Tanrı Ne Demek?
Tanrı nedir, kime denir? Tanrı kelimesinin kökeni ve sözlük anlamı nedir? Tanrı kelimesi ile ilgili cümleler.
Tanrı kelimesi, Türkçe’de “Allah” lafzını ifade etmek için kullanılır.
TANRI NE DEMEKTİR?
Tanrı (Tengri) sözlükte, “kâinatta var olan her şeyi yaratan, koruyan, tek ve yüce varlık, Yaradan, Allah, Rab, İlah, Mevla, Halik, Hüda, Hu, Oğan” anlamlarına gelir.
TANRI KELİMESİNİN KÖKENİ
Doğu Hunları (m.ö. III. yüzyıl) zamanından itibaren kullanıldığı bilinen Ten͡gri kelimesinin kökeniyle ilgili kesin bilgi yoktur. Türk diline dair etimolojik sözlüklerde kelimenin önceleri gök yüzünü, daha sonra tapınılan varlığı ifade etmek üzere Tenri (ten͡gri), Tanrı, Bayat Tenri, Ugan Tenri biçiminde kullanıldığı belirtilir.
Kâşgarlı Mahmud, Dîvânü Lugāti’t-Türk’te Ten͡gri kelimesinin “ulu tanrı” anlamına geldiğini, Türkler’in gözlerine büyük görünen her şeye Tenri dediklerini nakleder.
YARATAN’I ANMAK İÇİN KULLANILAN İFADELER
Arap olmayan Müslüman milletler kendi dilleriyle Allah’a isim ve sıfatlar nisbet etmekte, bunlarla dua ve niyazda bulunurlar. Türkler Müslüman olduktan sonra “Tanrı” ve “Çalap” kelimelerini kullanmaya devam etmişlerse de zamanla onların yerini “Allah” ve “Hudâ” kelimeleri almıştır. Türkler’de Ay Ten͡gri, Kün Ten͡gri, Kün-Ay Ten͡gri söyleyişleriyle İdi, İzi, Ugan, Çalap / Çalabı, Bayat ve günümüzde Orta Asya’da yaygın olan Kuday kelimeleri de bulunmaktadır.
Tanrı kelimesi ilk defa Orhon yazıtlarında “Üze Kök Ten͡gri” şeklinde yer almıştır. Bazı araştırmacılar buradaki “Kök / Gök” kelimesinin Tanrı’yı ifade ettiğini söylemişse de Hikmet Tanyu, söz konusu kelimenin doğrudan Tanrı’yı belirtmeyip “büyük, yüce” anlamında onun sıfatı olduğunu, “Üze” kelimesinin de aşkınlık bildirdiğini söyler. Daha sonra Tanrı için kullanılan “bengü” (ebedî) sıfatı ise Moğol istilâsından sonra ortaya çıkmıştır. (Kaynak: DİA)
TANRI KELİMESİ İLE İLGİLİ CÜMLELER
Ümmetini Tanrı’ya ısmarladı. (Süleyman Çelebi)
***
Gül dalında öteni / Bilir olup biteni / Tanrı elinden tutar / Düşkünü gözeteni. (Mâni)
***
Çok şükür Tanrı’ya gördüm bu saatlerde yine / Yaşayanlarla berâber bulunan ervâhı. (Yahyâ Kemal)
***
“İnanmaya nasıl başlayayım, imanımı nasıl kuvvetlendireyim?” sorusunun cevabı şudur: iyilik yap, Tanrı’yı düşünerek bulmaktansa, iyilik yaparak bulmak daha kolaydır. (Aliya İzzetbegoviç)
***
Gördüm ki yüce Tanrı, devlet güneşini Türklerin burçlarından doğurmuş. Onlara Türk adını kendisi vermiş; onları yeryüzünün Hakan’ı kılmış ve cihan halkının dizginlerini onların ellerini bırakmış. (Nihad Sâmi Banarlı)
***
Tanrı misafiri... (Deyim)