Üsküdar'ın Kaybolan Değerleri

Tarihçi Süleyman Faruk Göncüoğlu, gül lokumundan tarihi kervansaraylara, tramvaydan bağ evlerine kadar Üsküdar'ın kaybolan değerlerini anlattı.

İstanbul tarihçisi ve araştırmacı Süleyman Faruk Göncüoğlu, gül lokumundan tarihi kervansaraylara, tramvaydan bağ hanelerine kadar Üsküdar'ın kaybolan tarihi değerlerini anlattı. "1900'lerde Üsküdar ve Boğaziçi" adlı yazısında dönemin kaybolan değerlerini araştıran Göncüoğlu, şahsi arşivinde bulunan resimleri de paylaştı. Göncüoğlu'nun kaleme aldığı ve önümüzdeki günlerde de kitap olarak yayımlanacak yazı, bir zamanlar İstanbul'un en gözde ticaret ve erişim ağı olma özelliğini taşıyan Üsküdar Alanı'nın yıllar içinde geçirdiği değişimi konu ediniyor. Süleyman Faruk Göncüoğlu, "Hafızalardan silinmiş değerleri ve Boğaziçi medeniyetini yine hatırlamak için bu makaleyi kaleme aldım. Hafızamızı yine canlandırmak için 1900 ile 1960 arasında yaşanan değişimi ortaya koymak için fotoğraf arşivimi de kullandım" dedi.

ANADOLU YAKASININ İLK TRAMVAYI

Anadolu yakasının ilk toplu ulaşım araçlarından biri olan Üsküdar tramvayının 1928'de işletmeye alındığını belirten Göncüoğlu, "İlk olarak Üsküdar-Bağlarbaşı-Kısıklı hattı hizmete girdi. Bir yıl sonra Bağlarbaşı-Haydarpaşa ve Üsküdar-Haydarpaşa hatları, işletme kara geçtikten sonra da Bostancı, Moda, Feneryolu hatları açıldı. Giderek Üsküdar ticari özelliğini kaybettiği için tramvay seferleri de nihai buldu" diye konuştu.

TİCARETİN KALBİ HANLAR

Göncüoğlu, Üsküdar sahilde bir dönem çok sayıda han yer aldığını dile getirerek, bugün malum manada bir alanı olmayan Üsküdar'ın sahil şeridinde çok sayıda han meydana geldiğini anlattı. Üsküdar'ın hanlarının bugün hatırlanmadığını dile getiren Göncüoğlu, "Üsküdar ticaretin merkezi olmaktan uzaklaştıkça bu hanlar da kaybolmuştur" ifadelerini kullandı. Tarihçi Göncüoğlu, birkaçı günümüze kalan ayakta kalabilen bağ evlerinin de ilçenin kaybolan değerlerinden meydana geldiğini dil getirdi.

İSTANBUL'UN İLK OTOGARI

Üsküdar'ın otogar mantığının uygulandığı ilk yer olduğuna dikkati çeken Göncüoğlu, "Bugün Yeni Valide Camisi'nin yanındaki otobüs firmalarına ait bürolar 500-600 senelik bir geleneğin devamıdır. Zira buralar bir dönem kervan ticaretiyle uğraşanların dükkanlarının olduğu yerdir" bilgisini verdi. Süleyman Faruk Göncüoğlu, Anadolu'dan gelen bütün erişim yollarının başlangıç ve bitiş noktası olduğu için "Atı alan Üsküdar'ı geçti" sözünün kullanıldığını belirtti.

ÜSKÜDAR'IN GÜL LOKUMU

Tarihçi Göncüoğlu, 1877-1878 Osmanlı-Rus Savaşı'nın ardından Bulgaristan'dan İstanbul'a göçen Müslümanların Üsküdar Çavuşbaşı mevkine yerleştirildiğini ve yanlarında getirdikleri fideleri dikerek gül üretimine başladıklarını anlatan Göncüoğlu, şunları kaydetti: "Göksu Deresi etrafı Sultan Abdülhamit'in buyruğuyla gül yetiştiriciliği merkezi haline getirildi. Ardından Kabe toprağı olarak kabul edilen Üsküdar'da Peygamber Efendimize hürmeten gül lokumu üretimi yapılmıştır ve bu imalat 1940'lara kadar devam etmiştir."

MAHMUDİYE CAMİSİ YERİNE ASKERÎ GAZİNO

Bugün askeri gazinonun olduğu yerde bir dönem Mahmudiye Camisi'nin bulunduğunu belirten Göncüoğlu, "1935'te çıkarılan kanunla iki cami arasının 500 metre olması kuralı getirilerek, arada kalan camiler yıkılmıştır. Bugün askeri gazino olan yerde bulunan Mahmudiye Camisi de bu kapsamda yıkılmıştır. İhtiyaç nedeniyle askeri gazino yapılmıştır" iddiasında bulundu.