Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, Allâh Teâlâ’nın izni olmaksızın kendi irâdesiyle mûcize meydana getiremeyeceğini, zîrâ kendisinin de onlar gibi bir insan olduğunu bildirmiştir.

Allâh Teâlâ, insanlara kendi cinslerinden, aralarında yaşamış ve hayâtını bütün teferruâtıyla bildikleri peygamberler göndermiştir. Yüce Rabbimiz müşriklerin mûcize talebi karşısında Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’e şöyle demesini vahyetmiştir:

قُلْ سُبْحَانَ رَبِّى هَلْ كُنْتُ اِلاَّ بَشَرًا رَسُولاً. وَمَا مَنَعَ النَّاسَ اَنْ يُؤْمِنُوا اِذْ جَاءَ هُمُ الْهُدَى اِلاَّ اَنْ قَالُوا اَبَعَثَ اللهُ بَشَرًا رَسُولاً. قُلْ لَوْ كَانَ فِى اْلاَرْضِ مَلَئِكَةٌ يَمْشُونَ مُطْمَئِنِّينَ لَنَزَّلْنَا عَلَيْهِمْ مِنَ السَّمَاءِ مَلَكًا رَسُولاً

“…De ki: «Rabbimi tenzîh ederim. Ben bir beşer olan rasûlden başka bir şey değilim.» İnsanlara hidâyet geldiği zaman, inanmalarına mânî olan sâdece: «Allâh peygamber olarak bir insan mı gönderdi?» demiş olmalarıdır. De ki: «Yeryüzünde huzur içinde yerleşip dolaşanlar (insan değil de) melek olsalardı, Biz de onlara gökten peygamber olarak bir melek gönderirdik.»” (el-İsrâ, 93-95)

Cenâb-ı Hak birçok âyet-i kerîmede:

قُلْ اِنَّمَا اَنَا بَشَرٌ مِثْلُكُمْ يُوحَى اِلَىَّ اَنَّمَا اِلَهُكُمْ اِلهٌ وَاحِدٌ

“De ki: «Ben de ancak sizin gibi bir insanım; ancak bana ilâhınızın tek bir ilâh olduğu vahyolunuyor...»” (el-Kehf, 110) buyurarak bu hakîkati beyân etmiştir.(Fussilet, 6; el-Mü’minûn, 33, 24; el-Enbiyâ, 2-3; İbrâhîm, 11.)

Fahr-i Kâinât -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz’in şu hadîs-i şerîfleri, kendisinin de bir beşer olduğunu açıkça îlân etmektedir:

“Ben de sizin gibi bir insanım. Siz dâvâlarınızın halli için bana geliyorsunuz. Bâzınızın hüccet yönüyle, diğer bâzısından daha iknâ edici olması sebebiyle ben, dinlediğime istinâden onun lehine hükmedebilirim. Kimin lehine kardeşinin hakkından bir şey hükmetmişsem (bilsin ki), onun için cehennemden bir ateş parçası kesmiş olurum.” (Buhârî, Şehâdât 27, Mezâlim 16; Müslim, Akdiye 5)

Peygamberler sâdece vahyi teblîğ etmek için değil, aynı zamanda ona uygun bir hayat tarzı ortaya koymak, her hâdise karşısında örnek bir şahsiyet sergilemek ve fiilî bir kıstas olmak üzere gönderilmişlerdir. Bu ise, bir insan topluluğu içinde gerçekleşebileceğinden, bu vazîfeyi sâdece bir beşer yapabilirdi. Eğer insanlara elçi olarak bir melek gönderilseydi, o meleğin yapabileceği tek şey vahyi insanlara teblîğ etmek olurdu. Çünkü melek, insanlarla birlikte yaşayıp onların fikir, amel ve muâmelâtını düzeltmek için onların hayatlarına ve meselelerine ortak olamazdı. İnsanlar da bu defâ kendilerinin melek olmadığını ileri sürerek gelen emir ve nehiylere tâkat getiremeyeceklerine dâir bahâneler ileri sürerlerdi.

Bu bakımdan, Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, ümmetine numûne olmak gibi bir vazîfesinin bulunması sebebiyle, aslında nübüvvet salâhiyeti ile yapmaya muktedir olduğu fevkalâdelikler ile hayâtını idâme ettirmemiş, böyle insan üstü hâlleri nâdiren ve ferdî olarak yaşamıştır. Hayâtını dolduran faâliyetlerin asıl büyük yekûnunu, beşeriyet îcap ve tâkati çerçevesinde gerçekleştirmiştir. Bu sebeple ideal bir tüccar, mükemmel bir âile reisi, fevkalâde bir kumandan veya idâreci olmak isteyen herkes, O’nun hayâtından kendisine rehber edineceği prensipler elde edebilir.

Târih boyunca insanlarda, bir beşerin Allâh’ın elçisi olamayacağı şeklinde yanlış bir kanaat mevcut olagelmiştir. Peygamberin kendileri gibi bir insan olması, yemek yemesi, hanımının ve çocuklarının olması âdeta bir kusur gibi telâkkî edilmiş, bu sûretle Allâh’ın murâdına yanlışlık izâfe etme cür’etinde bulunulmuştur. Pek çok peygamber, gönderildiği insanlardan bu yönde bir îtirazla karşılaşmıştır.

Bunun zıddına, bâzı peygamberlerin tâkipçileri de peygamberlerine duydukları sevgi ve bağlılığı ifrata vardırarak zaman geçtikçe onun insan olmadığına inanmaya başlamışlardır. Peygamberlerini haddinden fazla yüceltip onlara ulûhiyet izâfe etmiş, böylece şirke düşmüşlerdir. Kimileri peygamberlerini ilâh edinmiş, bâzıları onu Allâh’ın oğlu, bâzıları da Allâh’ın cisimleşmiş şekli zannetmiş, tevhîdden ayrılarak antropomorfik bir inanç vücûda getirmişlerdir. Hristiyanlıkta olduğu gibi...

Kur’ân-ı Kerîm ve hadîs-i şerîflerde Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in beşer oluşu üzerinde ehemmiyetle durulmasının başlıca hikmeti, önceki ümmetlerin düştüğü bu hatâdan ümmet-i Muhammed’i muhâfaza etmektir.

Hazret-i Ömer -radıyallâhu anh-, Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-’in şöyle buyurduğunu rivâyet etmiştir:

“Hakkımda, hristiyanların Meryem oğlu Îsâ’ya yaptıkları aşırı övgülerde bulunmayın. Şurası muhakkak ki ben, Allâh’ın bir kuluyum. Benim için: «Allâh’ın kulu ve elçisi» deyin.” (Buhârî, Enbiyâ, 48)

Peygamber Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, diğer bir hadîs-i şerîfinde ise kendisine aşırı tâzîm gösteren kimseleri şu şekilde îkaz buyurmuştur:

“Siz beni, hakkım olan derecenin üzerine yükseltmeyiniz! Çünkü Allâh Teâlâ beni rasûl edinmeden önce kul edinmişti.” (Hâkim, III, 197/4825; Heysemî, IX, 21)

Peygamber Efendimiz’in, kendisinin de bir beşer ve kul olduğu husûsuna sık sık temâs etmesinin diğer bir sebebi de, O’nun kâbına varılmaz tevâzuudur.

Nitekim Hazret-i Peygamber -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, pek çok defâ Cenâb-ı Hakk’ın kendisine lutfettiği büyük nîmetleri, tahdîs-i nîmet kabîlinden saydıktan sonra “لاَ فَخْرَ: Övünmek yok” buyurmuşlardır.(Tirmizî, Menâkıb, 1/3615)

Abdullâh bin Cübeyr -radıyallâhu anh- anlatıyor:

“Birgün Efendimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir grup sahâbî ile yolda yürürken, onlardan birisi örtü ile Allâh Rasûlü’nü güneşten korumak istedi. Rasûlullâh -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, bir kimsenin kendisine gölgelik yapmakta olduğunu fark edince ona hemen bırakmasını söyledi ve örtüyü alıp yere koydu. Ardından da:

«−Ben de sizin gibi bir insanım!» buyurdu.”(Heysemî, IX, 21)

Şunu da unutmamak gerekir ki, Allâh Rasûlü -sallâllâhu aleyhi ve sellem- bir beşer olmakla birlikte herhangi bir kimse gibi de değildir. Şâirin ifâde ettiği gibi:

مُحَمَّدٌ بَشَرٌ لاَ كَالْبَشَرِ بَلْ هُوَ كَالْيَاقُوتِ بَيْنَ الْحَجَر

“Hazret-i Muhammed -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz bir beşerdir, lâkin diğer insanlar gibi değildir. Taşlar arasında yâkut ne ise Allâh Rasûlü de insanlar arasında öyledir.”

Kaynak: Osman Nûri Topbaş, Hazret-i Muhammed Mustafâ-1 (s.a.v), Erkam Yayınları, 2013, İstanbul

İslam ve İhsan