TEYAMÜN NEDİR?

“Teyamün” sağdan yapmak demektir. Hacer-i Esved’in bulunduğu köşe Kâ’be’nin sağ tarafı kabul edilir. Dolayısıyla tavaf, Kâ’be’nin sağından, sol omuz Kâ’be’ye dönük olarak yapılır.

TAVAFIN İLK ŞAVTINA HACER-İ ESVED'İN HİZASINI GEÇMEDEN BAŞLANMALIDIR

Tavafın İlk Şavtına Hacer-i Esved’in Hizasını Geçmeden Başlamak

Tavaf edecek kimsenin, tavafa Hacer-i Evsed’in hizasını geçmeden başlaması vaciptir. Hacer-i Esved’in hizasını geçtikten sonra tavafa niyet ederse bu şavt geçerli olmaz.(Kâsânî, II, 130; Abdülğanî el-Mekkî, 169.)

TAVAF YÜRÜYEREK YAPILMALIDIR

Gücü yetenlerin tavafı yürüyerek yapmaları vaciptir. Dinen geçerli bir mazereti olmaksızın tekerlekli sandalye ve benzeri araçlarla yapılan tavaf geçerli olmaz, bu tavafın ye- niden yapılması gerekir. Yapılmadığı takdirde dem gerekir. Fakat geçerli bir mazeret varsa tavaf, sandalye ve benzeri bir araçla yapılabilir.

Yürüyemeyecek kadar hasta, topal, kötürüm ve yaşlı olmak dinen geçerli olan mazeretlerdir. Şafiî mezhebine göre, tavafın yürüyerek yapılması vacip değil, sünnettir.(Nevevî, el-Mecmu’, VIII, 37. Delil olarak şu rivayeti esas almışlardır.)

TAVAF HATİM'İN DIŞINDAN YAPILMALIDIR 

Tavafın Hatîm’in dışından yapılması vaciptir. Hatim’in içinden yapılan şavt geçerli olmaz, yeniden yapılması gerekir. Çünkü hatimin çevrelediği alan Kâ’be’den sayılmaktadır. Bunu Hz. Aişe’nin rivayet ettiği şu hadisten anlamaktayız:

“Peygamber (s.a.s.)’e sordum:

- Hatim Kâ’be’den midir?

- Evet, Kâ’be’dendir, dedi.

- Öyle ise neden Kâ’be’ye dahil etmediler? Dedim.

- Kavmin (Kureyşliler) Kâ’be’yi yeniden inşa sırasında Hatimi de içine alacak kadar geniş yapmak için yeterli parayı bulamadı, dedi.

- Kâ’be’nin kapısı neden yüksekte kalmış? Dedim.

- Kavmin dilediği kimselerin Kâ’be’ye girmelerine izin vermek, istemediği kimselere de engel olmak için böyle yaptı. Kureyş, cahiliyet dönemini henüz geride bırakmış olmasalardı ve itiraz edeceklerinden çekinmemiş olsaydım Hatim’i Kâ’be’ye dahil eder ve Kâ’be’nin kapısını da yer seviyesine indirirdim dedi.(Buhârî, Hac, 42, II, 156.)

TAVAF YEDİ ŞAFTA TAMAMLANMALIDIR

Ziyaret, veda ve umre tavaflarının ilk dört şavtını yapmak farz, tavafı yedi şavta tamamlamak ise vaciptir. Şafiî, Malikî ve Hanbelî mezheplerine göre tavafın yedi şavta tamamlanması farzdır.

TAVAF NAMAZI KILMAYAN GÜNAHKAR OLUR

Her tavaftan sonra iki rekat tavaf namazı kılınır. Bu namazın birinci rekatında fatiha’dan sonra Kâfirun, ikinci rekatında ise İhlas suresi okunur. Namazdan sonra şu duanın okunması müstehaptır:

“Allah’ım! Burası senin beldendir. Şu da Mescid-i Haram ve saygın evindir. Ben de senin kulunum ve kulunun çocuğuyum. Buraya Senin rızanı kazanmak için geldim. Sen de bunu bana lütfettin. Beni bağışla ve bana merhamet et. Şüphesiz sen her şeye gücü yetensin.”

Tavaf namazı tavafın vacibi değil müstakil bir ibadettir. Bu sebeple terkinden dolayı dem gerekmez. Ancak bu namazı kılmayan kimse, günahkâr olur. Malikî mezhebine göre tavaf namazını kılmayan kimseye dem gerekir. Şafiî ve Hanbelî mezheplerine göre tavaf namazı kılmak sünnettir.

Tavaftan sonra eğer kerahet vakti değilse bu namaz, geciktirilmeksizin Makam-ı İbrahim’in arka tarafında kılınır. Ancak izdiham varsa tavaf yapanlara engel olmamak için Mescid-i Haram’ın her hangi bir yerinde kılınması daha uygun olur. Bu namaz her hangi bir sebeple Mescid-i Haram’da kılınamazsa Harem dışında da kılınabilir.

Şafiî, ve Hanbelî mezheplerine göre tavaf namazı kılmadan iki tavafı peşpeşe kılmakta bir sakınca yoktur.(Kinânî, II, 853-860; Nevevî,el-Mecmu’, VIII, 72-73.)

Şafiî mezhebine göre tavaf namazı kerahet vaktinde de kılınabilir.(Nesai, Mevakit, 41. I, 284.)  Hanefî ve Malikî mezheplerine göre tavaf namazı kılmadan iki tavafı peş peşe yapmak mekruhtur.(Nevevî, el-İzah, s. 246.)

KAYNAK: Diyanet Hac İlmihali, DİB Yayınları, 2013, Ankara

İslam ve İhsan