Vitir (vitr) Arapça’da çiftin karşıtı olan “tek” anlamına gelir. Hz. Peygamber günün kılınan son namazının tek (vitr) olmasını tavsiye ve teşvik etmiş (Müslim, Müsâfirîn, 53) ve bu namazı uyanacağından güvende olanın, sabah namazının vaktinin girmesinden biraz önce,( Tirmizî, Vitr, 12; Ebû Dâvud, Vitr, 8) gece uyanamayacağından endişe edenlerin ise yatsı namazından sonra ve yatmadan önce kılabileceklerini bildirmiştir. (Müslim, Müsâfirîn, 53.) Şâfiî, Mâlik ve Ahmed İbn Hanbel’e göre sabah namazını kılmadığı sürece, vitir namazı fecirden sonra da kılınabilir.

Vitir namazı hadis delillerine dayanır.( Kâsânî, age, I, 270-274; İbnü’l- Humam, age, I, 310 vd; Şirâzî, Mühezzeb, I. 83; İbn Kudâme, Muğnî, II, 150,165) Hz. Peygamber (s.a.s) şöyle buyurmuştur: “Ey Kur’an ehli! Vitir namazı kılın. Çünkü Allah tektir, teki sever.” (Buhârî, Deavât, 69; Müslim, Zikr, 5, 6; Ebû Dâvud, Vitr 1; Tirmîzî, Vitr, 2; Nesâî, Kıyamü’l-leyl, 27)  “Üç şey vardır ki, bana farzdır, fakat size farz değildir. Kuşluk namazı, kurban ve vitir namazı” (Zeylâî, Nasbu’r-Râye, II, 105) “Allah size bir namaz daha fazladan ilâve etmiştir. Bu namaz da vitirdir. Vitir namazını yatsı ile şafak sökünceye kadar geçen zaman içinde kılın.” (A. İbn Hanbel, II, 180, 206, 208, V, 242, VI, 7; bk. Tirmizî, Vitr, 12 ; Ebû Dâvud, Vitr, 8; Müslim, Salâtü’l- Müssâfirîn,53) Bu hadisteki “kılın” emri, Ebû Hanîfe’ye göre vücup ifade eder, bu yüzden o, vitri vâcip hükmünde görmüştür.

Ebû Yûsuf, İmam Muhammed ve diğer üç mezhep imamına göre vitir namazı müekked sünnettir. Hanefîlere göre vitir namazı akşam namazı gibi, bir selâmla kılınan üç rekâttan ibarettir. Delil, Hz. Âişe’nin rivâyet ettiği şu hadistir: “Hz. Peygamber üç rekât ile vitir kılar ve üç rekâtın sonunda selam verirdi.” (Zeylâî, Nasb, II, 11 8 vd) Akşam namazından farkı, bunun her rekâtında Fâtiha ve ardından bir sûre ve son rekâtta rükûdan önce tekbir alınarak Kunut duası okunmasıdır. Kunut duası okumak Ebû Hanîfe’ye göre vacip, Ebû Yûsuf ve İmam Muhammed’e göre ise sünnettir.

Mâlikîler’e göre vitir namazı tek bir rekâttır. Yatsı namazının farzından sonra iki rekât sünnet kılınır, selâm verdikten sonra buna bir rekât da vitir namazı eklenir. Hanbelîler’e göre de vitir tek bir rekâttır, ancak üç veya daha çok rekât vitir kılınsa, bunda da bir sakınca bulunmaz.

Şâfiîler’e göre vitrin en azı bir rekât, en çoğu on bir rekâttır. Bir rekâttan fazla kılınacaksa, önce iki rekâta niyet edilir ve selam verilir. Sonra vitirden bir rekâta niyet edilip selam verilir.( Kâsânî, a.ge. I, 270 vd; Meydânî, Lübâb, I, 78; İbn Kudâme, Muğnî, II, 150; Zühaylî, age, I, 820 vd)

Mezhep imamlarının vitir namazının rekât sayısı ve uygulaması ile ilgili farklı yorumları aşağıdaki hadislere dayanır.

“Vitir haktır. Beş rekât ile vitir kılmak isteyen kılsın, üç rekât ile kılmak isteyen kılsın, tek rekât ile kılmak isteyen yine kılsın.” (Ebû Dâvud, Vitr, 3; Nesâî, Kıyamü’l-Leyl, 40; İbn Mâce, İkâme, 12 3; A. İbn Hanbel, V, 357)  İbn Hıbbân’ın rivâyet ettiği hadiste şöyle buyurulur: “Hz. Peygamber iki rekât sünnet ile vitrin arasını (selamla) ayırırdı.” (A. İbn Hanbel, VI, 84)

Hz. Âişe’den şöyle dediği rivâyet edilmiştir: “Rasûlullah (s.a.s) ramazanda ve ramazan dışında on bir rekâttan daha çok nâfile namaz kılmazdı.” (Buhârî, Teheccüd, 3, 16 .) Müslim’in yine Hz. Âişe’den naklettiği bir hadiste, Rasûlullah (s.a.s)’ın yatsı namazından sonra sabaha kadar kıldığı on bir rekâtın her iki rekâtında bir selam verdiği, son bir rekâtı tek kıldığı belirtilir.( bk. İbn Mâce, İkâme, 12 5, 181; Ebû Dâvud, Tatavvu’, 26 ; A. İbn Hanbel, I, 170; Mâlik, Muvatta’, Salâtu’l-Leyl,8; Müslim, Müsâfirîn, 121 .)

Abdullah İbn Ömer ve Abdullah İbn Abbas (r. anhüm); “Vitir namazı, gecenin sonunda kılınan tek rekâttır.” (Müslim, Salâtü’l- Müsâfirîn, 153; Ebû Dâvud, Vitr, 3; Nesâî, Kıyamu’l-Leyl, 34.) demişlerdir.

Kaynak: Prof. Dr. Hamdi Döndüren, İslâm İlmihali, Erkam Yayınları

• NAMAZ NEDİR?
• VİTİR NAMAZI NASIL KILINIR?

İslam ve İhsan