Türkçe İlk Siyasetnâme Örneği
Kutadgu Bilig ne zaman ve kim tarafından yazıldı? Kutadgu Bilig hangi döneme aittir? Kutadgu Bilig hangi amaçla yazıldı? Kutadgu Bilig ne anlatır? Kutadgu Bilig içeriği, özellikleri, hakkında bilgi...
Kutadgu Bilig, Yusuf Has Hâcib tarafından 11. yüzyılda yazılmış, Türk dilinin, edebiyatının ve kültür tarihinin mühim kaynaklarından biridir.
Kutadgu Bilig, Karahanlıların Hâkânı Uluğ Buğra Han’a sunulmuştur. Türklerin İslâm’ı kabûlünden sonraki ilk yazılı edebî eserlerdendir.
KUTADGU BİLİG’İN YAZILIŞ AMACI NEDİR?
Kutadgu Bilig, huzur ve saâdet bilgisi demek olup her iki dünyada saâdete ermek için takip edilmesi gereken yolu insan nesline göstermek gayesiyle kaleme alınmıştır.
KUTADGU BİLİG NE ANLATIR?
Bu eserde fert, cemiyet ve devlet hayatının ideal bir şekilde düzenlenmesinde zarûrî olan zihniyet, bilgi ve fazîletlerin neler olduğu, bunların nasıl elde edileceği ve nasıl kullanılacağı, sanatkârâne bir üslupla anlatılmıştır.
KUTADGU BİLİG İÇERİĞİ
Eser bir bakıma İslâmî bilgilerle, eski Türk devlet geleneğini mezcetmiş gibidir.
Muhtevâsında din, âile düzeni ve ahlâk anlayışı, devlet, ordu, gelenek ve görenekler, hattâ bâzı meslek ve sanatlara dâir dikkat çekici bilgi ve öğütler yer almaktadır.
KUTADGU BİLİG’DEN NASİHATLER - KUTADGU BİLİG SÖZLERİ
Bunlardan birkaçını nasihat bâbında zikredelim:
- Akıllı insanın sözü, akılsız için gözdür.
- Yola çıkan insan yol üzerinde ev yapmaz; göç eden kimse de eşyasını evde bırakmaz. Sen misafirsin, bu dünya sana bir misafirhanedir; misafirhanede çok fazla şey aranmaz.
- Ey âlim kişi; nefsinin esiri olma! Nefsin seni esir ederse, fidye olarak, dinini ister.
- İnsan, gönlünü çıkarıp avucuna koyarak, başkaları önünde, mahcûb olmadan dolaşabilmelidir.
- Büyüklere saygı göster, hürmette kusur etme; böylece sen de yükselirsin, onların saâdeti sana da akseder.
- Rabbin, sadece kendisine kulluk etmenizi, ana-babanıza da iyi davranmanızı kesin bir şekilde emretti. Onlardan biri veya her ikisi senin yanında yaşlanırsa, kendilerine «öf!» bile deme; onları azarlama; ikisine de güzel söz söyle.
- İnsan nâdir değil, insanlık nâdirdir; insan az değil, doğruluk azdır.
- (Kötü) söz, her şeyi alt-üst eden bir rüzgârdır, kalbi sızlatır. Kalbi sızlayan kimse ise seni mahvedebilir. Onun için sözünü yerli yerince kullan!
- Ey arkadaş, istişâre ederken, kendi menfaatini düşünmeyen kimse ile istişâre et.
- Uçan kuş bile eşini bilir ve sürüsünü bulur; sen insansın, içine karışacağın adamları iyi seç. Eğer sen menfaatsiz ve ilâhî bir sevgi ile arkadaş edinmek istersen, onun yükünü yüklen, hiç bir vakit yüzünü ekşitme ve kaşlarını çatma. Bunun faydasını burada arama, sabırlı ol; bunun ecrini yarın âhirette Allah Teâlâ verecektir.
Kaynak: Osman Nûri Topbaş, 40 Soru 40 Cevap, Erkam Yayınları