Yavuz Sultan Selim'in İhlas ve Takvası

Âyet-i kerîmede Cenâb-ı Hak: “…Kim Allâh’a karşı takvâ sahibi olursa, Allah Teâlâ ona bir çıkış yolu ihsân eder.” (et-Talâk, 2) buyurmaktadır. Bu âyet-i kerîme mûcibince Yavuz Sultan Selîm Hân’ın zâhirî zafer ve muvaffakıyetlerinin temelinde de, sâhip olduğu müstesnâ gönül dokusunun bulunduğu âşikârdır. Nitekim o, ihlâs ve takvâsı berekâtıyla pek çok hususta ilâhî te’yîd, yardım ve yönlendirmeye mazhar olmuştur.

Yaşanmış, târihî bir vak’a olan aşağıda nakledeceğimiz hâdise, onun bu hâline ne güzel bir misal teşkil eder:

1516’da Mercidâbık Meydan Muhârebesi ile Memlükler’e gâlip gelen Yavuz Sultan Selim Han, Mısır’a girip fitne merkezi hâline gelen Memlûklu Devleti’ni tarihten silmeden önce, üç ay kadar Şam’da kaldı. Bu müddet zarfında Sûriye ve Filistin havâlisinin idârî düzeni ile meşgul oluyor, civardan gelen heyetleri kabul edip onlara ihsanlarda bulunuyor, bâzen de şehirde dolaşarak Şam’ın tarihî yerlerini gezip görüyordu.

Ancak bütün bunlar, Şam’da bu kadar oyalanmasının gerçek sebebi değildi. Bir rivâyete göre o, İstanbul’da kendisine haber verilen bir müjdenin tahakkuku için bütün gayretini seferber etmişti. O müjde, Şam’da medfun bulunan Muhyiddîn-i Arabî Hazretleri’nin vaktiyle ortadan kaldırılmış, hiçbir izi bulunmayan mezarını keşfedip ortaya çıkarmaktı. Çünkü İstanbul’daki Hak dostları, Muhyiddin-i Arabî’nin eserlerinde geçen; “«Sin», «Şın»a girince benim kabrim bulunacak!...” ibâresini, «Sin»den murâd «Selim», «Şın»dan murâd ise «Şâm-ı Şerîf» şeklinde te’vîl etmişler ve Yavuz Sultan Selim’in Şam’ı fethiyle İbn-i Arabî’nin kabrinin bulunacağını haber vermişlerdi.

O kudretli padişah, bu sırrı, en yakınlarından bile gizlemiş, kendisi zaman zaman, tebdîl-i kıyâfet ile halkın arasına karışarak bu kabr-i şerîf hakkında bilgi toplamaya çalışmıştı. Fakat aradan üç ay geçtiği hâlde, kimseden net bir şey öğrenememişti. Artık onun da canı sıkılmaya başlamıştı. Çünkü bir an önce Kâhire üzerine yürüyerek Memlük gâilesini tamamen ortadan kaldırmak istiyordu. Bunun için kıyafet değiştirerek son bir defa daha şehirde dolaşıp araştırmalar yapmak istedi. Bu düşünceyle halkın arasına karışıp gezerken yolu üstündeki bir hamamı fark etti. Burada yıkanıp ferahlamayı düşünerek içeriye girdi.

SULTANIN YAŞADIĞI HİKMETLİ HADİSE

Tesâdüfen hamam pek tenhaydı. Sadece bir ihtiyar, tek başına yıkanıyordu. Sessizce bir kenarda yıkanmaya başladı. Bu sırada ihtiyar adam, elindeki hamam tasını kurnanın kenarına vurarak ses çıkardı. Hamamlarda bu hareket, tellâk çağırmak için yapılırdı. O ihtiyar da bunu, aynı maksatla yapıyordu. Fakat epey bir müddet hamam tasını kurnanın kenarına vurmaya devam ettiği hâlde ortalıkta hiçbir tellâk görünmeyince, Sultan Selim Han:

“–Nasıl olsa, benim kim olduğumu bilen yok!.. Şu ihtiyara bir iyilik yapayım.” diye düşündü ve:

“–Baba!” dedi. “Galiba tellâk çağırmak için şu tası, kurnanın kenarına vuruyorsun değil mi?” diye sordu. İhtiyar:

“–Evlâdım, pek tabiî tellâk çağırıyorum.” deyince Sultan Selim:

“–Ondan talebin nedir?” diye sordu. İhtiyar:

“–Ne olacak oğlum, sırtımı keselettirecektim.” deyince Sultan Selim Han:

“–İstersen ben senin sırtını keseleyebilirim.” dedi. İhtiyar:

“–Memnun olurum!” deyince Sultan Selim yerinden kalktı ve bol köpüklü lifle ihtiyarın sırtını keselemeye başladı. Bunu yaparken de onunla dereden tepeden konuşmak ihtiyacı hissetti. Önce dedi ki:

“–Baba! Sen gençliğinde bir Hak dostuna hizmet etmedin veya muhtaçlara yardımda bulunmadın mı ki, şu hamam tasını dakikalarca kurnaya vurduğun hâlde bir tellâk gelip de senin ihtiyacını görmedi.” dedi.

Bunu duyan ihtiyar:

“–Hele başımdan aşağıya bir tas su dök de gözlerim açılsın, bunun cevabını vereyim.” dedi.

Sultan Selim, birkaç tas su dökerek onun başını ve yüzünü sabun köpüklerinden arındırdı. İhtiyar:

“–Bak! Senin vücudunda tam yedi tane ben vardır. Onları sana göstereyim.” dedi ve Sultan Selim, ihtiyarın bunu nasıl bilebildiğine şaşarak:

“–Allah Allah!” diyerek hayretle ihtiyara baktı.

İhtiyar, sözlerine devamla:

“–Eğer ben, gençliğimde bir Hak dostuna hizmet etmemiş veya etrafımdaki muhtaçların imdâdına koşmamış olsaydım, bunca tellâk varken, onlar bunca çağırmama rağmen gelmeyince, iş başa düştü diyerek koskoca Cihan Sultanı bana tellâklık eder miydi?!” dedi. Bunu duyan Sultan Selim, karşısındaki ihtiyarın sıradan bir kimse olmadığını anladı ve önce:

“–Sus!” diyerek eliyle onun ağzını kapadı. Sonra edeb etti, özür diledi ve kendisine şu suâli sordu:

“–Hadi benim tebdîl-i kıyâfet gezen bir sultan olduğumu bildiniz diyelim, o da kolay bir şey değil ama, vücudumda yedi ben olduğunu nereden bildiniz?! Çünkü beni ilk defa görüyorsunuz.”

İhtiyar şu cevabı verdi:

“–Senin annen Dulkadiroğlu Şehsuvar Bey’in kızı Gülbahar Hatun mübârek bir kadındı. Şimdi Trabzon’da, İmâret Câmii’nin yanında, ebedî istirahat hâlindedir. Makamı cennet olsun. Sen ondan duymadın mı ki, doğduğun 10 Ekim 1470 tarihinde Amasya’daki evinizin kapısına bir fukara derviş gelip; «Bu gün bu evde bir şehzâde dünyaya gelecektir. Onun vücudunda yedi ben vardır. O padişah olacak ve yedi devleti ortadan kaldıracak.» haberini vermiştir. O derviş, bu sözleri konağınızın kapısını açanlara söylerken sen doğmak üzereydin. İşte bu sır, o sırdır. Bu biliş, o biliştir. Sen bu vâkıayı rahmetli annenden duymadın mı?” dedi.

Sultan Selim Han:

“–Evet efendim, çocukluğumda duymuştum. Fakat unutmuşum. Anam sık sık derslerine çok çalış, iyi yetiş!.. Sen padişah olup ümmetin mes’ûliyetini üzerine alacaksın!..” derdi.

Sultan Selim Hân’ın gerçekten Sina Çölü’nü geçip geçemeyeceği husûsunda endişeleri vardı. Böyle kalp gözü açık bir adamı yakalamışken, ona Kâhire’ye ulaşıp ulaşamayacağını sormayı düşündü.

“–Efendim, siz belki de zamanın kutbu veya Hızır’sınız. Bana bu kadar askerle Sina Çölü’nü geçip geçemeyeceğim husûsunda bir müjdeniz olur mu?” diye suâl edince, ihtiyar:

“–Sultanım, Efendim!.. Size bu hususta iki müjdem var.” dedi ve anlatmaya başladı:

“–Hiç çekinmeyip yola giriniz. Siz, çölün hudûduna gelmeden bir gün evvel şiddetli bir yağmur yağacak bununla çölün kumları sıklaşacaktır. Toplarınız da, askerleriniz de kumlara batmadan, kolayca bu korktuğunuz kum sahrâsını geçeceksiniz. Zira başta Peygamberimiz -sallâllâhu aleyhi ve sellem-, yanında dört büyük halîfe olduğu hâlde sizin önünüzde yürüyecek ve ordunuz en kestirme bir yoldan, hem de emniyetle Kâhire’ye ulaşacaktır.”

Sözün bu noktasında Sultan Selim Han atılarak:

“–Ben onları görebilecek miyim?” diye sordu. İhtiyar zât:

“–Şu anda beni gördüğün gibi onları da aynen göreceksin!.. Korkma, atından in ve edeben onları yaya olarak takip et!” dedi ve devam etti:

“–Bu, sana verebileceğim müjdelerin birincisidir. İkincisine gelince, Kâhire’ye vâsıl olduğunda sana İslâm Tarihi’nin mukaddes emânetleri teslim edilecek. Bunlar arasında iki tanesi sana müjde ihtivâ etmektedir. Onların biri, eski bir Mısır tabletidir. Onun üzerinde, senin Mısır’a girerek İslâm Hilâfeti’ni devralacağın yazmaktadır. Bunun için ordunla muzafferen Kâhire’ye gireceksin!.. Onu al, İstanbul’a götür. Diğer emânetlerle birlikte muhafaza altına al. Sana takdîm edilecek olan mukaddes emanetlerden biri de Dâvud -aleyhisselâm-’a âit bir kılıçtır. Dikkat et, bir metre uzunluğunda olan bu kılıcın kabzasında, bir elinde kılıç, diğer elinde kesilmiş bir kafa tutan bir insan resmi vardır. O resimde temsil edilen sensin. Müstesnâ bir madenden yapılmış olan bu kılıcın kabzasına yakın bir kısmında bakırdan bir plâket vardır. Bunun üzerindeki Arapça ibâreyi okuduğun zaman göreceksin ki, senin Mekke ve Medîne’nin hizmetkârı olmak üzere, Mısır’a sefer edip muzaffer olacağın orada açıkça yazılıdır. Bu kılıç, Hazret-i Peygamber’in kendisine dâvet mektubu gönderdiği Mısır Melîki Mukavkıs’ın hazinesinden intikal etmiştir. Dâvud -aleyhisselâm-, rakîbi olan Amâlika kavminin kumandanı Câlut’un başını bu kılıçla kesmiştir. Evet, üzerindeki tam otuz üç satırlık kitâbede başka sırlar da görüp öğreneceksin.” dedi.

Sultan Selim Han, bu umulmadık karşılaşmanın heyecanı ve ihtiyarın söyledikleri karşısında şaşkına dönmüştü. Asıl kıyafet değiştirerek sokağa çıkış sebebi hakkında bir îzâhat istemeyi neredeyse unutuyordu. Lâkin ihtiyar beklenmedik bir sûrette:

“–Senin bir başka müşkülün daha var, onu unuttun gâliba!..” deyince, Sultan Selim irkilerek kendine geldi. Tam Muhyiddîn-i Arabî ile ilgili olarak zihnine takılan suâli sormak üzereydi ki ihtiyar:

“–Sen yorulma evlâdım! Ben sana beklediğin cevabı vereyim. Şimdi buradan çıkıp makâmına gidersin. Sultan Selim hüviyetiyle bu hamamın yıkılmasını emredersin. Hamam yıkılınca, Muhyiddîn-i Arabî Hazretleri’nin kabri, kitâbesiyle ortaya çıkacaktır. Hem de nerede biliyor musun? Bu hamam külhanının olduğu noktada… Zâlimler, onun kabri üzerine bu hamamı yapmışlar. Tam kabrin üzerine de hamamın külhanını inşâ etmişler. İşte senin bu müşkülünü de hallettim, artık işim bitti.”

Bu ayrılma isteği ifâde eden söz karşısında, Sultan Selim Han daha fazla heyecanlanarak:

“–Aman efendim, kerem buyurunuz. Bana son bir tebşiratta bulunmaz mısınız?!” dedi. Fakat bunu ne hususta talep ettiği anlaşılamadı. Zira ihtiyar, onun sözünü keserek:

“–İnsaf edin Sultanım, biz her müşkül ânınızda sizin yanınızdayız ve size tebşiratta bulunmaktayız.”

Sultan Selim’in kalbi heyecanla doldu. İhtiyarın ellerine sarılıp öpmeye başladı. Lâkin Sultan, gözlerinden yaş boşaldığı için etrafı bulanık görüyordu. Bir saniye içinde kendi ellerini öpmekte olduğunu fark etti. Zira ihtiyar, bir ruh gibi uçup gitmişti. Acaba bir rüyâ mı, yoksa hayal mi gördüm diye düşündü. Yolda, ihtiyarın bahsettiği, kendine verilen müjdeyi hatırlayıp onu gözünün önünde canlandırdı.

Sultan Selim Han, hamamda karşılaştığı bu mübârek şahsın, böyle ânî bir şekilde gözden kaybolması üzerine onun Hızır -aleyhisselâm- olduğunu anlamakta gecikmedi. Derhal üstünü giyinerek hamamdan çıktı ve “Kasru’l-Ablak”taki makamına geçip oturur oturmaz, bu hamamın yıkılmasını emretti. Yıkıma bizzat nezâret etti. Külhanın altında Muhyiddîn-i Arabî’nin kitâbesiyle birlikte mezarı ortaya çıktı. Kısa zamanda oraya mûtenâ bir türbe yapılmasını emretti.

Böylece Şam’da işi bitmiş oluyordu. Artık Mısır’ın fethi için yola girebilirdi.

“–Ey gâziler! Yol göründü!” diye başlayan marşı söyleyerek ordu, Mısır üzerine harekete geçti.[1]

Mısır’a ulaşması stratejik bir zarûretti. Bunun içinse korkunç Sinâ Çölü’nü geçmek gerekiyordu. O, bu güç işi, hiçbir zâyiat vermeden, herhangi bir ikmâl güçlüğü çekmeden on üç günde başardı. Büyük bir askerî dehâ sayılan Napolyon bile, Yavuz’dan üç yüz yıl sonra bu işi başaramamış ve Fransız askerleri susuzluktan çıldırarak birbirlerini vurmuşlardır. Birinci Cihan Harbi’nde, yeni tekniklerin verdiği imkânlarla bile bu çölün, ancak on bir günde geçilebilmiş olduğu düşünülürse, Yavuz’un yaptığı işin azameti, hâdisenin mânevî ciheti ve ilâhî te’yîdin rolü daha iyi anlaşılır.

Ancak, bu zaferin ikmâli için paşalarda ve askerde evvelâ bu çölün nasıl geçilebileceğine dâir büyük tereddütler vardı. Zira bu amansız çöl, sanki gündüz cehennem; gece ise, bir buz diyârı idi. Artı 50 ile, eksi 20 arasında değişen bir iklîme sahipti. O sanki kumdan bir kahır deniziydi.

Lâkin Yavuz’un azmi ve kat’î kararı ile çöle girildi. Bir müddet sonra Yavuz, atından indi, yürümeye başladı. Askerî erkân, hayret ve dehşet içinde idi. “Atların bile kanının kaynadığı, zor yürüdüğü bu çölde Sultan, niye atından inip yürüyor?” diye fısıltılar başladı.

Bu dehşet içinde askerî erkân da, atlarından inip yürümeye başladı. Paşalar, Yavuz Hân’ın can-ciğer arkadaşı Hasan Can’a:

“–Ne olur Hünkâr’a sor. Acep bu ne iştir?” dediler.

Hasan Can, Yavuz’a merakla, bu hâlin neyin nesi olduğunu sorunca, Yavuz:

“–Hasan görmüyor musun; önümüzde Allâh’ın Rasûlü Fahr-i Kâinât -sallâllâhu aleyhi ve sellem- Efendimiz yürüyor?!. O Âlemler Sultânı yürürken biz nasıl at üstünde olabiliriz?..” dedi.

Nihâyet çöl geçildi ve Mısır fethedildi. Lâkin Mısır fethinde büyük emeği olan değerli kumandanlarından Sinan Paşa’nın şehîd olması, Yavuz’u derinden yaraladı. Kendisini Allâh’a adamış, âlim bir cengâver paşanın kaybedilmesini, âdeta koca Mısır mülküne denk görerek mahzun bir şekilde:

“–Mısır’ı aldık ama Sinan Paşa’yı kaybettik…” dedi.

Yavuz Sultan Selim, ordusuyla muzafferen Mısır’a girdi. Devrin vak’anüvisi, halkın Yavuz’u Kâhire’de karşılayışını şu şekilde anlatır:

“Halk, Yavuz’un ihtişâmını seyretmek için sokakları ve pencereleri doldurmuş idi. Yavuz’u çok değişik zannediyorlar, kıyâfetinin ve kavuğunun etrafındakilerden farklı olacağını düşünüyorlardı. Yavuz ise, önde değil, cengâverlerinin ortasında idi. Elbiseleri ve kavuğu, yanındakilerden farklı değildi. Ve önüne bakarak mütevâzı bir şekilde yürüyordu.”

İşte gönül âleminin mânevî seviyesini yansıtan sayısız fazîlet tablolarıyla nice ilâhî yardım ve te’yîde mazhar olan o büyük padişah, gönlündeki ihlâs ve takvânın zedelenmemesi için de çok büyük bir ihtimam göstermiştir. Seksen bin kişilik ordusuyla birçok şehri ve ülkeyi fethedip muzafferen İstanbul’a dönerken, gündüz vakti Üsküdar’a vâsıl oldu. İstan­bul halkının, kendisine büyük bir tezâhürat yapacağını haber al­dığından, Lalası Hasan Can’a:

“–Hava kararsın, herkes evlerine dönsün, sokaklar boşalsın, ben ondan sonra İstanbul’a gireyim. Fânîlerin alkışları, zafer tâkları ve iltifatları bizi mağlûb edip yere sermesin!..” dedi.

Yine Yavuz Sultan Selim Han, cihan çapındaki zaferleriyle mağrur olmamış, nefsine dâimâ galebe çalarak büyük cihâdın ve hakîkî zaferin ancak bir velînin irşâdıyla gönül âleminde vukû bulacağını, şu mısrâları ile ne güzel ifâde etmiştir:

Pâdişâh-ı âlem olmak bir kuru kavga imiş,

Bir velîye bende olmak cümleden a’lâ imiş...

Şüphesiz onun bu duygu derinliği ve tevâzû hâli, savaş meydanlarındaki cesâret ve yiğitliğinden daha büyük bir kemâl ve fazîlet nişânesidir. Bu fazîletin en son misâli, vefâtı ânındadır. Kendisi, şehâdet arzu ve heyecânıyla cihad meydanlarında cepheden cepheye koşan “Allâh’ın Arslanı” Hazret-i Hâlid bin Velid gibi, ölümü harp meydanlarında değil de hasta yatağında karşılamıştır. Lalası Hasan Can’ın, vefâtının yaklaştığını hatırlatmak için kendisine:

“–Pâdişâhım, şimdi Allâh ile olmak zamanıdır.” demesi üzerine, Yavuz Sultan Selim:

“–Lala, Lala! Sen şimdiye kadar beni kiminle beraber sanırdın?” demiş ve gönlündeki îman, ihlâs, takvâ ve Cenâb-ı Hakk’a yakınlığın eşsiz örneklerinden sonuncusunu sergilemiştir.

Daha sonra Hasan Can’dan kendisine Yâsîn-i Şerîf’i tilâvet etmesini istemiş ve bu sûre okunurken huzur içinde rûhunu Cenâb-ı Hakk’a teslim etmiştir.

[1] Kadir Mısıroğlu, Veli Bâyezid’in Bedduâsı, Sebil Yayınevi, İstanbul, 2008.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Bir Nasihat, Binbir İbret, Erkam Yayınları

https://www.islamveihsan.com/yavuz-sultan-selimin-olum-ani-ve-son-sozleri.html

https://www.islamveihsan.com/yavuz-sultan-selimin-sariginin-sirri.html