Temizliğin Şartları
Temizlik farz mıdır? Temizlik kimlere farzdır? İslam’da temizliğin farz oluşu.
Belirli ibâdetleri yapabilmek için bedenin, giysilerin ve ibâdet yerinin pisliklerden temizlenmesi farzdır. Kur’an’da, Hz. Peygamber’den “giysilerini temiz tutmasının istenmesi” [1] ve Hz. İbrahim’le oğlu İsmail’e, “Kâ’be’yi temiz tutmalarının bildirilmesi” [2] bunu gösterir. Giysilerin ve yerin temizlenmesi gerekince bedenin temizliği öncelikle gerekli olur.
TEMİZLİĞİN ŞARTLARI
Namaz kendisine farz olanlara maddî ve mânevî temizlik de farz olur. Bunun için gerekli şartlar şunlardır:
1. Müslüman olmak: Münkirlere temizlik farz değildir. Hanefîlere göre, temelde imanları bulunmadığı için onlar dinin fürûuna muhatap değildirler. Ahirette yalnız iman etmemelerinin cezasını görürler. Çoğunluk fakihlere göre ise, dünyada fer’î ibâdetlere de muhataptırlar. Münkirin kılacağı namaz sahih olmadığı gibi, mürteddin yeniden İslâm’a dönünceye kadar kılamadığı namazları kaza etmesi gerekmez. Yalnız Şâfiîler, kaza etmesi gerektiğini söylerler.
2. Akıllı olmak: Akıl hastası veya baygın olana temizlenme farz olmaz. Yükümlülük iyileştikleri andan itibaren başlar. Sarhoştan ise temizlenme yükümlülüğü düşmez.
3. Ergenlik çağına girmek: Çocuğa temizlenme farz değildir. Ancak yedi yaşına girince namazla birlikte temizlik de emredilir. On yaşına girince temizliği ve namazı terk ederse tedib edilir.
4. Ay hâli ve loğusalık kanının kesilmesi.
5. İbâdet vaktinin girmesi.
6. Uyku hâlinin bulunmaması.
7. Unutma hâlinin olmaması. Uyku ve unutma temizlik ve ibâdetin geri kalmasında özür sayılır. Hz. Peygamber şöyle buyurmuştur: “Kim uyur veya unutur ve bu yüzden namazı kılmamış olursa, onu hatırlayınca kılsın.” [3]
8. Zorlama altında bulunmaması. Rasûlullah (s.a.s) şöyle buyurmuştur: “Şüphesiz Allah, ümmetimden yanılma, unutma ve yapmaya zorlandıkları şeyin hükmünü kaldırmıştır.” [4]
9. Su veya temiz toprağın bulunması. Temizliğin su ile yapılması asıldır. Ancak su bulunamayan veya bulunup da kullanılamayan durumlarda, pisliğin başka yollarla giderilmesi ve teyemmüm abdesti alınması yoluna gidilir.
Dipnotlar:
[1] Müddessir, 74/4. [2] Bakara, 2/125. [3] Ebû Dâvud, Salât, 11; İbn Mâce, Salât, 10; Nesaî, Mevâkît, 53. [4] Buhârî, Talâk, 11, İlim, 44, Şurût, 12, Enbiyâ, 27; İbn Mâce, Talâk, 16-20.
Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları