Safer ayı hicri kaçıncı aydır? Safer ne anlama gelmektedir? İslâm tarihinde safer ayında meydana gelen önemli olaylar nelerdir? Safer ayı hakkında söylenen "uğursuzluk ayı" ifadesi doğru mudur?

Kamerî/hicrî takvimin Muharrem ayından sonra gelen ikinci ayı Safer Ayı hakkında bir çok kişinin merak ettiği "Safer Ayı uğursuzluk ayı mıdır?", Bu ayda başımıza uğursuzluk gelecek mi? gibi bir çok sorunun cevabını sizler için derledik.

Safer ne anlama gelmektedir?

Safer, sözlükte “boş kalmak, boşluk; sararmak, sarılık; karında yaşayan kurtçuk” anlamlarına gelmektedir.

Cahiliyye döneminde “Safer” ne anlama gelmektedir?

Câhiliye döneminde “Safer“in bir çok kaynakta farklı anlamlarda kullanıldığı belirtilmiştir.

Birincisi; haram aylardan muharremin ardından Araplar bu ayda savaşa çıkıp evleri boş kaldığı veya saldırdıkları evlerin eşyasını alıp boşalttıkları için “Safer” olarak adlandırılmış; ikinci ise safer adı, kelimenin “sararmak” anlamıyla irtibatlandırılarak Câhiliye devrinde insanların yüzlerinin sararmasına yol açan veba salgınının bu aya denk gelmesiyle açıklanır. 

Bazı kaynaklar da ise bu ismin Araplar’ın geçimlerini teminde önemli bir yere sahip olan Yemen’deki Saferiyye adlı panayırla ilişkili olduğu, hatta bu panayırı kaçıranların aç kaldığı belirtilirmiştir.

Câhiliye Arapları yıldızların kendi hayatları üzerinde tesirleri olduğuna inanmışlar; yıldızları istedikleri zaman yağmur yağdırıp, istedikleri zaman insanları cezalandıran varlıklar olarak görmekteydiler. Büyücülük ve falcılık inancı hayatlarında etkili olan cahiliye de pek çok hurafe vardı. Kuşların sağ ya da sol yanlarından uçtuklarına bakmak suretiyle uğur ve uğursuzluk tahmininde bulunmaları, hastalık gibi bazı tabiî olayları mevhum bazı varlıklarla ilişkilendirmeleri ve tabiatta bulunan bazı varlıklara kutsallık atfetmeleri bunlardan sadece bazılarıdır.

Câhiliye Arapları, salgın hastalıkları, bilinçli varlıklar gibi değerlendirerek sanki insanların başına musallat olan, develeri kırıp geçiren bir lânetmiş gibi yorumlamaktaydı.

Allah Resûlü (s.a.s.): "Hastalıklar mutlaka bulaşır diye bir kayıt yoktur. Ölüler intikamları alınsın diye kabirleri başında baykuş kılığında beklemez. Yıldızlar yağmur yağdırma kudretinde değildir ve hastalıklarınızın sebebi karınlarınızın içinde peyda olduğunu düşündüğünüz yılanlar değildir.” (Müslim, selam 106)  hadisi ile salgınların birer hastalık olduğunu ifade etmiş ve bu tür hastalıkların yayılmasına karşı kendi döneminde birtakım tedbirler almıştır.

Câhiliye dönemine ait diğer bir uğursuzluk inancı da, öldürülen bir insanın intikamı alınmadığı takdirde başından çıkan bir kurtçuğun veya ölüden tecessüm eden bir baykuşun günlerce mezarı başında beklediği şeklindeydi.

Hadiste son olarak safer adıyla anılan inanç ise, kişinin hastalanmasına karnında peyda olan bir yılanın yol açtığı inancıdır.

Bir başka görüşe göre ise, hadiste geçen “Safer” ile Safer ayı kastedilmektedir.

Câhiliye devrinde safer ayı uğursuz kabul edilir ve bu ayda umre yapmanın büyük günahlardan olduğuna inanılırdı.

Yine bu ayda yapılan evliliklerin uzun ömürlü olmayacağı, başlanan işlerin sonuçsuz kalacağı ya da kötü biteceği şeklinde inançlar vardı.

Safer ayının uğursuz ve musibet ayı olduğu söylentisi doğru mudur?

Safer ayının uğursuz olduğu ve bu ayda bela ve musibetlerin çokça meydana geldiği şeklinde bir anlayış Cahiliye dönemine ait olup (Ebû Dâvûd, Tıb, 24), dinimizde yeri yoktur. Dolayısıyla böyle bir anlayış hurafedir. Bu ayın diğer aylardan hiçbir farkı yoktur. 

Peygamber Efendimiz (s.a.s.), “Safer (ayının) uğursuzluğu diye bir şey yoktur.” (Buhari, Tıb, 19).  Buyurarak  câhiliye dönemi halkının bu bâtıl inancını ve  aynı şekilde hac aylarında umre yapmayı dünyadaki en çirkin işlerden gören halk inancını reddetmiş, umrenin herhangi bir vakti olamayacağını ve hac ile bir arada yapılmasının helâl kılındığını bildirerek bu yanlış uygulamayı ortadan kaldırmıştı.  

Bunun yanında, câhiliye dönemi halkının, Safer"in, insanların ve hayvanların karnında bulunan bir ağrı olduğuna ve bunun başkalarına da bulaştığına inandıkları nakledilmektedir. Ancak Resûlullah bu bâtıl inancı da reddetmiştir.

İslami dönemde “Safer” ayına hangi isimler verilmiştir?

İslâmî dönemde uğursuzluk anlamının silinmesi için bu aya “saferü’l-hayr” ya da “saferü’l-muzaffer” denilmiştir. 

Safer ayı Osmanlı belgelerinde (ص) kısaltmasıyla gösterilmiştir.

İslam ve İhsan