. Toplar, gülleler ve Haliç’i kapattığı söylenen zincirin bir parçasından oluşan eserler, bahçede sergilenmektedir.
-
Fatih Sultan Mehmet’in 600 Yıllık Emaneti
Fatih Sultan Mehmet’in Avrupa yakasında ilk ayak bastığı yer olan Rumeli Hisarı’nda şehit düşen askerler için bir şehitlik tahsis etti. Şehitliği Hacı Bayram-ı Veli Hazretlerinin halifelerinden Şeyh Kızılca Bedrettin Efendi’ye emanet etti. Bugün Boğaziçi Üniversitesi içinde kalan şehitliği, 600 yıldır bu soydan gelenler koruyor.