Sargı üzerine mesh yapılır mı? Sargı üzerine nasıl mesh edilir? Sargı üzerine mesh ile ilgili fıkhi hükümler.

Üzerinde sargı bulunan bir organın abdest veya boy abdesti alırken su ile yıkanması sağlık açısından zarar verecekse, bu sargı çözülmeyip, üzerinin mesh edilmesiyle yetinilir. Yapılan bu mesh o organı hükmen yıkama sayılır. Hatta mesh de zarar verecekse, ondan da vazgeçilebilir.

SARGI ÜZERİNE MESH İLE İLGİLİ HADİSLER

Sargı üzerine meshin meşrûluğu sünnetle sabittir. Hz. Ali (r.a) şöyle demiştir: “Bileğim kırılmıştı. Peygamber (s.a.s)’e sordum, bana sargının üzerine mesh etmemi bildirdi.” ^[1] Câbir (r.a), başından yaralandıktan sonra boy abdesti alan ve arkasından da ölen kişi hakkında, Nebî (s.a.s)’in şöyle buyurduğunu nakletmiştir: “Teyemmüm etmesi, yarasına bir bez bağladıktan sonra oraya mesh etmesi ve bedeninin geri kalan kısmını yıkaması onun için yeterliydi.” ^[2]

İslâm’da, her zorluğun arkasından kolaylık gelir. Bu konuda, “zarûretler, sakıncalı olan şeyleri mubah kılar” ilkesi uygulanır. Altını yıkama düşüncesiyle yara bandı veya sargıların çözülmesinin sağlık açısından ne kadar zararlı olduğu ortadadır. Kimi zaman, yaranın üstünü veya sargıyı ıslak elle mesh etmek de mikrop kapmasına yol açabilir. Bu yüzden, mesh etmede zarar söz konusu olunca, bu da terk edilir.

Sargının çoğunluğunu sadece bir defa meshetmek yeterlidir. Bütünüyle meshedilmesi, tekrarı ve niyet edilmesi şart değildir. Nitekim, mestlere veya başa meshte de niyet aranmaz. Diğer yandan, ihtiyaç yerini aşan alçı veya sargının fazla kısmının çözülmesi ve sargı altında yaranın çevresinin yıkanması yaraya zarar verecekse, ihtiyaç fazlası kısmın üzerine meshetmek de caiz olur. Çünkü sargılar, çoğu kez, yaranın mikrop kapma riskine karşı genişçe sarılır.^[3] Üzerinde ilâç, merhem bulunan yaraların meshi de sargı üzerine mesh hükmündedir.

Sargının, abdestli olarak sarılmış olması şart değildir. Sargı ister abdestli iken, isterse abdestsiz veya cünüp iken konulmuş olsun, sargı üzerine meshedilmesi caiz olur. Sağlığına kavuşunca da namazını iade etmesi gerekmez. Zorluğu kaldırmak için fetva bu şekilde verilmiştir. Akıl da bunu gerektirir. Çünkü insanın ne zaman yaralanacağı, kırık veya çıkık sebebiyle alçıya alınacağı belirsizdir. Onun böyle bir zamanda abdestli bulunmasını şart koşmak sıkıntı ve zorluk meydana getirir.

SARGI ÜZERİNE MESH CAİZ MİDİR?

Sargı üzerine mesh, bir süreye bağlı değildir. Özür devam ettiği sürece mesh caiz olur.

Bir sargı üzerine mesh yapıldıktan sonra değiştirilse, yeniden mesh gerekmez. Yine bir sargıya mesh yapıldıktan sonra, üzerine başka bir sargı daha bağlansa, yeniden meshe gerek olmaz. Henüz özür ortadan kalkmadan sargı açılsa, mesh bozulmuş olmaz. Ancak sargı, yara iyileştiği için düşecek olursa artık sargı üzerine mesh bâtıl olur. Çünkü özür son bulmuş durumdadır. Hatta yarası iyileşen sargı namazda iken düşse, tam bir abdest aldıktan sonra namazın yeniden kılınması gerekir.

İki ayaktan birisine bir özür sebebiyle mesh yapılsa, diğerini yıkamak gerekir. Çünkü bu mesh de, yıkamak hükmündedir.

Sargı üzerine meshederek abdest alan kimsenin abdesti bozulunca, meshinin de bozulacağı konusunda görüş birliği vardır.^[4]

Dolgu yapılmış veya kaplanmış dişler de sargılı veya merhemli yara -yahut suyun deriye ulaşmasını engelleyen fakat çıkarılması zor olan boya vb. nin bulaştığı organ- gibidir. Buna göre abdest ve boy abdestinde suyun kaplama ve dolguya ulaşması yeterlidir.^[5]

Dipnotlar:

^[1] Zeylâî, Nasbu’r-Râye, I, 186 vd. ^[2] Zeylâî, age, I, 187; Şevkânî, Neyl, I, 258. ^[3] Kâsânî, age, I, 12, İbnü’l-Hümam age, I, 109; İbn Âbidîn, Reddü’l-Muhtar, I, 260; Zühaylî, age, I, 348 vd. ^[4] İbn Âbidîn, age, I, 129; Zühaylî,. age, I, 356; Kâsânî, age, ı, 14 vd; İbnü’l-Hümâm, age, I, 109 vd. ^[5] Komisyon, İlmihal, İman ve İbadetler, TDV, İSAM, İstanbul 1998, I, 203.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan