Sünnet Nedir Kısaca?
Sünnet nedir, ne anlama gelir? Sünnet kelimesinin sözlük ve terim anlamı nedir? Sünnet kaça ayrılır? Sünnete örnekler... Sünnet çeşitleri ve tanımları.
Sünnet, Kur’ân’ın açıklayıcısı olduğu için Kur’ân-ı Kerîm’den hemen sonraki ikinci delildir.
SÜNNET NEDİR? - Sünnet Ne Demek?
Sünnet sözlükte; iyi ahlâk, iyi huy, yol, Allah Tealâ’nın kanunu, hal ve gidiş, alışılmış yol demektir. İyi veya kötü yolda gidiş, anlamını şu hadiste görmek mümkündür: “Kim güzel bir âdeti başlatırsa, kendisine hem o davranışın hem de kıyamete kadar onu örnek alan kimselerin sevabı verilir. Yine kim kötü bir âdeti başlatırsa, kendisine hem o davranışın, hem de kıyamete kadar onu örnek alan kimselerin günahı yüklenir.” [1]
Sünnet, fıkıh usûlü terimi olarak, Hz. Peygamber’den nakledilen söz, fiil ve takrirlerdir.
SÜNNET KAÇA AYRILIR?
Sünnet; müekked, gayri müekked ve zevâid sünnet olmak üzere üçe ayrılır:
1. Müekked Sünnet
Müekked sünnet; Hz. Peygamber’in sürekli olarak yaptığı, fakat arada bir terk ettiği, farz ve vacip olmayan amellerdir. Bu çeşit sünneti yerine getiren sevap kazanır. Terkeden ise cezayı hak etmemekle birlikte, kınama ve azarlanmaya müstehak olur.
Sabah, öğle ve akşam namazlarının sünnetleri, abdest alırken ağıza su vermek müekked sünnetlerdendir. Bu çeşit sünnete “sünnet-i hüdâ” da denir.
2. Gayri müekked Sünnet
Gayri müekked sünnet; Hz. Peygamber’in çok defa edâ edip, bazen terkettiği sünnetlerdir. İkindi ve yatsı namazlarının ilk sünnetleri gibi. Gayri müekked sünnetlere, müstehap veya mendup isimleri de verilir.
Bu gruba giren sünneti yapan sevap kazanır, terkeden kınama ve azarlamaya müstehak olmaz.
3. Zevâid Sünnet
Zevâid sünnet; Hz. Peygamber’in bir insan olması itibariyle yaptığı, Allah Teâlâ’dan bir tebliğ veya Allah’ın dinini açıklama niteliği taşımayan beşerî fiillerdir. Allah elçisinin yeme, içme ve giyimde izlediği yol, beyaz giysiyi tercih etmesi, saç ve sakalını kına ile boyaması bu niteliktedir.
Zevâid sünnetin hükmü: Mü’min, Hz. Peygamber’e sevgi, saygı ve bağlılığından dolayı, onun gibi yer, içer ve giyinirse ecir kazanır. Bu fiilleri terkeden ise kötü bir davranışta bulunmuş sayılmaz.
Hanefîler dışındaki çoğunluk İslâm hukukçuları yukarıdaki üç çeşit sünneti ve Kur’an-ı Kerim’deki farz ve vacip niteliğinde olmayıp; işlenmesi kesin olarak emredilmeyen hükümleri de kapsamak üzere “mendûp” terimini kullanmışlardır.
Dipnot:
[1] Müslim, İlim, 15, Zekat, 69; İbn Mâce, Mukaddime, 14; Dârimî, Mukaddime, 44.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları