Vade Farkı Almak Caiz midir?

İslam'a göre vade farkı almak caiz midir?

İslâm ister peşin, ister vadeli olsun alışverişi mübah kılmıştır. Allah Teâlâ şöyle buyurur: “Allah alışverişi helâl, faizi haram kılmıştır.” ^[1] Peşin satışlarda kâr eklemek meşru olduğu gibi vadeli satışta da meşrudur. Hatta vadeli satışta para bir süre ticaret işinde kullanılamayacağı ve eşyanın alış fiyatlarının yükseleceği dikkate alınarak kâr oranı yüksek tutulabilir. Kısaca bir kimse peşin alan müşterisine %15 uygularken, altı ay vadeli almak isteyene %35 kâr oranı uygulasa bu mümkün ve caizdir. Pazarlık safhasında peşin veya aylara göre vadeli fiyat müzakereleri sonunda belirli bir mal ve miktarı belli bir fiyat üzerinde bağlanınca akit tamamlanmış olur. Ancak satıcının peşin fiyatını esas alıp, bunun üzerine banka kredi faizleri eklemek suretiyle müşterilerine faizli finansman kullandırdığını düşünmesi ve vade farkı için böyle bir imaj uyandırılması müslümanı meşgul etmemelidir. Ameller niyetlere göredir. Anlaşma sağlanınca satılan mal, onun tek fiyat halinde bedeli ve bu bedelin içinde kâr unsuru vardır.

Hanefî fakihlerinden Serahsî (ö.490/1097) vadeli satışta tarafların çeşitli fiyatlar üzerinde pazarlık yapabileceğini belirttikten sonra konuyu şöyle sonuca bağlar: “Taraflar kendi aralarında, anlaşır, belirli bir satış bedeli tespit etmeden ayrılmaz ve bu tek fiyat üzerinde akdi bitirirlerse bu caizdir. Çünkü bu takdirde, aktin sahih olmasının şartını yerine getirmiş olurlar.” ^[2]

Dipnotlar:

^[1] Bakara, 2/175. ^[2] Serahsî, Mebsût, XIII, 7, 8.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslam İlmihali, Erkam Yayınları