Şafii mezhebine göre cenaze namazının şartları nelerdir?

Kılınacak cenaze namazı için şu şartlar aranır:

• Cenaze müslüman olmalıdır. Gayr-ı müslim ile münafıklığı açık kişiler üze­rine cenaze namazı kılınmaz. Ayette, "Onlardan ölen hiçbirine asla namaz kılma, onun kabri başında da durma. Çünkü onlar, Allah ve Rasûlünü inkâr ettiler de fâsık olarak öldüler" (Tevbe sûresi, 84. ayet) Cenazeler birbirinden ayırt edilemezse, bütün cenazeleri yıkayıp namazlarını kılmak vacibtir. "Eğer müslüman ise" diye niyet edilerek her birinin namazı ayrı ayrı kılınır ve namazda şöyle dua edilir: "Allâhümmağfîr lehû in kâne müslimen" İntihar eden kişi diğer cenazeler gibi yıkanır ve onun na­mazı kılınır.
• Cenaze, kafirlerle yapılan bir savaşta ölen şehit olmamalıdır. Kafirlerle savaş sırasında şehit olan kişi Allah katında ölü olmadığından ne yıkanır ne de namazı kılınır. Şehit kan bulaşmış elbisesiyle kefenlenir. (Hanefi mezhebine göre şehit yıkanmaz ama cenaze namazı kılınır)
• Ölü temiz, yıkanmış, kefene sarılmış olmalıdır.
• Cenaze namazı kılacak olanların temiz ve abdestli olmaları, setr-i avret üzere bulunmalar ve kıbleye yönelmeleri şarttır. Diğer namazları bozan şeyler, cenaze namazını da bozar.
• Cenaze, cemaatın önünde bulunmalıdır. Cemaatin üç saf halinde olması, ilk safların uzun olması müstehaptır.
• Cenaze namazının kılınabilmesi için ölünün bir organı bulunmalıdır. Bir patlama sonucu ölen Müslümanın bir organı bulunursa organ yıkanır ve üzerine cenaze namazı kılınır. Düşük olup ağlayan çocuğun hükmü büyüklerin hükmü gibidir. Canlılık emaresi göstermeyen, dört ayı doldurmamış düşüğün cenaze namazı kılınmaz.
• Cenaze namazı ayakta kılınmalıdır. Cenaze namazının rukû ve secdesi yoktur. Cenaze namazında imam, ce­naze erkek ise başı hizasında, kadın ise kuyruk sokumu hizasında durur.
• Cenazenin yere veya yüksek bir taş üzerine konulması lazımdır. İnsanların elleri veya binek üzerindeki cenaze namazını kılmak da caizdir.
• Cenaze namazında cemaat şart değildir. Bir kişi kılarsa bile bu farz eda edilmiş olur. Kadının cenaze namazı kılması da sahihtir. Ancak erkekler bulundu­ğu halde cenaze namazını sadece kadınlar kılarsa, farz eda edilmiş olmaz.

Cemaatin çoğalması için cenaze na­mazı geciktirilmez. Cenaze yakını, başkaları kıldıktan ve cenaze defnedildikten sonra bile olsa cenaze namazını kılabilir.

Bir arada bulunan birkaç cenaze için tek bir namaz kılmak caizdir. Gıyabi cenaze namazı kılmak yani bir başka beldede bulunan cenazenin namazını kılmak da caizdir.

Cenazeyi başka bir beldeye nakletmek mekruhtur. İmam Şafi’’ye göre Mekke'ye, Medine'ye veya Beyt-i Makdise yakın yerde vefat edenin cenazesini bu yerlere nakletmek caizdir.

Cenaze gömüldükten sonra bir mazeret olmaksızın cenazeyi başka bir yere nakletmek veya başka bir şey için kabri açmak haramdır.

Cenaze namazını kıldırmada en yakınından başlamak üzere akrabaların cenaze namazını kıldırması tercih edilir.

Cenaze namazının, mescidin dışında, cenaze namazı için tahsis edilen yerde kılınması sünnettir. Mescitte kılınmasında ise sakınca yoktur.

Ölünün borcu varsa acele üzere ödemek ve vasiyetini yerine getirmek sünnettir.

Kaynak: Hasan Serhat Yeter, FIKIH 1 (Şafii Mezhebi), 2017

İslam ve İhsan