Zatürrika Gazvesi nasıl gerçekleşti? Korku namazı ilk hangi savaşta kılındı? Korku namazı nasıl kılınır? Zatürrika Seferi’nde meydana gelen mucizeler nelerdir? İşte kısaca  Zatürrika Gazvesi...

Gatafân kabîlelerinden Muhâriboğulları ve Sa’lebeoğulları’nın birleşerek Müslümanlara savaş açmaya hazırlanmaları üzerine, Allâh Resûlü, dört yüz kişilik bir ordu ile onların üzerine yü­rüdü.

Mü’minleri karşılarında gören müşrikler, korkarak geri çekildiler. Bir müddet sonra mü’minler, vakti girmiş olan öğle namazını edâ ettiler. Uzaktan onları gözetleyen düş­man, bu duruma hayıflanarak namaz esnâsında saldırmadıklarına pişmân oldular. İçlerinden biri:

“–Üzülmeyin! Onların bir namazları vardır ki, onlar için babalarından ve evlâtlarından daha kıymetlidir. Bu namaz, ikindi namazıdır.” dedi. Beklemeye başladılar.

KORKU NAMAZININ KILINIŞI

Cenâb-ı Hak, bu esnâda Cebrâîl’i (a.s.) gönderdi. Düşmanın plânını suya düşüren şu emr-i ilâhî sâdır oldu:

“(Ey Resûlüm!) Sen de içlerinde bulunup onlara namaz kıldırdığın zaman, onlardan bir kısmı Sen’inle berâber namaza dursunlar, silâhlarını (yanlarına) alsınlar, böylece (namazı kılıp) secde ettiklerinde (diğerleri) arkanızda olsunlar! Sonra henüz namazını kıl­mamış olan diğer grup gelip Sen’inle berâber namazlarını kılsınlar ve onlar da ihtiyat tedbir­lerini ve silâhlarını alsınlar! O kâfirler arzu ederler ki, siz silâhlarınızdan ve eşyânızdan gâfil olasınız da üstünüze ansızın baskın yapsalar...” (en-Nisâ, 102) (Tirmizî, Tefsîr, 4/3035)

SALAT-I HAVF NEDİR?

Bu şekilde kılınan namaza “salât-ı havf” (korku namazı) denildi.[2] Nasıl kılınacağını Cebrâîl (a.s.) öğretti. O gün, ikindi namazı böyle edâ edildi ve saldırmak için fırsat kollayan düşmanın bekleyişi boşa çıktı. Sefer, on beş gün kadar sürdükten sonra, düşmanın korkup geri dönmesi ile ni­hâyete erdi.[3]

Ebû Mûsâ el-Eş’arî şöyle anlatır:

“Resûlullâh ile birlikte sefere çıkmıştık. Altı kişi nöbetleşe bir deveye biniyorduk. Yürümekten ayaklarımız delinmişti. Benim de ayaklarım delinmiş ve tırnaklarım düşmüştü. Ayaklarımıza bez parçaları sarıyorduk. Bu bez parçalarından dolayı o sefere Zâtü’r-Rikâ ismi verildi.”

Bu hadîsi nakleden Ebû Bürde diyor ki:

“Ebû Mûsâ el-Eş’arî bunları söyledi, fakat sonra da yaptığından hoşlanmadı ve: «Bunları söylemekle hiç de iyi etmedim.» diye pişmanlığını dile getirdi. Herhâlde o, Allâh için yaptığı bir yiğitliği ifşâ etmiş olduğundan dolayı üzüldü.” (Buhârî, Meğâzî, 31)

Yokluk ve imkânsızlık, ashâb-ı kirâmı vazîfelerini îfâdan ve Allâh yolunda cihâddan alıkoyamamıştır. Bununla birlikte onlar yaptıkları sâlih amelleri gizli tutmak, Allâh’a itaat sadedinde çektikleri çileleri ifşâ etmemekte titizlik gösterirlerdi. Böyle şeyleri, ancak gerektiğinde ve bir maksadın tahakkuku için, meselâ ibret alınsın, uyulup amel edilsin veya muzdariplere tesellî olsun diye anlatırlardı.

Bu sefer esnâsında Allâh Resûlü, abdest için su istemişti. Lâkin hiç kimsede su bulunamadı. Bunun üzerine Hazret-i Peygamber’in, mübârek ellerini, dibinde çok az su bulunan bir kaba sokmasıyla parmaklarından mûcizevî musluklar aktı. Bu su ile bütün ordu susuzluğunu giderdi. Allâh Resûlü, ellerini çıkardıklarında çanak hâlâ su ile dopdolu idi.[4]

SEMURE NEDİR?

Zâtü’r-Rikâ Gazvesi’nden dönerken, öğle vakti ağaçlık bir vâdiye geldiklerinde, Resûlullâh mola vermiş, mücâhitler de gölgelenmek üzere çevreye dağılmışlardı. Efendimiz “Semure” denilen sık yapraklı bir ağaç altında istirâhate çekilmiş, kılıcını da ağaca asmıştı. Ashâb birazcık uyumuşlardı ki, Resûlullâh’ın kendilerini çağırdığını işittiler ve hemen yanına koştular. Orada bir bedevînin olduğunu gördüler. Allâh Resûlü şöyle buyurdu:

“–Ben uyurken bu bedevî kılıcımı almış. Uyandığımda kılıç kınından sıyrılmış vaziyette elindeydi. Bana:

«–Sen’i şimdi benim elimden kim kurtaracak?» dedi. Ben de üç defâ:

«–Allâh!» cevâbını verdim.” (Buhârî, Cihâd, 84, 87; Müslim, Fedâil, 13)

Fahr-i Kâinât canına kasteden bu bedevîyi cezâlandırma yoluna gitmedi, bilâkis onu İslâm’a dâvet etti. Bu ulvî davranış karşısında âdeta eriyen bedevî, kavminin yanına döndüğünde:

“Ben insanların en hayırlısının yanından geliyorum.” demekten kendini alamadı. (Hâkim, III, 31/4322)

Yine Medîne’ye dönerken bir konak mahallinde Peygamber Efendimiz:

“–Bu gece bizi kim bekleyecek?” diye sordu. Muhâcirlerden Ammâr bin Yâsir ve Ensâr’dan Abbâd bin Bişr hemen:

“–Biz bekleriz yâ Rasûlallâh!” dediler. Abbâd, Ammâr’a:

“–Sen gecenin hangi kısmında; başında mı yoksa sonunda mı nöbet tutmak istersin?” diye sordu. Ammâr:

“–Son kısmında beklemek isterim!” dedi ve yanı üzerine uzanıp uyuyuverdi. Abbâd da namaz kılmaya başladı. O sırada bir müşrik geldi. Ayakta duran bir karaltı görünce gözcü olduğunu anladı ve hemen bir ok attı. Ok Abbâd’a isâbet etti. Abbâd oku çıkardı ve namazına devâm etti. Adam ikinci ve üçüncü kez ok atıp isâbet ettirdi. Her defâsında da Abbâd ayakta sâbit durarak okları çekip çıkarıyor ve namazına devâm ediyordu. Derken rükû ve secdeye vardı. Selâm verdikten sonra arkadaşını uyandırarak:

“–Kalk! Ben yaralandım!” dedi. Ammâr sıçrayıp kalktı. Müşrik onları görünce kendisini fark ettiklerini anladı ve kaçtı. Ammâr, Abbâd’ın kanlar içinde olduğunu görünce:

“–Sübhânallâh! İlk ok atıldığında beni uyandırsaydın ya!” dedi. Abbâd namaza olan aşk ve şevkini gösteren şu muhteşem cevâbı verdi:

“–Bir sûre okuyordum, onu bitirmeden namazı bozmak istemedim. Ama oklar peş peşe gelince, okumayı kesip rükûya vardım. Allâh’a yemin ederim ki, Allâh Resûlü’nün korunmasını emrettiği bu gediği kaybetme endişesi olmasaydı, sûreyi yarıda bırakıp namazı kesmektense ölmeyi tercîh ederdim.” (Ebû Dâvûd, Tahâret, 78/198; Ahmed, III, 344; İbn-i Hişâm, III, 219; Vâkıdî, I, 397)

Yolculuk esnâsında Câbir, devesi zayıf olduğu için arkadaşlarından geri kalıyordu. Resûlullâh onun yanına vardı ve:

“–Ey Câbir! Sana ne oldu da geride kaldın?” diye sordu. Hazret-i Câbir durumu anlatınca Efendimiz bir değnek alarak deveye birkaç defâ hafifçe dokundu. Deve, Allâh Resûlü’nün devesiyle yarışır hâle geldi.

Resûlullâh yolda Hazret-i Câbir’le sohbet ediyordu. Onun yeni evlendiğini, bu sebeple pek çok borcu olduğunu öğrenen Allâh Resûlü, Câbir’e elinde mal olarak ne bulunduğunu sordu. O da yalnız bir devesinin olduğunu söyledi. Bunun üzerine Âlemlerin Efendisi, onu borçtan kurtarmak için devesini kendisine satmasını istedi. Hazret-i Câbir, Medîne’ye varıncaya kadar binmek şartıyla sattı. Medîne’ye ulaşınca deveyi teslîm etmek için Resûlullâh’ın yanına geldi. O sırada kendisini çok sevindiren ve diğer insanları da şaşırtan ulvî bir davranışla karşılaştı. Resûlullâh, devenin ücretini ödediği gibi deveyi de ona hediye etti. (Buhârî, Cihâd, 49; Büyû’ 34; Müslim, Müsâkât, 109)

Hazret-i Câbir şöyle anlatır:

“Allâh Resûlü, devemin ücretini verip deveyi de bana hediye ettiği zaman, tanıdık bir Yahûdîye rastladım. Bu hâdiseyi ona anlattım. Yahûdî hayretler içinde: «−Demek devenin parasını verdi, sonra da onu sana hibe etti ha?!» sözünü tekrar etti durdu. Ben de her seferinde: «−Evet!» dedim.” (Ahmed, III, 303)

Allâh Resûlü’nün bu kâbına varılmaz yücelikteki incelik, cömertlik ve zarâfeti, Müslümanları o derece duygulandırmıştı ki, hâdisenin vukû bulduğu gece, artık “Leyletü’l-Baîr” yâni “Deve Gecesi” diye yâd edilir olmuştu.

[1] Bu gazvenin Hendek’ten veya Hayber’den sonra olduğu da rivâyet edilmektedir. Ancak biz siyer âlimlerinin ekseriyetinin kabûlüne tâbî olarak burada zikrettik.

[2] Korku Namazı, düşman saldırısı gibi ciddî bir tehlike ânında cemaatin iki gruba ayrılarak, imâmın arkasında farz bir namazı nöbetleşe kılmalarıdır. İki rekâtlı bir namazın ilk rekâtını, dört rekâtlı bir namazın ise ilk iki rekâtını imamla birlikte kılan birinci grup, ikinci secdeden veya ilk oturuştan sonra cemaatten ayrılıp görev başına gider. İkinci grup gelerek imamla birlikte kalan rekâtları tamamlar ve göreve döner. İmam kendi başına selâm verir. Daha sonra da birinci grup “lâhik” hükmünde olduğu için kıraatsiz, ikinci grup ise “mesbûk” durumunda bulunduğundan kıraatli olarak nöbetleşe namazlarını tamamlar. Böylece hem cemaatle namaz îfâ edilmiş hem de görev aksatılmamış olur. (Komisyon, Diyânet İlmihâli, I, 334; Hamdi Döndüren, Delilleriyle İslâm İlmihâli, s. 377-378)

[3] İbn-i Hişâm, III, 214-221; İbn-i Sa’d, II, 61.

[4] Buhârî, Vudû, 32; Menâkıb, 25; Müslim, Fedâil, 5.

Kaynak: Osman Nuri Topbaş, Hz. Muhammed Mustafa 2, Erkam Yayınları

İslam ve İhsan