Yağların insan sağlığı ve vücudu için önemi nedir? Prof. Dr. Fırat Erdoğan, yağların insan vücuduna faydalarını yazdı.

Sadece bizim memleketin değil, tüm dünyanın modern bir hastalığı; meşhur olmak, gündemde kalmak... Konunun uzmanları bazen sözleri bazen lisan-ı hâl ile açık açık söylüyor sihirli formülü; polemik yapmak, polemik üretmek. Tartışma çıkaracak bir iddia lâzım, bazı gruplara menfaat temin etmeli, bazılarını da mağdur etmelisiniz. Bir de yüceltilecek ya da linç edilecek madde, kavram bulduysanız gelsin takipçiler, “like”lar, retweetler.

 Mesela, savaşlar, kıtlık, kuraklık dâhil çağımızdaki bütün problemlerin ana sebebi malumunuz glutendir!..

“Kafanıza taş düşerse koşun gluteni mahkemeye verin…”

Elbiselerimiz hatta arabalarımız bile glütensiz olsun mutlaka...

Vaktiyle “Beni İsrail’in günah keçisi” denen, ancak o kavmin inanabileceği bir masalından bahsetmiş, gluten’e bu muameleyi yapmayalım demiştik.

Bu ayki konumuza giriş yaparken direkt o geldi aklımıza. İnsan için yaratılmış gıdaları, başka mahlûkat kadar yiyip, daha başka bir mahlûk gibi yatıp sonra sağlığı bozulunca farklı bir mahlûku tüketerek sıhhat bulmaya çalışanlar için glutenden önce “üç beyaz zehir” vardı. Ondan önce de bir dönem yağlar meşhur olmuştu.

Tamamen anlık hazları tatmin için yaşıyorsun, kural yok, kısıtlama yok. Hasta oldum, yatağa düştüm “hep yağlı yemekten, hele o katı yağlar yok mu, külliyen zehir…”

Konunun biraz dışına çıkalım. Anadolu’nun Müslüman evlatlarının virdlerinden birisidir; yapılacak işleri yapma, tembellik et başına bir iş gelince, dış güçlerin oyunu, “kahrolası İsrail” de ve sıyrıl işin içinden. Evet, dış düşman varlığı muhakkak, İsrail de kahrolsun inşallah ama sen de az bir gayret et…

YAĞLARIN İNSAN SAĞLIĞI İÇİN ÖNEMİ

Buğday gibi, şeker gibi Allah’ın kulları için yarattığı mükemmel gıda kaynaklarından birisi de yağlardır. Yağlar, beslenme için protein ve karbonhidratlarla birlikte üç unsurdan biridir. Özellikle enerji depolanması için mükemmel bir formdur. Mikonütrientleri (vitamin, mineral) saymazsak aldığımız gıdalar temel olarak üç gruptan birine mensuptur.

Enerji üretimi açısından kıyaslandıklarında;

Karbonhidrat ve proteinlerin gramı yaklaşık 4 kilokalori verirken,

Bir gram yağın sağladığı enerji 9 kilokaloridir. Malum yağ, su ile bir arada bulunmaz, şeker (karbonhidrat) ise, çayda görüldüğü gibi sıvıyı anında içine çeker, kendi onun içinde kaybolur. Vücudumuzda enerji depolamak için karbonhidrat kullansaydık, yanında birikecek sıvı hacmi nedeniyle yağların üç katı bir hacim söz konusu olacaktı. Yani yağlara en çok garez duyduğumuz konu olan “göbek” mefhumu aslında yağlara müteşekkir olmamız gereken durummuş. Düşünsenize aynı oburluk ve tembellik düzeyinde üç kat daha geniş bel çevresi...

Bu az hacim ve yüksek verimle enerji sağlayabilme yeteneği sadece insanlar için değil, kıtalararası göç eden kuşlar, aylarca uyuyan ayılar için dde geçerli, bu hayvanlar da hayatta kalmaları için gerekli enerjiyi yağ dokularına borçlular. İnsanlarda bu kadar depolanamıyor. İnsanların yağ dokuları bazal ihtiyaçlar için 40 gün idare edebiliyor. Tasavvuf geleneğindeki kırk günlük temrinleri planlayanlar bu bilgiye vakıf olabilirler mi diye düşünmeden geçemedik tabii.

Günlük beslenmede alınan yağ, bağırsaklarda önce parçalanıyor, yüzeydeki engelleri aşınca içeride tekrar birleşiyor. Karaciğer ve bazı dokularda trigliseridler oluşuyor. Diyetle alınan ya da vücutta sentezlenen trigliserit ve kolesterol kendi başlarına kanda dolaşamıyor, lipoprotein denen taşıyıcıya ihtiyaçları var.

Tahlillerde gördüğünüz meşhur maddelerden VLDL yemek aralarında enerji ihtiyacını karşılamak üzere karaciğerden yağları alıp dokulara dağıtır.  Yola VLDL olarak çıkar. Yağların bir kısmını dağıtılıp metabolize olunca LDL‘ye dönüşür. Artan LDL (kötü kolesterol) damar duvarında birikip, ateroskleroz (damar sertliği) denen kötü duruma sebep olabilir. Bu arada bir kahraman sahneye çıkar (HDL) ve dokulardaki yağları atılmak üzere karaciğere taşır.

YAĞLARIN İNSAN VÜCUDUNA FAYDALARI

Biz yine esas mevzuya yağlara dönelim;

Aç kaldığımızda hayatta kalabilmek için bir dost, yardımcı ararız. İçimizdeki dostumuz yağlarımız (trigliserid)dır. Kan şekeri yükseltme hormonu, Glukagonun aracılığı ile yağ dokusundaki trigliserit parçalanıp yağ asitleri ortaya çıkar. Kana karışan yağ asitleri kas ve karaciğere taşınıp enerjiye dönüşür. Böyle iki satırda özetlenen hizmette katkısı bulunan maddelerin sadece isimlerini alt alta yazsanız 3-4 sayfa tutuyor diyerek ayrıntıya girmiyoruz.

Bir de konuya tersinden bakarsak; karnınız tok, hatta çok tok. Yağları parçalayan enzim baskılanıyor, yediğiniz yağlar ve yağa dönüşen diğer maddeler gidip belli yerlerde birikiyor. Özellikle cilt altı doku önemli bir depo. Kadınlarda biraz daha çok olmak üzere vücudun yaklaşık %20’si yağ.

Bu sebeple az yemek demeyelim de, daha pratik olsun ‘tokken yemeyelim, sofradan tamamen doymadan kalkalım’, diyelim ve bu prensibin sahibine bir kez daha minnettar olalım.    

“Yağlar sağlığımız için çok gereklidir” iddiasının birinci ispatı maalesef çok uzun sürdü. Diğer önemli başlıklar şöyle;

- Hayati fonksiyonu olan A, D, E ve K vitaminleri yağda erir vitaminlerdir.

- Genel anlamda tüm vücudumuz ve tüm organlarımız tek tek yağlar sayesinde darbelerden korunur.- Özellikle sinir sitemi ve metabolizmamız yağlara çok ihtiyaç duyar.

Özetlemeye çalıştığımız iddia eğer özel bir hastalığınız yoksa buğday da, şeker de, yağ da iyidir, faydalıdır. İhmal etmeyin, beslenmenizi eksik bırakmayın.

Allah’ın helâl kıldığını haram kılacak, ifrat- tefrit sapmalarına kapılmayın.

Her derdinizin sebebini çevreden bir suçluya devrederek kendinizi kandırabilirsiniz ama “düzgün” yaşamadığınız müddetçe iki cihanda rahat yüzü göremezsiniz.

Bizden hatırlatması.

Dengeli günler dileriz.

Kaynak: Fırat Erdoğan, Altınoluk Dergisi, Sayı: 467

İslam ve İhsan