Tebliğ Vazifesinin Önemi ve Fazileti
Tebliğ vazifesinin önemi ve fazileti nedir? Tebliğin fazileti ile ilgili hadisler...
Tebliğin fazileti ile ilgili hadisler ve hadislerin açıklaması…
1- Sehl bin Sa’d’den (r.a) rivâyet edildiğine göre Nebiyy-i Ekrem, Hz. Ali’ye şöyle buyurmuştur:
“Allah’a yemin ederim ki, Cenâb-ı Hakk’ın senin aracılığınla bir tek kişiyi hidâyete erdirmesi, senin için, en kıymetli dünya malı olan kırmızı develerden daha hayırlıdır.” (Buhârî, Ashâbu’n-Nebî, 9; Meğâzî, 38; Müslim, Fedâilü’s-Sahâbe, 34; Ebû Dâvûd, İlim, 10/3661)
2- Abdullah bin Mesut’un (r.a.) rivâyet ettiğine göre Nebiyy-i Ekrem şöyle buyurmuştur:
“Sözümü işiten, onu güzelce anlayıp ezberleyen ve başkalarına ulaştıran kimsenin Allah yüzünü ak etsin! Nice bilgi sahibi kimse vardır ki, onu kendisinden daha anlayışlı kimseye ulaştırır…” (Tirmizî, İlim, 7/2658)
3- Ebû Hüreyre’den (r.a) rivâyet edildiğine göre Resûlullah şöyle buyurmuştur:
“İnsanları hidâyete çağıran kimseye, kendisine tâbî olanların sevabı gibi sevap verilir. Bu durum, ona uyanların sevaplarından da hiçbir şey eksiltmez. İnsanları dalâlete çağıran kimseye de, kendisine tâbî olanların günahı gibi günah verilir. Bu durum, ona uyanların günahlarından hiçbir şey eksiltmez.” (Müslim, İlim, 16. Ayrıca bkz. Ebû Dâvûd, Sünnet, 6; Tirmizî, İlim, 15; İbni Mâce, Mukaddime, 14)
HADİSLERİN AÇIKLAMASI
Cenâb-ı Hakk’ın mü’minleri tebliğ vazifesiyle mükellef kılması, O’nun kullarını çok sevdiğini ve onlara karşı son derece merhametli olduğunu göstermektedir. Yüce Rabbimiz, bütün insanların hidâyete ermek sûretiyle ilâhî nimet ve lûtuflarından istifâde etmesini arzu etmektedir. Dolayısıyla, bu maksadın gerçekleşmesine hizmet eden mü’minlere çok büyük mükâfatlar vaad etmiştir.
TEBLİĞİN FAZİLETİ
Tebliğ vazifesinin faziletini ifade etmek için, onun Peygamberlere âit hususî sıfatlar arasında bulunduğunu hatırlamak kâfîdir. Hatta Peygamberler için sıdk, emânet, fetânet ve ismet sıfatlarının zarûrî olması, tebliğ vazifesinin hakkıyla îfâ edilebilmesi içindir.
Cenâb-ı Hak, sâlih kişilerden olduklarını bildirdiği insanların vasıflarını beyan ederken şöyle buyurur:
“…Gece saatlerinde secdeye kapanarak Allah’ın âyetlerini okurlar; Allah’a ve âhiret gününe iman ederler; iyiliği emreder, kötülükten menederler; hayırlı işlere yarışırcasına koşarlar. İşte bunlar sâlihlerdendir.” (Âl-i İmrân 3/113-114)
Allah Teâlâ Kur’ân-ı Kerim’de, cennet karşılığında mallarını ve canlarını satın aldığı mü’minlerden bahseder. Bütün insanlara karşı methettiği bu kullarını, yaptıkları kârlı alış veriş sebebiyle müjdeler ve bunun hakikaten büyük bir kazanç olduğunu bildirir. Cenâb-ı Hak, bu sevgili kullarının Allah yolunda fedâkarâne bir şekilde cihâd ettiklerini ifade ettikten sonra bir kısım vasıflarını şöyle zikreder:
“(Bu alış verişi yapanlar), tevbe edenler, ibadet edenler, hamdedenler, oruç tutanlar, rükûa varanlar, secde edenler, iyiliği emredip kötülükten alıkoyanlar ve Allah’ın koyduğu (helal-haram) hudûdunu koruyanlardır. O mü’minleri müjdele!” (Tevbe 9/112)
Lokman (a.s.) da oğluna, tebliğin azmedilecek mühim işlerden olduğunu ve bu yolda karşılaşılan meşakkatlere sabretmek gerektiğini tavsiye etmiştir. (Lokman 31/17)
Birinci hadisimizde Allah Resûlü, tebliğ vazifesini îfâ netîcesinde bir kişinin hidâyetine vesile olmanın, en değerli dünya mallarından daha büyük bir kıymet ifade ettiğini yemin ederek haber vermiştir.
Resûlullah bu sözü, sancağı eline verip Hayber kalesini fethetmeye gönderdiği zaman Hz. Ali’ye söylemiştir. Demek ki insanlar ile İslâm arasındaki engelleri kaldırıp onların hakikatle buluşmasına vesîle olmanın sevap ve mükâfâtı, hiçbir dünya malıyla kıyas edilemeyecek derecede üstün ve kıymetlidir. Zira dünyadaki her şey ve hatta dünyanın kendisi bile geçicidir, yaz bulutu gibi çabuk zevâl bulur. Hâlbuki iman ve hidayet ebedî olup, ecri ve mükâfatı da bizi âhirette âbâd etmeye yetecektir. Dünyevî kazançlar, hakkı verilmediği takdirde insanın azgınlık ve sapkınlığa düşmesine, neticede cehenneme sürüklenmesine sebep olabilir. Hidâyet ise, bir insanı dünya ve âhiret saadetine kavuşturur, ebedî cennet hayatına nâil eyler.
Hadiste bahsedilen “kırmızı develer”, o gün Araplar arasında en büyük zenginlik alâmetiydi. Bunu diğer bölgeler için farklı dünya malları şeklinde düşünmek mükündür. Resûlullah kırmızı develeri, tebliğin faziletini beyan etmek için misâl olarak zikretmiştir.
PEYGAMBERİMİZİN DUA ETTİĞİ MÜMİNLER
İkinci hadisimizde, Resûlullah, kendisinden bir söz işitip güzelce ezberleyen ve onu başkalarına ulaştıran kimselere dua etmekte, “Allah yüzünü ak etsin!” buyurmaktadır. Peygamber Efendimiz’in bu güzel duasını almak bir mü’min için ne büyük mazhariyettir.
Tebliğ vazifesini yerine getiren kullarını Cenâb-ı Hak da methetmektedir. Nitekim âyet-i kerimede şöyle buyrulur:
“(İnsanları) Allah’a dâvet eden, sâlih ameller işleyen ve «Ben Müslümanlardanım» diyenden daha güzel sözlü kim olabilir?” (Fussılet 41/33)
TEBLİĞİN SEVABI
Hadisimizin devamında Allah Resûlü, tebliğin hikmetlerinden birine temas etmektedir. Bir âyet veya hadisi işiten, okuyan ve hatta ezberleyen kişi, onu hakkıyla anlamayabilir. Bildiklerini doğru bir şekilde başkalarına aktaran kişi de, o hakikatleri daha anlayışlı ve daha akıllı kimselere ulaştırmış olabilir. Bu da o bilginin daha güzel bir şekilde değerlendirilmesini sağlar. Üçüncü hadisimizde ifade edildiği gibi Cenâb-ı Hak, tebliğ edilen ilimle amel eden veya bir hayır işleyen kişinin kazandığı sevabın aynısını, onu nakledene de verir. Böylece her ikisi de kazanmış olur.
Burada mühim bir hususa daha temas etmek lâzımdır. O da, insanlara İslâmî hakikatleri ulaştırırken, âdâb, usûl ve metoda âzamî derecede riâyet etmek gerektiğidir. Cenâb-ı Hak, kendi yoluna hikmetle, basîretle ve güzel öğütle dâvet etmemizi emretmektedir. Dille veya elle mücâdele mecbûriyeti hâsıl olursa, onu da en güzel şekilde ve hakkâniyete riâyetle yapmamızı arzu buyurmaktadır. (Nahl 16/125; Yûsuf 12/108; Ankebût 29/46)
Müslüman, mârufu emrederken muhabbetle ve güzellikle hareket etmelidir. Çünkü ona her şeyi en güzel şekilde yapmak yaraşır.
Cenâb-ı Hak şöyle buyurur:
“İyilik ve kötülük müsâvî değildir. Sen, kötülüğü en güzel bir tarzda önlemeye çalış. O zaman (göreceksin ki) seninle arasında düşmanlık bulunan kimse, sanki candan ve sıcak bir dost oluvermiştir.” (Fussılet 41/34)
Cenâb-ı Hak yumuşak söylenen sözün, daha çok dikkate alınma imkânına sahip olduğuna işaret eder. (Tâhâ 20/44)
Sert ve kaba davranış ise, insanları nefret ettirir. Bu sebeple, Allah’ın rahmetinden yumuşaklık ve müsâmaha taleb etmek lâzımdır.
Cenâb-ı Hak, Peygamber Efendimiz’e hitâben şöyle buyurur:
“(Ey Habîbim!) Allah’tan (sana gelen) bir rahmet sebebiyle, onlara yumuşak davrandın! Şayet kaba ve katı yürekli olsaydın, hiç şüphesiz onlar, etrâfından dağılıp giderlerdi. Artık onları affet, onlar için istiğfarda bulun ve (hakkında vahiy gelmeyen) bir iş husûsunda onlarla istişare et!..” (Âli İmrân 3/159)
HAKKA DAVET METODU
Hakka dâvet metotlarının en mühimi ve en tesirlisi ise, doğruları yaşayarak tebliğ etmektir. Bir şeyi, bizzat tatbik ederek öğretmek, hem daha kolay hem de daha tesirlidir. Zâten söylediğinin aksini yapan insanlar, kıyamet günü zor bir hesap ile karşılaşacaklardır. Çünkü bildikleri hâlde yanlış yapmışlardır.
Resûlullah şöyle buyurur:
“İsrâ (Miraç) gecesi, dudakları ateşten makaslarla kesilip doğranan birtakım insanların yanından geçtim.
«–Ey Cibrîl! Onlar kimlerdir?» diye sordum:
«–Onlar ümmetinden bir takım hatiplerdir. Allah’ın kitabını okuyup durdukları halde, insanlara iyiliği emrederken kendilerini unuturlardı. Hâlâ akıllarını başlarına almazlar mı?!» cevabını verdi.” (Ahmed, III, 231, 120, 180, 239; Beyhakî, Şuab, II, 283. Ayrıca bkz. Buhârî, Bed’ü’l-Halk, 10; Fiten, 17; Müslim, Zühd, 51)
İyiliği emir ve kötülükten nehiy vazifesini îfâ eden kişilerin, söylediklerini evvelâ kendilerinin yapması, her yönüyle mühim ve lüzumludur. Ancak insan, kendi yaşayamasa bile yine de doğruları söylemekten geri durmamalıdır. Böyleleri, önce kendilerine emir ve nehiyde bulunmuş, sonra da başkalarından bunu istemiş olur ve zamanla bildiklerini tatbîk etmeleri umulur. Lâkin bu hâl, hiçbir zaman tasvip edilecek bir şey değildir. Tebliğin ehemmiyetini gösteren ve geçici bir süreye mahsus olması gereken bir müsâadedir. Kişi, bir an evvel tavsiye ettiği iyilikleri kendisi de yaşamaya başlamalıdır. Aksi takdirde âhiretteki durumu çok acıklı olacaktır.
Kaynak: Dr. Murat Kaya, Efendimiz’den Hayat Ölçüleri, Erkam Yayınları