Şeyhler Kaç Kısımdır? Hakîkî Şeyh Hangisidir?

Şeyhler kaç kısımdır? Hakîkî şeyh hangisidir? Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz cevaplıyor...

Genelde yaygın tasnîfe göre şeyhler üç kısımdır: Tâlim, sohbet ve tarîkat şeyhi.

Tâlim şeyhi: Tasavvufî konularda bilgi veren muallim konumundaki sûfîdir.

Sohbet şeyhi: Sohbetine herkesin katılıp sözlerini dinlediği, hâl ve hareketleriyle örnek olan kişidir. Bunlardan ilki sâdece öğretici, ikincisi ise hâliyle etkileyicidir.

Tarîkat şeyhi: Mürîd ve müntesiblerini bir annenin yavrusunu terbiye etmesi titizliği ile yetiştirmeye çalışan şeyhtir. Buna terbiye, irşâd ve teslik şeyhi de denir. Böyle bir terbiye şeyhi, mürîd ve müntesiblerinin beden ve rûhları üzerinde mutlak söz sâhibidir. Mürîd ne diliyle, ne de kalbiyle böyle bir şeyhe îtirâz etmemeli, aksine gassâl önünde meyyit gibi teslîm olmalıdır. Böyle bir şeyh, Allah’ın yeryüzünde halîfesi ve Allah Rasûlü’nün nâibidir.

Şeyhler bir başka açıdan hâl, kâl, yol veya yal şeyhi olmak üzere de üçlü bir tasnîfe tâbi tutulmuştur:

Hâl şeyhi gerçek anlamda tarîkat ve tasavvufu yaşayıp yaşatan,

Kâl şeyhi sözde şeyh; yâni müteşeyyih,

Yol veya yal şeyhi ise menfaatçı şeyh; yâni mensûblarını birtakım çıkarlar için çevresinde tutan sahtekâr.

Her iki tasnîfin ilkinde tarîkat şeyhi, ikincisinde de hâl şeyhi aranıp bulunması gereken mürşid-i kâmildir.

Kaynak: Prof. Dr. Hasan Kamil Yılmaz, 300 Soruda Tasavvufi Hayat, Erkam Yayınları