İslam’a göre umre yapmanın hükmü nedir? Umre hakkında ayet ve hadisler nelerdir? Umrenin hükmü ve önemi.

Umre; ihrama girerek tavaf ve sa’y yaptıktan sonra tıraş olup ihramdan çıkmaktan ibaret bir ibadettir. Hanefî ve Mâlikîler’e göre Müslümanın ömründe bir kere umre yapması müekked sünnet, Şâfi ve Hanbelîler’e göre ise farzdır.

Hanefîlere göre umrenin farzları ihram ve tavaf olmak üzere ikidir. Bunlardan ihram şart, tavaf ise rükundur. Şâfi ve Hanbelîler’e göre ise umrenin dört rüknü vardır. bunlar da; ihram, tavaf, sa’y ve tıraştır. Mâlikîler’e göre bunlardan ilk üçü rükun, tıraş olmak ise vâciptir.

UMRE HAKKINDA AYET VE HADİS-İ ŞERİFLER

Kur’an’da şöyle buyurulur:

“Haccı ve umreyi Allah için tamamlayın. Eğer hacdan engellenmiş olursanız, size gücünüzün yettiği bir kurban gerekir. Kurban, kesileceği yere varıncaya kadar başlarınızı tıraş etmeyin. Sizden kim hasta olur veya başında bir rahatsızlık bulunursa tıraş olabilir. Ve bunun için oruç tutmak veya sadaka vermek yahut da kurban kesmek suretiyle fidye versin. Sonra güvene kavuştuğunuzda, hac zamanına kadar umre yapana, gücünün yettiği bir kurban gerekir. Kurban bulamayan kimseye hac sırasında üç gün, döndüğünüzden sonra da yedi gün oruç tutması gerekir. Bu, tam on gündür. Bu, ailesi Mescid-i Haram çevresinde oturmayan kimseler içindir. Allah’tan korkun ve bilin ki, Allah cezası çetin olandır.” ^[1]

Bu âyet, Hudeybiye antlaşmasından sonraki yılda yapılan Kaza umresi yılında inmiştir. Haccın farz olduğunu kesin olarak ifade etmeyip, başlanmış olan hac ve umrenin tamamlanmasının vacip olduğunu bildirir. Başında rahatsızlık bulunan Ka’b İbn Ucre’nin ihramlı iken Hz. Peygamber’e başvurması üzerine inmiştir. Bunun üzerine Allah’ın Elçisi, ona tıraş olmasını, bu arada -yukarıdaki âyetin ikinci bölümü inince de- üç gün oruç tutmasını veya yedi yoksulu doyurmasını yahut da kolayına gelen bir kurban kesmesini, başka rivayette; kurbanın koyun olmasını veya yedi yoksuldan herbirine birer fitre miktarı kadar gıda maddesi bağışlanmasını bildirmiştir.^[2]

Sa’yin dayandığı delil şu âyettir: “Şüphe yok ki, Safâ ile Merve, Allah’ın nişanlarındandır. Kim hac için Kâbe’yi ziyaret eder veya umre yaparsa, Safâ ile Merve’yi tavaf etmesinde, kendisine bir sakınca yoktur…” ^[3]

Hz. Âişe’den rivâyete göre, ensar Safa ile Merve arasında yapacağı sa’y için Mina’dan itibaren tehlil getirerek başlar ve bu da zorluk meydana getirirdi. Durumu Hz. Peygamber’e sorunca, yukarıdaki âyet inmiş ve sa’y kolaylaşmıştır. Safâ ile Merve, Kâbe’nin doğusunda iki tepedir. Hz. Hâcer oğlu İsmâil’e su ararken bu iki tepecik arasında yedi kere gidip geldiği için İslâm, bunun sembolü olarak sa’y usûlünü koymuştur. Hac ve umre’de Safâ’dan Merve’ye dört gidiş ve üç geliş yolculuğuna “sa’y” denir. Sa’y haccın vaciplerinden, umre’nin ise esas menâsikindendir.”^[4]

UMRE NE ZAMAN YAPILIR?

Umre için belirli bir zaman yoktur, her zaman yapılabilir. Ramazanda yapılması daha faziletlidir. Ancak Hanefîlere göre, “teşrîk günleri” denilen yılda beş gün yani arefe günü sabahından, bayramın 4. günü güneş batıncaya kadarki süre içinde umre yapmak tahrîmen mekruhtur. Diğer üç mezhebe göre ise, o yıl hac yapmayan kişilerin teşrîk günleri dahil her zaman umre yapmaları kerâhetsiz caizdir. Hac yapanlar ise, Mâlikîler’e göre bayramın 4. günü güneş batıncaya kadar, Şâfiler’e göre ise, vedâ tavafı dışında, haccın bütün menâsiki tamamlanmadıkça umre yapamazlar.

Dipnotlar:

^[1] Bakara, 2/196. ^[2] bk. Buhârî, Muhsar, 6, 7. ^[3] Bakara, 2/158. ^[4] Hac ve umre için ayrıca bk. Bakara, 2/ 196- 200; Âl-i Imran, 3/ 96, 97.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan